Bijdrage Arissen AO Externe Veiligheid (GenX)

Voorzitter, dank u wel. We spreken vandaag weer over GenX. De demissionaire minister liep achter de feiten aan en ook de kersverse nieuwe minister lijkt nu dit pad te kiezen. Gister is bekend geworden dat er weer GenX is aangetroffen; dit keer in een grote rioolwaterzuiveringsinstallatie in Midden- en West-Brabant. Het waterschap Brabantse Delta onderzocht uit voorzorg de zes grootste installaties en reageert als volgt op de vondst: "Dit soort kunstmatige stoffen kunnen zuiveringen niet eruit halen en komen dus in de natuur terecht. Dat willen we niet". Nee, dat willen we niet. De minister zal zo ongetwijfeld ook gaan zeggen dat zij dat niet wil. Echter, de Partij voor de Dieren is, nadat we herhaaldelijk hebben aangedrongen op een verbod op het lozen op welke manier dan ook van GenX en andere chemische stoffen waarvan niet is uitgesloten dat zij schadelijk zijn voor mens, dier, natuur en milieu, heel benieuwd of dat betekent dat er eindelijk een lozingsverbod in aantocht is.

Een Helmonds bedrijf dat in opdracht van chemiebedrijf Chemours met GenX werkte, is nu een verbod opgelegd om GenX te verwerken. Dit bedrijf was klaarblijkelijk de veroorzaker van de aanwezigheid van GenX in het Brabantse drinkwater. Het was bij de vergunningverlenende en toezichthoudende autoriteiten niet bekend dat er GenX werd verwerkt. Dat gebeurde nota bene in opdracht van Chemours. Mocht Chemours dat zomaar doen? Is de minister nu aan het onderzoeken of er meer bedrijven in het geheim met GenX-stoffen werken? Zo ja, hoever staat het dan met dat onderzoek?

Voorzitter. Nog steeds is er weinig duidelijk over hoe schadelijk het giftige GenX, het kleine broertje van het zeer giftige en kankerverwekkende C8, nu werkelijk is, maar toch presteert het RIVM het om veilige grenswaarden op te stellen. Dat is natuurlijk niet mogelijk als de schadelijkheid nog niet volledig inzichtelijk is gemaakt. In de Verenigde Staten zijn er al lozingsverboden opgelegd aan Chemours en vergunningen ingetrokken in afwachting van de rechtszaak over GenX. Ook de wetenschappers daar hebben grote zorgen over de effecten van GenX op de volksgezondheid, net als onze eigen toxicologen. Wanneer gaat de minister nu concreet iets doen? Met C8 is er ook veel te lang afgewacht, terwijl DuPont — waar Chemours een spin-off van is, omdat DuPont inmiddels een slechte naam gekregen had — in de jaren zestig al wist dat C8 grote risico's voor de volksgezondheid met zich mee bracht. Er zijn veel mensen doodziek geworden.

Voorzitter. De mensen die het drinkwater moeten drinken, de waterschappen en de drinkwaterbedrijven: iedereen is het afwachten zat. GenX is een giftige chemische stof die niet in de natuur thuishoort en zeker niet in ons lichaam. Dit kan zo echt niet langer doorgaan. Blijven we praten of gaan we iets doen? Sinds ik beëdigd ben in deze Kamer, hebben we het hier zo ongeveer om de drie weken over gehad. Onderzoek na onderzoek wordt afgewacht, debat na debat wordt bij de regeling van werkzaamheden aangevraagd, Kamervragen worden gesteld en moties worden ingediend, maar wanneer komt de minister met een verbod? Aan chemiebedrijven zoals Chemours kunnen onze gezondheid, ons milieu en onze natuur niet worden toevertrouwd. De rijksoverheid heeft de plicht haar burgers te beschermen. Verschuil u niet langer achter eindeloze onderzoeken en het decentrale bevoegd gezag.

Voorzitter, dank u wel.

Interrupties

Mevrouw Van Eijs (D66):
Ik ben het met mevrouw Arissen eens dat er nog te weinig inzicht is in hoe schadelijk GenX is. Het RIVM doet dus ook nog onderzoek naar de schadelijkheid. U geeft aan van "goh, het RIVM heeft een norm vastgesteld", maar het RIVM zegt zelf ook dat het een voorlopige norm is en dat er bijvoorbeeld voor oppervlaktewater, in tegenstelling tot drinkwater, nog geen norm is. Dus hoe beoordeelt u dat dan? Bent u het niet met mij eens dat het wel goed is dat er in ieder geval een voorlopige norm is en dat er verder onderzoek wordt gedaan door het RIVM?

