AO Natuur­beleid en Biodi­ver­siteit 28 mei 2015

Mevrouw Thieme (PvdD): Voorzitter. Ik heb drie blokjes. Dat is overzichtelijk.

Wildlife crime is een grote bedreiging voor zowel de biodiversiteit als de veiligheid en de stabiliteit in de wereld. Het is een van de meest lucratieve activiteiten voor georganiseerde criminelen en zelfs terroristische netwerken. De tijd dringt voor de neushoorn, de olifant, de tijger, de mensaap en vele andere soorten die minder bekend zijn. Het stropen en bejagen van bedreigde en beschermde dieren dient te stoppen. Daarover is de Kamer het eens. Naast de internationale aanpak pleit mijn fractie voor een importverbod op jachttrofeeën. Jachttrofeeën worden gezien als persoonlijk bezit en zijn daarom vrij van invoervergunningen. De Europese Unie, maar ook rangers uit Kenia die de Kamer heeft gesproken, stellen dat die vrijstelling slecht controleerbaar is en misbruikt wordt voor illegale handel in dierproducten, zoals hoorn van de neushoorn, ivoor en tijgervellen. bij de Nederlandse grens is de herkomst van het dier niet meer te achterhalen, waardoor illegaal geschoten dieren kunnen worden binnengesmokkeld als jachttrofee. Graag krijg ik een reactie.

Australië heeft inmiddels een importverbod op jachttrofeeën van leeuwen. Amerika heeft er een voor olifantenproducten. Ook de EU heeft dit jaar, in februari, enkele importrestricties ingesteld. Nederland dient, als doorvoerhaven via Rotterdam en Schiphol, verdergaande maatregelen te nemen. Graag krijg ik een reactie.

Nederland is een ganzenland, maar al decennialang blinken wij uit in ongelooflijk dom kortetermijnbeleid om ervoor te zorgen dat mens en dier geen last van elkaar hebben. Vol wordt ingezet op de ineffectieve, wrede en dure methode van afschot en vergassing. De innovatieve en diervriendelijke methoden blijven in de marge. Het ganzenbeleid in Nederland is te kwalificeren als dweilen met de kraan open, sinds kort zelfs met de gaskraan open. Eerst werden er miljoenen euro's gestoken in het aantrekkelijk maken van het landschap voor ganzen, maar nu worden ze massaal gedood. Een op de drie ganzen kan niet meer wegvliegen, omdat deze verminkt is door hagel. Sovon Vogelonderzoek Nederland stelde vast dat ondanks intensieve bejaging in Utrecht -- 40.000 ganzen -- de populatie daar met maar liefst 9% was toegenomen. Ook de reeds jarenlange vergassing bij Schiphol is ineffectief. Het doden van 15.000 ganzen heeft daar geleid tot een afname van de populatie met slechts 555 ganzen. Wat is de reactie van de staatssecretaris daarop? Waarom lobbyde de staatssecretaris in Brussel voor het gebruik van het wrede, dure en ineffectieve vergassingsmiddel? Dezelfde Europese Unie die het vergassen nu toelaat, stelde een tijd terug nog dat vergassing een van de pijnlijkste methoden is om dieren te doden.

Als wij kijken naar de diervriendelijke alternatieven, zien wij wel effect op de ganzenpopulatie. Na het vrijwillig onderploegen van oogstresten van graan daalde het aantal kruisingen van ganzen met de Schipholbanen met maar liefst 90%. Het aantal steeg onmiddellijk weer toen aardappelen en bieten werden geoogst en de resten op het land bleven liggen. Een succesvolle verjagingsmethode is het gebruik van groene lasers; inmiddels al bekroond met vele prijzen. Deze jagen ganzen volautomatisch weg. 1.700 lasers zijn voldoende om de landbouw ganzenvrij te houden. Dat is een eenmalige investering van 8,5 miljoen euro. Dat is ongeveer de helft van het bedrag dat nu jaarlijks wordt uitgegeven aan vergassing, afschot en schadevergoeding. Dat kost in totaal maar liefst 16 miljoen euro per jaar.

In hoeverre heeft de staatssecretaris de effectiviteit van methodes serieus afgewogen? Op het moment dat je zeer omstreden middelen inzet qua dierenwelzijn, qua effectiviteit en qua gebrek aan maatschappelijk draagvlak, kun je die middelen niet aan provincies delegeren, te meer daar de landelijke overheid de wettelijke zorgplicht heeft en ervoor moet waken dat de voorbehouden die wij in de wet kennen ten aanzien van het doden van in het wild levende dieren worden gerespecteerd.

