Bijdrage Wassenberg aan debat over aard­beving Turkije en Syrië

Voorzitter,

Allereerst: het is echt verschrikkelijk wat er ruim 2 weken geleden gebeurd is. En ik wil dan ook beginnen met mijn medeleven te betuigen aan alle slachtoffers van deze ramp. Nauwelijks te bevatten dit. Ik heb met een knoop in mijn maag de beelden van de ramp gezien, het grote leed en verdriet. Ook deel ik mijn medeleven met Turkse, Syrische en Koerdische Nederlanders, voor wie het ongelofelijk moeilijk moet zijn om deze ramp van een afstand te moeten verwerken.

Voorzitter, ondanks de noodhulp van burgers en overheden groeit het tekort aan hulpmiddelen in Turkije en Syrië. De VN roept op om de komende tijd bijna anderhalf miljard dollar aan steun in te zamelen. Kan de minister al iets zeggen over de bijdrage van Nederland aan dit fonds? Wat wordt haar inzet bij de VN-donorconferentie voor Turkije en Syrië op 16 maart?

In Syrië was 70% van de in totaal 21 miljoen inwoners al vóór de aardbeving afhankelijk van humanitaire hulp. Kan de minister bevestigen dat de hulp van Nederland aanvullend is, en niet ten koste gaat van de al bestaande humanitaire programma’s in Syrië? En kan de minister er bij andere EU-landen op aandringen om hun hulp ook aanvullend te laten zijn, dus niet in plaats van wat er nu al bestaat?

Voorzitter, in de brief van het kabinet lees ik dat de focus op acute hulpverlening ligt, en dat is natuurlijk ontzettend belangrijk. Maar net zo belangrijk is het nu al naar later te kijken en te denken aan de wederopbouw. In haar brief schrijft de minister dat hulp op middellange en lange termijn bij de Raad van 8 en 9 maart in Stockholm wordt besproken. Kan de minister daar nu al iets over zeggen? Wat zijn haar voornemens?

Voorzitter, de Partij voor de Dieren roept het kabinet op om zowel voor Turkse als Syrische getroffenen de visumcriteria te versoepelen. We kunnen niet redelijkerwijs verwachten dat mensen een paspoort kunnen overleggen wanneer alles onder het puin ligt.

Daarnaast vragen we het kabinet waarom de voorrangsregeling niet geldt voor inwoners van Syrië. Zijn er manieren waarop we de visumaanvraagprocedure kunnen vergemakkelijk, waardoor inwoners van het rampgebied bijvoorbeeld niet naar Beiroet hoeven te reizen voor een aanvraag? Graag een reactie.

Dan heb ik nog een aantal vragen over de sancties. Sancties zijn ontzettend belangrijk om druk te blijven zetten op het regime van Assad. Zeker omdat de minister ook schrijft dat Assad hulp actief tegenwerkt. We zien zorgen van hulporganisaties over de toegang tot vitale goederen als voedsel en brandstof en de stijgende kosten daarvan. De minister gaat in haar brief wel in op de impact van sancties, maar niet op de toegang van de lokale bevolking tot voedsel en brandstof. Kan zij hier alsnog op ingaan? En ziet zij enige mogelijkheid voor het verlichten van de druk op de bevolking, zonder de druk op Assad te verlichten?

Helaas moeten we constateren dat, zelfs bij zo’n verschrikkelijke ramp, machthebbers eigen belangen belangrijker vinden dan mensenlevens. Kijk naar Assad, die hulpkonvooien geen toegang biedt tot getroffen gebied dat in handen is van de oppositie. Diezelfde Assad houdt met steun van Rusland grensovergangen gesloten. Hoe groot acht de minister de kans dat de twee grensovergangen die nu open zijn, open kunnen blijven als die periode van 3 maanden voorbij is? Ziet zij manieren waarop we de druk op kunnen voeren om die grenzen open te houden?

Voorzitter, humanitaire hulp is nu het belangrijkste, maar ik wil niet voorbijgaan aan de verantwoordelijkheid van de machthebbers bij deze verschrikkelijke ramp. Een ramp die veel minder levens had kunnen kosten als er door die machthebbers geluisterd was naar wetenschappers die hier jarenlang voor hebben gewaarschuwd. Maar toch werden er slecht gebouwde flats gebouwd op breuklijnen, met deze gevolgen. Betonnen doodskisten noemde columnist Erdal Balci dat gisteren in de Volkskrant. Belastinggeld voor aardbevingsbestendig bouwen werd in eigen zak gestoken.

En nu pakt Turkije critici op. Onbestaanbaar. Graag ook hierop een reflectie van de minister.