Bijdrage Akerboom aan debat over mest­beleid

Voorzitter, opnieuw een debat over de veehouderij. Dit keer over de milieuproblemen die veroorzaakt worden door het immense aantal dieren dat we in Nederland op elkaar proppen.

Want al die dieren poepen, en dat is de kern van de stikstofcrisis en van de watercrisis – waar de Kamer vanochtend nog een Rondetafelgesprek over heeft gehad.

En gelukkig gaat Nederland nu ein-de-lijk wat minder mest uitrijden op het land, omdat onze Europese uitzonderingspositie, de derogatie, wordt afgebouwd – iets waar de Partij voor de Dieren sinds haar oprichting voor heeft gepleit.

Het doel van het afbouwen is het beschermen van ons water: minder mest geeft minder stikstof en fosfaat in ons water, en dat is al heel lang, heel hard nodig.

Maar met het stoppen van de derogatie alléén kom je daar niet. Je móet aanvullend beleid voeren om het niet op een puinhoop uit te laten lopen. En daar heb ik grote zorgen over.

Want in 2026 mogen melkveehouders een kwart minder mest op hun eigen land uitrijden.

Als je dan niet zorgt dat er ook minder mest wordt geproduceerd, dan loopt het grote mestoverschot dat Nederland al heeft alleen maar verder uit de hand. Welke maatregelen gaat de minister concreet treffen om de productie van koeien- en/of varkensmest ten minste navenant te laten krimpen?

En wat gaat de minister doen om te voorkomen dat melkveehouders nu grijpen naar extra kunstmest?

Vanochtend tijdens het rondetafelgesprek uitten meerdere genodigden daar grote zorgen over, waaronder ook het IPO.

Is de minister het eens dat het voor de waterkwaliteit noodzakelijk is dat de totale bemesting omlaag gaat, dus niet alleen voor dierlijke mest, maar ook voor kunstmest?

Ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur stelt dat de doelen van de Kaderrichtlijn Water onbereikbaar worden als je een toename van kunstmest toestaat. Wat gaat de minister doen?

Voorzitter, dan grondgebondenheid, oftewel: hoeveel dieren zou een veehouder maximaal op een stuk grond mogen hebben, zodat ‘ie niet méér mest produceert dan dat ‘ie zelf verantwoord op de grond kan gebruiken?

De minister zou in de onderhandelingen over het Landbouwakkoord zelf 1,7 grootvee-eenheden per hectare voor melkvee hebben voorgesteld.

Dat is volgens het Interdepartementale Beleidsonderzoek Klimaat noodzakelijk voor het halen van de klimaatdoelen.

Maar de sector vindt deze norm te streng. Daarom vraag ik opnieuw:

Waarom laat de minister zich door die korte-termijn economische belangen gijzelen, terwijl hij wéét wat nodig is voor een leefbaar klimaat, de natuur en schoon water? Graag een inhoudelijk antwoord.

Bij het Landbouwakkoord schijnt ook gesproken te worden over een ‘afrekenbare stoffenbalans’.

Ja, voorzitter, eigenlijk mag ik als Kamerlid helemaal niet weten wat er bij het Landbouwakkoord besproken wordt, want dat wordt voor ons geheim gehouden, maar gelukkig staat er nog wel eens wat in de media.

Over die stoffenbalans wordt gesproken alsof het heel ‘innovatief’ is, maar mag ik de minister herinneren aan het MINAS uit de jaren ’90?

Was die mineralenboekhouding uit de vorige eeuw niet precies hetzelfde als wat nu wordt voorgesteld? En werd MINAS niet afgeschoten door het Europese Hof, omdat de werking te onzeker en te fraudegevoelig zou zijn? We gaan toch niet wéér dezelfde fout maken? Zo blijven we rondjes draaien in dezelfde mestput.

Want voorzitter, het mestbeleid is gigantisch ingewikkeld, maar dat hoeft het niet te zijn. Minder dieren is minder mest, is minder problemen. Waarom neemt deze minister dát niet als uitgangspunt van het beleid?

Tot slot nog één vraag. Hoe kan het dat de stikstofuitstoot uit de melkveehouderij in 2022 en 2023 lijkt te zijn gegroeid? De minister noemt in zijn brieven een toename van het aantal melkkoeien en van de melkproductie per koe. Voorzitter, hoe dan?! Is de regering niet al vier jaar bezig met het aanpakken van, of in ieder geval debatteren over, de stikstofcrisis? En ondertussen neemt het aantal melkkoeien nog steeds toe? Ik kan hier met m’n hoofd niet bij en wil graag een uitvoerige uitleg van de minister. En wat gaat hij doen tegen een verdere groei van het aantal melkkoeien en de melkproductie per koe.