Tot slot kom ik op de bestrijding van exoten: muskusratten, wasbeerhonden en vele andere soorten, die vaak in Nederland zijn gekomen door menselijk handelen. Denk aan de bontindustrie. Voor deze dieren is, net als bij ganzen, het beleid vaak ineffectief, dieronvriendelijk en kostbaar. De muskusrattenbestrijding kost jaarlijks 34 miljoen euro. Deelt de staatssecretaris de mening van experts dat het doden van de wasbeerhond, dat nu weer op stapel staat, niet effectief is, aangezien de omstandigheden in Nederland zo gunstig zijn voor deze soort dat er geen beginnen aan is? Is het ook niet erg voorbarig om al tot afschot over te gaan, terwijl het onderzoek van de NVWA naar de vraag of deze dieren überhaupt als exoot moeten worden beschouwd, nog loopt?

Tot slot heb ik twee korte vragen over de vergunningen voor de extra zeehondenopvangcentra op Terschelling en in Delfzijl. Heeft de staatssecretaris zicht op die vergunningen? Komen die er snel aan?

Stichting AAP wordt overspoeld met berberapen. Is de staatssecretaris bereid om, mogelijk gezamenlijk met verschillende lidstaten, bij de Europese Commissie aan te dringen op de verplaatsing van de berberaap van Cites bijlage 2 naar Cites bijlage 1, zodat deze beter kan worden beschermd?

Interrupties bij andere partijen

Mevrouw Thieme (PvdD): Ik heb in het interruptiedebatje tussen D66 en de VVD mevrouw Van Veldhoven horen spreken over slimme, innovatieve oplossingen om dier en mens goed met elkaar te laten samenleven. Vanmiddag stond er een grote groep mensen op het Plein, omdat zij zich grote zorgen maken over de ganzenvergassing. Ik kan mij niet anders voorstellen dan dat ook mevrouw Van Veldhoven zich daar grote zorgen over maakt. Ik zou heel graag van mevrouw Van Veldhoven willen weten hoe zij daartegen aankijkt. Zij heeft gehoord dat er slimmere alternatieven bestaan, die veel meer toekomstgericht zijn, zoals het gebruik van lasers. Vindt D66 niet dat wij daar veel meer op zouden moeten inzetten?

Mevrouw Van Veldhoven (D66): Het is een terechte vraag en een belangrijk vraagstuk. Het spijt me dat ik door de heel drukke agenda en de brede portefeuille die ik heb, vandaag niet bij die manifestatie kon zijn. Ook voor de ganzen geldt dat wij moeten proberen om zo veel mogelijk aan alle belangen recht te doen, ook aan de belangen van de dieren. Wij moeten eerst vaststellen waar het noodzakelijk is. Als het noodzakelijk is, moeten wij proberen zo diervriendelijk mogelijke methoden te hanteren. Dat is volgens mij ook standaard praktijk. Ik kende de oplossing van de lasers niet en ben heel erg geïnteresseerd in het antwoord van de staatssecretaris. Als het zowel qua kosten als dierenleed een hoop kan schelen, kan ik mij niet voorstellen dat er voor dat soort maatregelen niet een breed draagvlak is. Ik hoor graag wat meer over die techniek. Ik wacht het antwoord van de staatssecretaris af.

Mevrouw Thieme (PvdD): Is D66 met mij van mening dat je provincie-overstijgend naar de ganzenproblematiek moet kijken? Ganzen komen immers overal. Als je in de ene provincie bepaalde maatregelen neemt, zal dat effect hebben in een andere provincie. Heeft de staatssecretaris naar de mening van D66 daarin een regisserende rol?

Mevrouw Van Veldhoven (D66): Bij het natuurakkoord is gezegd dat de middelen voor inheemse soorten -- ganzen vallen daar op een bepaalde manier soms ook onder -- in principe worden gedecentraliseerd. Het is inderdaad zo dat, als ze op de ene plek worden verjaagd, het probleem op een andere plek misschien groter wordt. Dan kun je moeilijk aan de ene provincie vragen om het probleem zelf op te lossen. Dit doet zich in heel Nederland voor. Met andere problemen die zich in het hele land voordoen, proberen wij met een soort programmatische aanpak, of in ieder geval met een gedeelde aanpak, de zaak effectief en op een goede manier aan te pakken. Er zijn allerlei oplossingen. Het lijkt mij heel logisch dat wij in ieder geval proberen om alle betrokken partijen bij elkaar te krijgen om het probleem op een goede manier op te lossen. De Ganzen-7 hebben geprobeerd om met elkaar tot een akkoord te komen. Als maatschappelijke partijen met elkaar tot zo'n oplossing komen, vind ik dat je dat ook moet respecteren. Uiteindelijk is dat lastig gebleken. Ik ben het zeker met mevrouw Thieme eens dat het niet binnen één provincie is op te lossen.

