Bijdrage Arissen Begroting Volks­ge­zondheid, Welzijn en Sport 2018

Voorzitter,

Earth Overshoot Day is de dag van het jaar wanneer de mensheid wereldwijd net zoveel grondstoffen heeft gebruikt als wat de aarde in één jaar tijd kan opbrengen. Deze dag valt volgend jaar voor het eerst in juli. We putten de aarde uit met onze overconsumptie, vervuilen onze lucht, spuiten met landbouwgif en de natuur verdwijnt steeds meer uit onze directe omgeving. En dit, voorzitter, heeft grote consequenties voor de gezondheid en welzijn van mens en dier.

Voorzitter, 1,9 miljard mensen hebben overgewicht. Dat is meer dan de 815 miljoen mensen die iedere avond met honger naar bed gaan. Televisiezenders verdienen geld met programma’s over afvallen en multinationals proberen ons tegelijkertijd te verleiden met ongezonde producten met enorme marketingbudgetten.

Voorzitter, de wijze waarop wij produceren en consumeren, en de wijze waarop wij omgaan met de aarde, weerspiegelt hoe wij omgaan met onze eigen gezondheid. En hoe de overheid omgaat met de volksgezondheid.

Preventie
Voorzitter, er kan nog héél veel bereikt kan worden op het gebied van preventie – zodat we langer en gezonder langer leven. Het maken van keuzes vereist moed om te durven reflecteren op ongezonde gewoonten. Het voorkomen van ziekte is niet alleen beter dan genezen, het is essentieel om ons zorgsysteem betaalbaar te houden!

De Partij voor de Dieren vreest dat het preventiebeleid van dit kabinet vooral een verzameling van goede intenties zal zijn. Ik vraag de staatssecretaris of hij wil reflecteren op het preventiebeleid van de afgelopen kabinetsperiodes, omdat dit niet tot noemenswaardige resultaten heeft geleid. Geven we 170 miljoen euro uit aan sponsorgeld voor multinationals of gaan we concrete maatregelen nemen die écht werken, zoals minder tabaksverkooppunten en bindende afspraken over zout- en suikergehaltes in voedingsproducten? Belangrijk is in ieder geval geen dubbele moraal te tonen, door aan de ene kant in te zetten op moestuinen op elke basisschool, maar tegelijkertijd de btw op groente en fruit te verhogen.

Vleesconsumptie
Voorzitter, er zijn een aantal maatregelen bewezen effectief. Ten eerste: we eten meer vlees dan gezond is. Onze overconsumptie leidt tot toenemende risico’s op hart- en vaatziekten en wat rood vlees betreft tot een hoger risico op kanker. Als we oprecht onze gezondheid willen bevorderen, dan moeten we ook écht iets gaan doen aan die overconsumptie. Erkent de staatssecretaris dat deze overconsumptie van vlees slécht is voor de volksgezondheid, slécht is voor het milieu, slécht is voor het klimaat en slécht is voor de biodiversiteit? De Partij voor de Dieren zou graag zien dat er gezond en duurzaam gegeten wordt op scholen, sport- en zorginstellingen. Ziet de staatssecretaris dat belang en gaat hij dat stimuleren?

Borstvoeding
Voorzitter, ten tweede wil ik een lans breken voor het niet te onderschatten belang van een gezonde start voor kinderen en de sleutelrol die borstvoeding daarbij speelt. Zo is moedermelk precies afgestemd op de voedingsbehoefte van het kindje en wordt de afweer optimaal ontwikkeld zodat de baby beschermd is tegen allerlei infecties. Recente studies tonen bovendien aan dat borstvoeding een natuurlijk gevoel van verzadiging bij baby’s ontwikkelt en zo kan bijdragen aan het tegengaan van overgewicht bij kinderen.[6] Erkent de staatssecretaris het belang van borstvoeding en hoe gaat dit kabinet faciliteren dat moeders optimaal geïnformeerd worden en stimuleren dat óók werkende moeders langer borstvoeding kunnen geven?

