Opinie: Geef vrouwen na 100 jaar een volwaardige stem

Vandaag, 12 december, is het precies 100 jaar geleden dat vrouwen het recht kregen om verkozen te worden in de Staten-Generaal. Er is tientallen jaren strijd voor geleverd. Al in de grondwet van 1882 werd het kiesrecht 'ongeclausuleerd' toegekend aan 'Nederlanders', maar toen Aletta Jacobs zich in 1883 als eerste vrouw op de kiezerslijst wilde laten plaatsen in Amsterdam, werd zij geweigerd.
Met 'Nederlander' werd bedoeld 'mannen die voldeden aan bepaalde eisen'. In de nieuwe grondwet van 1887 werd dat expliciet gemaakt, zodat vrouwen geen kiesrecht hadden.

De eerste Nederlandse vrouwenorganisatie, de Vrije Vrouwen Vereeniging van 1889, beijverde zich al voor vrouwenkiesrecht. In 1894 werd de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht opgericht. De strijd van vrouwen als Aletta Jacobs, Wilhelmina Drucker, Rosa Manus, Annette Versluys-Poelman, Esther Welmoet Wijnaendts Francken-Dyserinck en Lizzy van Dorp, met als hoogtepunt een demonstratie met 18 duizend betogende mannen en vrouwen in 1916, had als resultaat dat in de grondwetsherziening van 12 december 1917 werd opgenomen dat vrouwen zich verkiesbaar konden stellen. In 1918 werd Suze Groeneweg als eerste vrouw in de Tweede Kamer gekozen voor de SDAP.

Op 10 juli 1919 werd het wetsvoorstel van de liberaal Pieter Marchant tot wijziging van de Kieswet voor actief vrouwenkiesrecht aangenomen in de Eerste Kamer. Het duurde tot 1922 voordat het algemeen vrouwenkiesrecht in de grondwet werd vastgelegd.

Honderd jaar later is het opvallend stil over deze gedenkwaardige gebeurtenis. Het is jammer dat er zo zuinig wordt omgegaan met het herdenken van deze emancipatiestrijd. Noch in de Tweede noch in de Eerste Kamer zal dit moment herdacht worden. We weten dat het nog steeds droevig gesteld is met de evenredige vertegenwoordiging. Van de 13 fractievoorzitters in de Tweede Kamer is er maar één vrouw, drie fracties hebben geen enkele vrouw in hun gelederen en van de 150 Kamerleden zijn er maar 53 vrouw. Veel politici beijveren zich wel voor meer kansen voor vrouwen, maar zijn niet in staat zelf een vrouwelijke fractievoorzitter aan te wijzen.
Geen betere manier om vrouwen weg te houden uit de politieke arena dan door in die arena dag in dag alleen maar mannen te zien.

Het is overigens een probleem dat niet alleen in Nederland speelt. Afgelopen week kreeg ik bericht van onze zusterpartij Le Parti Animaliste uit Frankrijk dat ze 20 duizend euro boete kreeg wegens een onevenwichtige samenstelling van de kieslijst. Te veel vrouwen, te weinig mannen. De wereld op zijn kop.

Ook buiten de politiek is het nog droevig gesteld met de vrouwenemancipatie. In de typische mannenberoepen zijn vrouwen nog zwaar ondervertegenwoordigd en verdienen vaak fors minder dan hun mannelijke collega's. Slechts 18 procent van de hoogleraren in Nederland is vrouw. Het aantal bestuurders in de top van het bedrijfsleven loopt al jaren terug, blijkt uit de jaarlijkse Dutch Female Board Index. In 2016 was 6,2 procent van alle bestuurders vrouw. Vrouwen verdienen in het bedrijfsleven gemiddeld 20 procent minder en bij de overheid 10 procent.

Het is een dooddoener te beweren dat het moet gaan om capaciteiten en niet om gender. De helft van de bevolking uitsluiten van functies is een verspilling die we ons niet kunnen permitteren. Zeker nu we zien dat het merendeel van de studentenpopulatie vrouw is. Bovendien is er geen betere manier om vrouwen weg te houden uit de politieke arena, dan door in die arena dag in dag uit alleen maar bevolkt te zien worden door mannen.

Een ding weten we zeker: zonder de inzet van Jacobs, Drucker, Manus en anderen zou de positie van de vrouw er anno 2017 heel veel beroerder hebben bijgestaan.

Annette Versluys-Poelman schreef in 1919 dat toen de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht 'aan de arbeid toog', het nog 'donker om ons heen was, er geen licht aan de horizon, geen lichtend spoor op ons pad was'.

Ik roep vrouwen én mannen op om hun spoor te volgen en de strijd voort te zetten. 100 jaar na de introductie van het passief kiesrecht is het hoog tijd dat vrouwen in de politiek een volwaardige stem krijgen.

Marianne Thieme

Gepubliceerd in De Volkskrant op 12 december 2017