De heer Leenders (PvdA): Voorzitter. Het is een mooi bruggetje. Dit was mijn laatste punt, maar laat ik ermee beginnen. Het verhaal dat mevrouw Thieme heeft verteld over de verschrikkelijke gebeurtenissen rond de ganzen spreekt ons ook erg aan en het gaat ons zeer aan het hart. Wij erkennen dat de vele ganzen in Nederland schade veroorzaken en dat wij daar iets aan moeten doen. Mevrouw Thieme noemt alternatieven voor het doden van ganzen, zoals lasers, maar ook het onaantrekkelijk maken van gebieden. Zij gaf aan dat dit bij Schiphol vrij succesvol is geweest. Die alternatieven hebben natuurlijk de voorkeur, ik denk niet alleen van ons tweeën, maar van ons allen. Hoe schat de staatssecretaris deze methode in en welke stappen kunnen worden gezet om dit te beïnvloeden en te stimuleren? Van de Europese Unie mogen ganzen vanaf 1 juni worden vergast. Als er toch ganzen moeten worden gedood, is de PvdA voorstander van de meest diervriendelijke methode. Je wordt niet blij van het vergassen, als je de beelden ziet, maar van het afschieten word je ook niet bepaald blij. De staatssecretaris heeft laten onderzoeken wat de meest diervriendelijke methode is. Dan blijkt daar toch vergassing uit te komen, waar ik mij ook wel iets bij kan voorstellen. Vanmorgen las ik in de Gelderlander dat er een nieuwe methode is om de nek van ganzen te breken. Dat artikel stelt mij niet heel erg gerust, want er staat bijvoorbeeld in dat de Faunabeheereenheid geen foto's wil verstrekken van het apparaat. Ook zal buitenstaanders dit jaar niet worden toegestaan het apparaat in werking te zien. Dat lijkt mij nu niet bepaald iets wat het maatschappelijk draagvlak vergroot als oplossing voor het probleem dat heel veel mensen erg raakt.

Mevrouw Thieme (PvdD): Het is goed om te horen dat de Partij van de Arbeid ook niet kiest voor vergassing. Dat heb ik ook gezien aan de motie die wij eerder hebben ingediend, in 2011, waarbij wij mede steun hebben gekregen van de Partij van de Arbeid voor een verbod op de vergassing van ganzen. Ik hoop dat wij daaraan kunnen vasthouden. Het probleem is wel dat alle provincies hierover eigenstandig een beslissing nemen, terwijl er grote vraagtekens zijn te zetten bij de effectiviteit. Ik vraag of de Partij van de Arbeid met ons van mening is dat dit kabinet dit niet zomaar moet laten gebeuren. Er zou een algemene visie en een moeten zijn waarmee wij invulling geven aan alternatieven voor vergassing en afschot. Er moet een meer gecoördineerde aanpak komen.

De heer Leenders (PvdA): Ik moet even iets verbeteren. Ik heb niet gezegd dat wij niet willen dat er vergast wordt. Ik heb gezegd dat we voor de meest diervriendelijke methode zijn. Wij constateren dat wij wel iets moeten doen. Als het kan, heeft het inzetten van lasers onze grote voorkeur, of het onaantrekkelijk maken van gebieden, zoals wij dat bij Schiphol doen. Als wij daar niet uitkomen, kiezen wij voor de meest diervriendelijke methode. Op grond van wat ik in de brief van de staatssecretaris heb gelezen, is vergassen dan te verkiezen boven afschieten. Daar kan ik mij eerlijk gezegd best iets bij voorstellen, hoe afschuwelijk het er ook uitziet. Misschien is het breken van de nek nog diervriendelijker.

Voor de vraag die u stelt sluit ik aan bij wat mevrouw Van Veldhoven van D66 daarover heeft gezegd. Ik weet niet of ik daarmee mag volstaan, maar eigenlijk heb ik er niet zo heel veel aan toe te voegen.