Mevrouw Arissen (PvdD):
De Partij voor de Dieren is van mening dat stoffen waarvan niet onomstotelijk bewezen is dat zij onschadelijk zijn voor mens, dier, natuur en milieu überhaupt niet geloosd mogen worden.

Mevrouw Van Eijs (D66):
Geldt dat dan ook voor water? Want om even heel logisch door te redeneren: als je drie liter water drinkt, ga je ook dood. Dus eigenlijk: iets verbieden waarvan ooit is aangetoond dat het nooit ook maar enkele kans op schadelijkheid heeft, gaat gewoon niet, volgens de wetten van de logica. Ik volg hierin de Partij voor de Dieren niet; misschien kunt u dit verhelderen.

Mevrouw Arissen (PvdD):
Ja, het is heel simpel. Als je drie liter water drinkt, is dat inderdaad niet zo goed. Maar als je drie liter water loost, is dat toch prima? Dus ik begrijp deze interruptie niet helemaal. Het gaat ons duidelijk om het lozen van chemische stoffen, waarvan niet onomstotelijk bewezen is dat ze onschadelijk zijn. Dat lijkt mij heel duidelijk.

De voorzitter:
Nou, ik stel voor dat u gewoon doorgaat met uw bijdrage. U heeft nog twee minuten. O, de heer Van Aalst heeft toch nog een vraag. Ik kijk even of dat nog mag; ja, u mag nog!

De heer Van Aalst (PVV):
Zeker, voorzitter; ik heb tot nu toe nog slechts een halve interruptie gehad.

Een vraag richting de Partij voor de Dieren. Wij zijn van mening dat je met chemische stoffen heel voorzichtig moet zijn. Is de Partij voor de Dieren er wel van op de hoogte dat de drinkwaterbedrijven heel erg helder zijn in hun visie op GenX, namelijk dat er op dit moment absoluut, maar dan ook absoluut, geen enkel gevaar is voor de volksgezondheid?

Mevrouw Arissen (PvdD):
Daar hebben wij andere geluiden over gehoord. Er zijn ook drinkwaterbedrijven die zich zorgen maken. Er zijn verschillende natuurorganisaties die zich zorgen maken. En er zijn heel veel burgers die zich ontzettend veel zorgen maken. Daarom zegt de Partij voor de Dieren: nu gewoon een verbod! Onderzoek op onderzoek stapelen heeft geen zin.

Ik vervolg mijn betoog, voorzitter.

De voorzitter:
Nee, want de heer Ziengs mag ook een vraag stellen en dat gaat-ie ook doen.

De heer Ziengs (VVD):
Gelukkig maar. Ik heb een vervolgvraag op de vraag van de heer Van Aalst, want ik vond die vraag vrij helder. Als je uit onderzoek kunt opmaken dat het absoluut geen gevaar oplevert en je als partij constateert dat er mensen zijn die zorgen hebben ... Ja, dat weet ik ook; er zijn heel veel mensen die zorgen hebben over allerlei dingen hier in de wereld. Je kunt die zorgen ook uitspreken, maar als vervolgens door de feiten blijkt dat die zorgen niet nodig zijn, dan zit ik me toch af te vragen waarom er dan op deze wijze door de Partij van de Dieren om een verbod wordt gevraagd? Dat lijkt me namelijk vrij onlogisch.

Mevrouw Arissen (PvdD):
De heer Ziengs weet ook dat het de Partij vóór de Dieren is.

Ja, het is zo dat wij zeggen: we willen gewoon absoluut niet dat stoffen als GenX worden geloosd, waarvan nog niet bewezen is hoe schadelijk ze precies zijn en waarover heel veel toxicologen in binnen- en buitenland zich grote zorgen maken, niet alleen omdat GenX het kleine broertje van C8 is, maar ook vanwege de onderzoeken die zij ernaar hebben gedaan. Daarom vinden wij dat de Nederlandse overheid vanuit het voorzorgsbeginsel wel degelijk een verbod moet kunnen opleggen op het lozen van dergelijke stoffen. Voor wat betreft de onderzoeken van het RIVM waar de heer Ziengs het over heeft: het RIVM heeft veilige grenswaarden vastgesteld, maar hoe is het mogelijk dat die zijn vastgesteld voor een stof waarvan nog niet uit den treure duidelijk is wat de schadelijkheid voor de volksgezondheid precies is?