Bijdrage Christine aan debat Klimaat en Energie

Voorzitter,

Allereerst de SDE++ subsidieregeling, ofwel de regeling voor Stimulering Duurzame Energieproductie. De PvdD vindt het belangrijk dat het kabinet een regeling heeft voor duurzame energieproductie, maar wij zien een probleem in de verdeling van de subsidiegelden. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen projecten die CO2-uitstoot verminderen, projecten die CO2 opvangen door natuurlijke processen en projecten waarbij CO2 uit de atmosfeer wordt gehaald en onder de grond wordt gestopt. En er is een groot verschil tussen het effect van die categorieën.

De prioriteit van het kabinet moet liggen op projecten die CO2-uitstoot verminderen. Maar binnen de SDE++ subsidie gaat het merendeel naar CCS. CCS wordt daarnaast ook gestimuleerd met maatwerkafspraken, Energie Investerings Aftrek, Europese fondsen en staatsdeelnemingen die investeren en garant staan.

Voorzitter, CCS is geen duurzame investering. Met subsidies voor CCS ontstaat een risico van een fossiele lock-in en daardoor vertraging van de transitie naar structureel duurzame oplossing. Het CPB bestempelt de subsidie hiervoor niet voor niets als fossiele subsidie voor bedrijven om door te kunnen gaan met business-as-usual.

Bedrijven hoeven hierdoor namelijk niets te veranderen aan hun vervuilende processen. Zij refereren aan IPCC rapport, maar dat wordt dan verkeerd geïnterpreteerd. Want in alle scenarios van het IPCC om niet boven de 1,5 graad opwarming uit te komen, speelt CCS een beperkte rol en alleen voor specifieke toepassingen waar het vervangen van fossiele brandstoffen heel moeilijk is, de productie van beton bijvoorbeeld. En dus niet op grote schaal.

Als de industrie toch deze doodlopende weg wil bewandelen, laat dat dan voor eigen rekening zijn en niet op rekening van de belastingbetaler. CCS drukt projecten weg die op papier iets duurder zijn, maar wel echt duurzaam. Daarnaast zet de regering staatsdeelnemingen in om nog meer subsidie te kunnen geven. Bijvoorbeeld in het Porthos-project. Drie overheidsbedrijven zouden daar voor 400 tot 500 miljoen euro een leeg gasveld vullen met CO2 uit de industrie. Inmiddels staat de kostenraming al drie keer zo hoog, rond de 1,3 miljard euro, wat allemaal uit belastinggeld moet komen. Shell en andere bedrijven die hier hun CO2 willen gaan opslaan lopen geen enkel risico, want de overheid betaalt de hele rekening. Is de minister het met de PvdD eens dat CCS niet op rekening van de belastingbetaler gerealiseerd zou moeten worden?

Dan, voorzitter, staat op de agenda het advies dat de minister heeft ontvangen van wetenschappers: “een verbod op fossiele reclames is essentieel, maar niet voldoende”. Dit rapport komt in een reeks rapporten met hetzelfde advies. Ook de WRR, de Rli, TNO, en het PBL en de WKR gaven afgelopen jaar het advies om fossiele reclame te verbieden of fors in te perken. Hoeveel meer rapporten heeft de minister nog nodig om over te gaan tot actie op dit punt? Onderzoek van de Universiteit van Amsterdam toonde al eerder aan dat er juridisch niets in de weg staat van een verbod op fossiele reclame, sterker nog dat het verbod positieve wettelijke verplichtingen nastreeft die zowel door de EU als Nederland worden onderschreven. Is de minister bereid zijn oordeel over de juridische grondslag voor een verbod op fossiele reclames te herzien gebaseerd op gesprekken met deze professoren? Is de minister bereid om scenario’s op te stellen om fossiele reclames af te bouwen?

En dan, voorzitter, kort iets over de Burgerraadpleging. Daaruit blijkt dat een overgrote meerderheid de Nederlanders best wat extra belastingmaatregelen zou willen ten goede van het klimaat, zolang de opbrengsten maar gebruikt worden voor een duurzaam alternatief. Dus bijvoorbeeld vliegen duurder maken en dat geld dan steken in betere internationale treinverbindingen. Mijn vraag aan de minister is wat er gebeurt met de uitkomsten van deze raadpleging? We weten nu op veel onderwerpen wat Nederland wil, hoe gaat de minister dit vertalen in beleid?

Tot slot, voorzitter, een vraag over de resultaten van de COP28. Kan de Minister de Kamer informeren over hoe hij zich concreet gaat inzetten dat binnen het nieuwe klimaatfinancieringsdoel gendergelijkheid verankerd wordt?

Dank u wel.