Mevrouw Thieme (PvdD): Ik concludeer dat ook u ervoor open staat om te bezien of er een gecoördineerde aanpak kan komen van de staatssecretaris. Ik ben wel even in verwarring gebracht. U hebt een motie gesteund waarmee u aangaf dat de CO2-vergassingsmethode die nu wordt toegepast, onnodig, wreed en niet effectief is. Begrijp ik dat de Partij van de Arbeid daar nu toch anders in staat? Of mis ik iets?

De heer Leenders (PvdA): Nee, u mist niets. volgens mij staan wij er nog steeds zo in, maar voortschrijdend inzicht, onder andere door de brief die de staatssecretaris deze week daarover heeft gestuurd, maakt dat je daarover weliswaar niet verandert van mening, maar wel tot het inzicht kunt komen dat iets is zoals het is. Duidelijk moet zijn dat wij niet te veel moeten tornen aan de autonomie van de provincies, die wij in het natuurpact hebben afgesproken.

[…]

De heer Graus (PVV): Voorzitter. Wat de wildlife crime betreft heb ik ooit een motie ingediend, niet alleen over een importverbod op jachttrofeeën, dat zojuist door Thieme werd aangehaald, maar ook voor een doorvoerverbod. Dat schijnt namelijk nog veel erger te zijn. Via ons land worden dierlijke producten doorgevoerd, met name naar Azië. Dit schijnt echt booming business te zijn. Die moties halen het meestal niet, dus wij kunnen moties indienen tot wij een ons wegen, maar ik ken de staatssecretaris een beetje op dit vlak. Kan zich ervoor inzetten om hieraan iets te doen? Ik heb het dan niet alleen over een importverbod, maar ook over een doorvoerverbod. Wij moeten daar meer op toezien, desnoods met speurhonden. Dan kan heel gemakkelijk; zij kunnen heel gemakkelijk ladingen afsnuffelen naar dit soort dierlijke producten.

Reactie staatssecretaris

Als je de berichtgeving ziet over de neushoorns en het stropen van olifanten, dan slaat steeds opnieuw de schrik je om het hart. Ik denk dat dit voor ons allemaal geldt. Mevrouw Thieme legde terecht een link met de financiering van terrorisme. Ik ben vorig jaar op uitnodiging van de Britse minister van Buitenlandse Zaken naar een conferentie over de wereldwijde aanpak van stroperij en wildlife crime gegaan. Ik dacht dat dit een eyeopener zou zijn om wildlife crime met veel meer internationale kracht tegen te gaan. Ik constateer dat dit onderwerp steeds meer op de agenda komt, maar dat onze inspanningen onvoldoende effectief zijn. Daar ben ik heel bezorgd over. Van een bepaalde neushoornsoort is nog maar één exemplaar over, dat dag en nacht bewaakt wordt door rangers, omdat de kans aanwezig is dat het dier doodgemaakt wordt en daarmee de soort uitsterft. Dat is onvoorstelbaar.

De Europese Unie heeft verdergaande maatregelen getroffen door niet zozeer een importverbod voor jachttrofeeën in te stellen als wel een exportvergunning te eisen. Volgens Cites is dat overigens niet nodig. Als je een volledig importverbod zou willen, zou er eerst een Europees standpunt moeten zijn en vervolgens moet dat bij de Conference of the Parties (CoPs) van Cites worden aangekaart. Ik denk dat het goed is om binnen de Europese Unie meer aandacht te vragen voor een thema als de jachttrofee. Het is heel moeilijk handhaafbaar, maar je moet toch zoeken naar effectiviteit. Het kan alleen wanneer wij dat binnen de Unie gezamenlijk doen.

Ik heb al een doorvoerverbod ingesteld voor ivoor en neushoornhoorn. In het verleden kon er op basis van de geldende regelgeving wel met antiek ivoor worden gehandeld. In de praktijk bleek dat het onderscheid tussen antiek ivoor en net gestroopt ivoor zo moeilijk te maken is dat het echt noodzakelijk is om hier een stap te zetten. Enkele andere Europese landen hebben dat ook gedaan, namelijk Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Zweden. De heer Graus zei dat je ook moet werken aan een doorvoerverbod. Dat klopt. Dat hebben we ook gedaan. Juist omdat Nederland een doorvoerland is, met een grote haven, hebben we geprobeerd om een wederuitvoerverbod te realiseren voor ivoor en neushoornhoorn.

