Bijdrage Eva van Esch aan coro­n­adebat

Voorzitter, dank u wel.

De lockdown verder versoepelen is waar iedereen naar verlangt. Mensen willen plannen voor de toekomst maken, weten wanneer aan deze moeilijke tijd een einde komt. Maar toch wringt het. Want als je stapsgewijs en behoedzaam opereert, zorg je dat je niet te veel risico’s op elkaar stapelt. Hierover heb ik een aantal vragen aan de premier.
Is deze routekaart tot stand gekomen op basis van het advies van het OMT, of was het een politieke beslissing, een reactie op de roep uit de samenleving?
Waarom niet wachten met verdere versoepeling, tot we weten wat het openen van de scholen betekent voor de verspreiding van het virus?
Waarom niet wachten tot de R0 verder gedaald is? We zitten nu namelijk op ongeveer 0.9. Met versoepeling komt een groot risico dat de R0 omhoog gaat, zo hebben we in Denemarken gezien.
Mochten de cijfers toch de verkeerde kant op gaan, dan vraag ik hoe reëel het is om een versoepeling weer in te trekken? Dan zijn mensen eerder geneigd de regels te overtreden. Heeft de premier hierover advies ingewonnen bij de politie, de boa’s en gedragsdeskundigen?

Voorzitter, dan voldoende test en traceercapaciteit, een absolute voorwaarde voor het versoepelen van de lockdown. Waarom is er zo lang gewacht met het opschalen van het bron- en contactonderzoek bij de GGD’en? We hadden aan het begin van de crisis al moeten beginnen met het opleiden van honderden extra mensen om contactonderzoek te doen. Hoe staat het daar nu mee?
Ook horen we dat de GGD niet meer aan het reguliere werk toekomt. Wordt er al gewerkt aan plannen voor de langere termijn? Op welke manier gaat dit kabinet de GGD’en maximaal ondersteunen?
Het is goed dat het kabinet oog heeft voor de menselijke kant van het bezoekverbod in verpleeghuizen. Er wordt voorzichtig begonnen met een aantal pilots. Is de minister van plan ook pilots te starten in andere instellingen, zoals bij de gehandicaptenzorg?
Voorzitter, mijn fractie heeft eerder om een noodplan gevraagd voor de GGZ. Er is nu een richtlijn, maar toch horen we nog altijd dat veel mensen met complexe psychische problemen, niet meer op intake kunnen komen of hun therapeut niet meer face to face zien. Zij drijven steeds verder af in wanhoop. Benut het kabinet op dit moment iedere mogelijkheid om ervoor te zorgen dat GGZ-instellingen de richtlijnen ook daadwerkelijk opvolgen?

Voorzitter, dan heb ik nog twee punten. Privacy en de situatie in de slachthuizen.
De minister wil de gegevens van telecomproviders gaan gebruiken. Het lijkt inmiddels bijna een ritueel. Om de zoveel tijd laat de minister een bommetje vallen. Eerst werden 8 miljoen medische dossiers opengesteld, daarna zouden er twee apps komen, en nu gaat hij de data van telecomproviders gebruiken. Een ingrijpend plan zonder toelichting waarom, om welke data het gaat, en of het wel echt de minst ingrijpende methode is. Graag een reactie.
Ook in de rectificatie gaat het mis. Het RIVM moet nog aangeven waarom het überhaupt nodig zou zijn. Maar de minister gaat al wel de wet aanpassen. Dat is weer de verkeerde volgorde. De minister zegt anonieme data te gebruiken maar de Autoriteit Persoonsgegevens zei een maand geleden nog: ‘Het anoniem maken van dit soort gegevens kan niet’. Graag een reactie.

Voorzitter, tot slot. Slachthuizen blijken brandhaarden voor het coronavirus. In verschillende landen, waaronder Nederland, zijn grote aantallen besmettingen onder medewerkers geconstateerd. In de VS werden slachthuizen hierdoor gesloten, wat resulteerde in een drama; overvolle stallen en het ruimen van miljoenen dieren. Met het huidige slachttempo in de Nederlandse slachthuizen is het naleven van de anderhalvemeter richtlijn onmogelijk. Wij vragen de minister met klem de medewerkers te beschermen door hen te laten testen, de anderhalve meter richtlijn af te dwingen door het slachttempo te halveren, en de dieren te beschermen door per direct fokbeperkingen in te stellen.
Ik overweeg een motie op dit punt, graag een reactie.

Voorzitter, dank u wel.