Groene leefomgeving
Voorzitter, ten derde: uit onderzoek van de Wageningen University & Research is gebleken dat mensen die meer natuur in hun omgeving hebben zich prettiger voelen, minder vaak ziek zijn en meer binding hebben met de buurt. Is de staatssecretaris bereid om in samenwerking met zijn collega’s in het kabinet, tot een wettelijke norm te komen voor stedelijk groen die aansluit bij de norm van de Verenigde Naties, namelijk 48 vierkante meter per stads- of dorpsbewoner? En, voorzitter, vandaag stuurden 170 longartsen en het Longfonds een brandbrief aan de Kamer over de enorme impact van vuile lucht op onze gezondheid. Deelt de minister voor Medische Zorg en Sport de zorgen uit deze brandbrief?

Kindermarketing
Voorzitter, ‘‘Ieder pondje gaat door het mondje’’ gaat niet alleen over wat men zelf eet en drinkt, maar ook over waar men anderen toe aanzet om te eten of te drinken. Vorig jaar heeft toenmalig staatssecretaris Van Rijn afspraken gemaakt met de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie om kindermarketing voor kinderen tot 12 jaar te stoppen. Maar waar K3 en de Minions thuishoren op de televisie, liggen ze een jaar na de gemaakte afspraken nog altijd in de supermarkt. Deze kinderidolen spelen in op de belevingswereld van kinderen, waardoor zij meer hagelslag, meer lolly’s en meer ijs tot zich nemen. Conclusie: de gedane beloftes van de branche zijn niets waard geweest.

Voorzitter, daarmee kom ik op mijn vierde maatregel: laten we kindermarketing voor snoep en fastfood die gericht is op kinderen tot 12 jaar verbieden. De branche gaf vorig jaar zelf toe dat de huidige situatie ongewenst is, maar kennelijk heeft ze de Kamer nodig om zich aan haar afspraken te houden. Is de staatssecretaris met de Partij voor de Dieren van mening dat kindermarketing niet past binnen het op preventie gericht kabinetsbeleid? En is de staatssecretaris bereid om met dwingende wetgeving te komen? Wat houdt ons nog tegen?

Huisdieren in verzorgingshuis
Voorzitter, dan het vijfde en laatste voorbeeld van preventiemaatregelen: uit onderzoek blijkt dat het meenemen van huisdieren naar het bejaarden- of verzorgingstehuis positieve invloed heeft op de gezondheid en het algemeen welbevinden van ouderen. In steeds meer zorginstellingen is dit mogelijk, maar nog lang niet overal. Is de staatssecretaris het met ons eens dat het uitgangspunt zou moeten zijn dat het huisdier altijd mee kan?

Zorg algemeen
Voorzitter, iedereen heeft recht op zorg. Daarom moeten we een einde maken aan de stapeling van zorgkosten, waardoor mensen soms in ernstige financiële problemen raken. En iemand die ziek is, moet zijn voorgeschreven medicijnen kunnen ophalen bij de apotheek, zonder daarbij opgezadeld te worden met extra kosten. Bijvoorbeeld, de extra apotheekadvieskosten die veel mensen gewoonweg niet óók nog kunnen opbrengen? Erkennen de ministers dit probleem en wat gaan zij daaraan doen?

Voorzitter, wij moeten grote waardering tonen voor al die zorgverleners die dag in dag uit al het zware werk verrichten. Dit is iets dat we de laatste jaren ernstig hebben nagelaten, door met een botte bijl te bezuinigen op zorgbanen. Ik vraag de minister van VWS of hij de mening deelt dat het verlagen van de belasting op arbeid en het verhogen van belastingen op grondstoffen en ongezonde producten de juiste prikkel kan zijn voor zorginstellingen om meer handen aan het bed te krijgen?

Voorzitter, tot slot, ik hoop duidelijk te hebben gemaakt dat de wijze waarop wij omgaan met de planeet, onze leefomgeving en met elkaar, weerspiegeld wordt in de staat van de volksgezondheid. Het is daarom de plicht van de overheid dit optimaal te beschermen.

Dank u wel.