[…]

De heer Graus heeft al eerder gesproken over de berberapen. Het is op zichzelf geen oplossing tegen illegale handel om de positie van dit dier te verschuiven van Cites-2 naar -1. Het kenmerk van illegale handel is dat men zich niets van welke regelgeving dan ook aantrekt. Ik ben wel bereid om te bekijken of we dit voor elkaar kunnen krijgen, maar ik acht de kans dat dit gaat lukken, heel gering. Het is eerder geprobeerd, maar het probleem is dat de landen van oorsprong, Marokko en Algerije, eraan mee moeten werken. Dat hebben zij tot nu toe niet willen doen.

Het tweede probleem is dat we hiervoor binnen de Europese Unie zelf een meerderheid moeten krijgen. Die was er tot nu toe ook niet. Ik ben opnieuw bereid om me daarvoor in te zetten. Het is niet voor het eerst dat de Nederlandse overheid zich daarvoor wil inzetten. Ik voorspel wel dat dit een lastige kwestie zal zijn, omdat het niet voor de hand ligt dat er op korte termijn een doorbraak wordt bereikt bij de twee voorwaarden om dit voor elkaar te krijgen, namelijk een meerderheidsstandpunt in de Unie en medewerking van die twee landen van oorsprong. Ik ben het ermee eens dat dit altijd het proberen waard is.

Mevrouw Thieme (PvdD): Ik ben blij dat de staatssecretaris het probleem ziet van het illegaal verwerven van ivoor dat wordt omgekat tot jachttrofee om het binnen Europa te krijgen. Ik ben het met haar eens dat het heel effectief is om een Europees importverbod na te streven als je dat wilt tegenhouden. Nederland is een ongekende spil in die internationale handel, vanwege onze infrastructuur, met Schiphol en Rotterdam. Binnen Cites is het mogelijk om een importverbod in te stellen. Australië en Amerika hebben al een dergelijk importverbod. Binnen Europa is het ook toegestaan dat een lidstaat verdergaande regels introduceert. Is de staatssecretaris bereid om te onderzoeken of het mogelijk is om dat voor Nederland te doen, zodat Schiphol en Rotterdam worden gevrijwaard van de import van dit soort jachttrofeeën?

Staatssecretaris Dijksma: Voor ivoor en neushoornhoorn hebben we dat heel recent gedaan. Net als Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Zweden hebben we daarvoor een wederuitvoerverbod georganiseerd. Daarmee hebben we ook onze doorvoerproblematiek aangepakt. Ik zal de verdere mogelijkheden op het gebied van jachttrofeeën verkennen en dan kom ik er in oktober nog een keer op terug. Voor ivoor hebben we het al geregeld. Daar waren we niet de enigen in, en dat is ook goed. Ik wil ook zeker niet de laatste zijn om dit te regelen, gezien onze status van doorvoerland.

Mevrouw Thieme (PvdD): Ik ben blij met de toezegging dat de staatssecretaris er een verkenning naar doet en erop terugkomt. Als het gaat om de trofeeën die in Nederland blijven, kunnen we ook te maken hebben met grootschalige fraude en corruptie. Er wordt grof betaald voor het vergaren van een jachttrofee. We weten allemaal dat landen in Afrika er niet vies van zijn om toe te staan dat er tegen een hoog bedrag toch een zeldzaam dier wordt geschoten.

De voorzitter: Die toezegging is genoteerd, ook in oktober dit jaar. Die hebt u weer binnengetikt, mevrouw Thieme.

[...]

Mevrouw Thieme (PvdD): Ik denk dat ik een hele avond met de staatssecretaris zou kunnen debatteren over de ganzen. Laten we dat niet doen, al zou ik dat graag willen, maar daar is helaas geen tijd voor. Ik wil nog wel graag een reactie op het volgende. Ik heb diverse methoden de revue laten passeren in mijn bijdrage. Ik heb gezegd dat er volgens experts zoals Sovon, Arcadis en de ganzenonderzoeker Dirk Tanger heel veel kanttekeningen te plaatsen zijn bij de effectiviteit van vergassing, terwijl er veelbelovende resultaten worden behaald met de diervriendelijkere methoden. Ik had het over de kosten-batenanalyse. Als je alle intensieve landbouwgebieden zou voorzien van lasers, zou je daarvoor een eenmalige uitgave van 8,5 miljoen euro moeten doen; dit is een berekening achterop een bierviltje. We zijn nu jaarlijks ongeveer 15 miljoen euro kwijt aan vergassing, afschot en schadevergoedingen. Het LEI heeft dat onderzocht. Dan lijkt het mij toch interessant voor de overheid en de provincies om goed te kijken naar die kostenbatenanalyse. Kan de staatssecretaris behulpzaam zijn om daar inzicht in te krijgen?

