Opinie: Het werk van Aletta Jacobs is nog niet af

Gepubliceerd op 12 januari 2017 in Trouw

Exact een eeuw geleden kregen vrouwen in Nederland passief kiesrecht. Het was het resultaat van bijna 25 jaar politieke mobilisatie van, voor en door vrouwen.

Nu, honderd jaar later, zijn vrouwen astronaut, chirurg, hoogleraar, hebben zij patenten op hun naam staan, geven zij leiding aan multinationals, staan ze aan het hoofd van een regering en zijn zij vrijwel overal in onze samenleving vertegenwoordigd. Dat betekent niet dat de klus geklaard is. De inkomens van vrouwen blijven nog altijd achter bij die van mannen. Zelfs bij gelijke senioriteit, opleiding of capaciteiten. In veel bedrijfstakken heerst nog altijd een arbeids ethos dat het voor vrouwen (en mannen) lastig maakt om arbeid en zorg te combineren.

Neem de politiek. Ik loop inmiddels tien jaar op het Binnenhof rond, heb in die periode veel vrouwen zien komen, maar er meer nog zien gaan. Een eeuw nadat Aletta Jacobs en de haren hun strijd wisten te verzilveren, is het aantal vrouwen in de Tweede Kamer nog altijd minder dan de helft, 56 om precies te zijn. Fors minder dan de 64 die er na de vorige verkiezing zaten. Van de 17 fractievoorzitters ben ik de enige vrouwelijke lijsttrekker.

Dat is ronduit kwalijk. Het beeld dat de kiezer van de politiek heeft, is een masculiene arena waarin mannen elkaar overtroeven in een verbaal wedstrijdje ver-plassen. Door de ondervertegenwoordiging van vrouwen in de politiek domineren in de media de sprekende hoofden van mannelijke politici. Politiek lijkt een mannenbezigheid, waarin vrouwen weliswaar getolereerd worden maar een ondergeschikte rol spelen. SGP-Kamerlid Dijkgraaf pocht in de Kamercommissie Zorg dat het ‘goed is dat hij als enige man aanwezig is om de regering te controleren op de uitgaven’. Het mannelijke VVD-Kamerlid Anne Mulder betitelt de commissie Zorg als een ‘commissie kijvende wijven’.

Naar mijn indruk is deze masculiene vorm van politiek bedrijven een belangrijke oorzaak voor het electorale ongenoegen. Burgers zijn het beu om op tv een stel mannen hun grote zorgen over de toekomst van zichzelf en hun (klein)kinderen te zien reduceren tot de vraag of er wel ‘financiële onderbouwing’ is. Of om belangrijke vragen over milieu, Europa en banken weggeveegd te zien worden door het fantasieloze argument van ‘groei en banen’.

Kiezers kunnen op 15 maart het signaal afgeven dat politiek niet typisch mannelijk is. Meer vrouwen betekent meer diversiteit in wereldbeschouwing, presentatiewijze en oplossingen.

Maar het is geen doel op zichzelf. Te vaak gaan vrouwelijke nieuwkomers mee met het machismo van het Binnenhof. Belangrijker is wat je als vrouw met je positie doet. Wat mij betreft is dat werken aan een duurzame samenleving voor iedereen. Een samenleving die niet meer gevangen zit in een eenzijdige economische logica waarbij alles in geld wordt uitgedrukt. Waarin emancipatie werkelijk ruimte krijgt. We mogen burgers niet langer reduceren tot slaaf van economische groei. Politiek moet gaan over visie en idealen. Geen kleurloze compromissen. Mij is vaak gevraagd wat de PvdD heeft bereikt. En de vraagsteller doelt dan steevast op aantallen aangenomen moties, het aan mogen schuiven bij akkoorden en andere meetbare zaken.

Dat is typerend voor een masculiene blik op politiek. Ik heb mij persoonlijk altijd zeer laten inspireren door de ‘expressieve politiek’ van de eerste emancipatiebewegingen: misstanden aan de kaak te stellen, principiële stellingnames en de politieke agenda ingrijpend beïnvloeden. Toen wij in de Kamer kwamen was dierenwelzijn irrelevant, nu is het een breed gedeelde zorg. Ik hoop op veel nieuwe vrouwen in de Tweede Kamer. Om datgene waar Jacobs, Drucker en anderen een eeuw geleden mee zijn begonnen, eindelijk af te maken.

Illustratie door Joost Veerkamp