Bijdrage Eva van Esch over woningbouw

Voorzitter,

Een stikstofcrisis en een PFAS-crisis.
Een klimaatcrisis en biodiversiteitscrisis.
En nu een debat over de wooncrisis.
Het lijkt alsof we momenteel omkomen in de crises.

Dan vraag je je af, zijn dit nou natuurverschijnselen? Of, is het - het gevolg van slecht beleid? Het is, voorzitter, helaas vooral dat laatste.

Als je vandaag de regeringspartijen hoort dan zou je dat niet denken! Je hoort ze wel spreken over een wooncrisis, maar er wordt geen hand in eigen boezem gestoken. De oplossing is veel te korte termijn gedacht: alleen maar bouwen-bouwen-bouwen… Ten koste van wat, vragen wij ons dan af?

Je hoort deze partijen namelijk niet over het feit dat ze al decennia de intensieve veehouderij niet willen aanpakken waardoor we nu in de stikstofcrisis zitten. De een paar jaar geleden opgetuigde PAS is de reden dat de woningbouw nu verder is vastgelopen.

Je hoort ze niet over de verhuurderheffing die ze een aantal jaar geleden instelden waardoor er nog altijd miljarden, die goed gebruikt kunnen worden om goedkope woningen te bouwen, niet daar terecht komen.

Je hoort ze niet over het actief aantrekken van buitenlandse investeerders om vooral in Nederlandse huizen te investeren waardoor de prijzen de pan uit rijzen.

Je hoort ze niet over rijksgronden zo duur mogelijk willen verkopen om als overheid er economisch gewin uit te halen, ten koste van betaalbare huizen.

Je hoort ze niet over het beleid dat leidt tot de verdozing van het landschap. Afgelopen jaren werden in hoog tempo mega distributiedozen gebouwd die vele 100 duizenden vierkante meters in beslag nemen. Hoezo een ruimte tekort? Rutte zette zich zelfs hoogstpersoonlijk in om het distributiecentrum van Alibaba, van maar liefst 380 duizend vierkante meter, naar Nederland te halen. Al was dat gelukkig tevergeefs. Het is belangrijk deze voorbeelden te noemen, want wie niet van zijn fouten leert zal ze blijven maken.

In de krant stond vandaag een oproep aan deze Kamer om te komen tot een stevige analyse van wat er mis is met de volkshuisvesting. In de kern is deze wooncrisis wat de Partij voor de Dieren betreft het gevolg van de doorgeslagen liberalisering en het gedecentraliseerde ruimtelijk beleid. Doorgeslagen liberalisering leidt er toe dat er niet gebouwd wordt als het economisch minder gaat terwijl dat wel nodig is. Het leidt er toe dat ontwikkelaars grond vasthouden tot de prijs op zijn hoogst is. Dat er dure woningen gebouwd worden waar minder behoefte aan is terwijl er geen goedkope woningen komen die we zo hard nodig hebben. Het is het beleid waarbij de winstmarge van een project voor de ontwikkelaar telt. Terwijl het is het maatschappelijk belang, dat moet tellen!

Dus laten we vooral niet het gedecentraliseerde beleid voortzetten waarbij gemeenten elkaar beconcurreren en in die strijd de waardevolle groene ruimte verliezen.
Vandaag hoor ik een brede oproep tot meer regie vanuit het Rijk. Een oproep die wij ondersteunen maar die wat ons betreft ook bij alle partijen hier tot reflectie zou moeten oproepen over de wenselijkheid van de aanstaande Omgevingswet!

En hoe gaan wij dan voor voldoende huizen zorgen? Wat betreft de Partij voor de Dieren zijn er legio mogelijkheden. Mogelijkheden die ook toekomstbestendig zijn en meer maatschappelijke baten met zich meebrengen dan alleen maar bouwen-bouwen-bouwen.

Er zijn natuurlijk een paar no-brainers, zoals minder markt en het afschaffen van idiote zaken als de verhuurderheffing.
Maar daarnaast delen we ook de oproep tot meer landelijke regie. Geen ijzeren hand, wel meer regie. Geen gemeenten die elkaar beconcurreren om inwoners, bedrijven of toeristen. Neem regie door bijvoorbeeld een actief spreidingsbeleid te voeren. Waarmee we mensen stimuleren om in het hele land te gaan wonen. En mensen ook in staat stellen om in het hele land te gaan wonen! Door bijvoorbeeld goed OV zoals een Lelylijn en lightrailverbindingen aan te leggen.
Maar laten we niet het groen in de steden vergeten! Bouw in Utrecht wel duizenden woningen in de Merwedekanaalzone, maar respecteer nu de duurzame keuze van de gemeente Utrecht voor een pas op de plaats in Rijnenburg.

En laten we duurzaam en natuur inclusief bouwen, met voldoende groen in de omgeving. De positieve effecten die dat heeft op de vitaliteit van de natuur en de gezondheid van de bewoners vertaalt zich niet in extra winst voor de ondernemers. Wel in lagere zorgkosten en een robuustere natuur. En op beide punten begint het besef in dit Huis te groeien dat dat hele grote maatschappelijke baten zijn. De PvdD wil kwaliteit van leven bieden in plaats van kwantiteit. We willen en kunnen niet leven in een versteende stad.

Het uitkopen van boeren vanwege de stikstofcrisis biedt ook mogelijkheden. Mogelijkheden om bijvoorbeeld de vrijgekomen grond tot natuur om te vormen en de ruimte waar stallen en silo’s stonden te benutten. Te benutten voor woongemeenschappen, voor meergeneratiewoningen en andere samenwoon vormen waarin mensen omkijken naar elkaar. Hoe kijkt de minister hiernaar?

En tot slot, lijkt het de Partij voor de Dieren verstandig om de ruimte die opgeslokt is door de ongecontroleerde focus op economische groei terug te vorderen. Distributieloods eruit, woonwijk erin. Ter vergelijking, Almere Pampus is 887 hectare. Alleen al aan XL en XXL distributiecentra staat er in Nederland 3100 hectare. Is de minister bereid om in haar reactie op de aangenomen verdozingsmotie te kijken naar vervanging van distributiecentra door woonlocaties? Dit kan extra aantrekkelijk zijn omdat het grote locaties zijn die al goed verbonden zijn via het spoor- of wegennet. Graag een reactie van de minister.
Laten we het huisvesten van mensen verkiezen boven het verslepen van goedkope spullen. Een dak boven het hoofd verkiezen boven beperkt economisch gewin.

Dank u wel