Staatssecretaris Dijksma: Ik ben het zeker eens met mevrouw Thieme dat niemand tegen veelbelovende alternatieven kan zijn die ook nog diervriendelijker en goedkoper zijn. Het probleem is dat het toepassen van CO2, hoe naar ook, tot nu toe onvermijdelijk is gebleken. Ik heb nagevraagd wat wij van laser weten, maar we weten er betrekkelijk weinig van. Ik wil best met de provincies bespreken wat wij daarvan weten en hoe veelbelovend dat is. Is dat echt een alternatief? Als waar is wat mevrouw Thieme zegt, vermoed ik dat de provincies dit type middelen ook zullen inzetten. Ik heb gemerkt dat het altijd een combinatie is tussen verjagen en het onaantrekkelijker maken van landbouwgebieden. Het is heel belangrijk dat dit actief gebeurt, maar soms ontkom je er niet aan om maatregelen in te zetten waarvan iedereen zegt dat je het liever niet zou doen, als je de keuze had. Soms is dat onvermijdelijk, hoe vervelend dat ook is. Nogmaals, we zullen moeten bezien of er goedkopere en betere alternatieven zijn. Ik neem aan dat de provincies daar graag voor zouden kiezen.

Mevrouw Thieme (PvdD): Nu wordt de omgekeerde weg bewandeld. Nu wordt het uiterste middel, namelijk het doden van dieren, vooropgesteld. Alles is tot in de details bekend over de kosten daarvan, en niet over de effectiviteit, terwijl er geen kennis is over hoeveel goedkoper die diervriendelijke methode is, maar wel over de effectiviteit daarvan. In het kader van de zorgplicht van de overheid zouden wij eerst moeten zoeken naar alternatieven voor het doden van dieren in het wild. We moeten wel de juiste volgorde hanteren. De staatssecretaris heeft in haar bijdrage ook gesproken over die ladder.

Staatssecretaris Dijksma: Ik vind dat u met uw bijdrage in dit stukje van het debat een beetje en karikatuur geeft van de werkelijkheid. Het feit dat ik die ladder noemde en aangaf dat er ook een heleboel andere methoden zijn die ingezet moeten worden, geeft aan dat het inzetten van CO2 voor ons niet de eerste methode is, maar een last resort. Zo moet u het zien. Het is op dit moment wel onvermijdelijk. Het was een verantwoordelijkheid van het kabinet, omdat er een Europese aanvraag moest komen, maar het is aan de provincies om te bepalen welke methode zij inzetten. Ik weet dat dit ook voor hen een last resort is. Ik heb gezegd dat wij ervoor openstaan als er veelbelovende alternatieven zijn. U moet niet doen alsof wij alleen maar bezig zijn met hoe wij zo snel mogelijk gas als middel kunnen inzetten voor het doden van ganzen, want dat vind ik geen faire beoordeling van de opzet van de bestrijding. Dat klopt gewoon niet.

[…]

Mevrouw Thieme (PvdD): Voorzitter. Ik wil graag een VAO aanvragen omdat ik een motie wil indienen. Ik ben wel heel blij met de toezegging dat de staatssecretaris wil kijken naar de mogelijkheden voor een importverbod op nationaal niveau voor jachttrofeeën. De staatssecretaris zei dat zij altijd geïnteresseerd is in goede alternatieven voor vergassing en afschot van ganzen. Kan zij iets concreter zeggen hoe zij dat aan de orde gaat stellen? Wanneer heeft zij contact met de provincies, zodat zij die alternatieven voor vergassing en afschot ook in het vizier hebben bij de kosten-batenanalyse?

De heer Geurts (CDA): Mevrouw Thieme sprak over het onaantrekkelijk maken van het weiland voor ganzen. Ik weet dat zij er ook een groot voorstander van is om de koeien in Nederland in de wei te houden. Ik kan meedelen dat de koe echt niet gelukkig wordt als de weilanden onaantrekkelijk worden gemaakt voor de ganzen.