Bijdrage Hazekamp AO Grond­stoffen en Afval 2e termijn

Mevrouw Hazekamp (PvdD): Voorzitter. Ik vervang hier mijn collega Esther Ouwehand, die op dit moment in het plenaire debat over de Olympische Spelen zit. Ze vindt het jammer dat ze dit algemeen overleg niet zelf kan afronden. Zij is op dit moment bezig om de minister van VWS aan te spreken op het onvolledig voorlichten van de Kamer over de kosten die voor Nederland gemoeid zouden zijn met het binnenhalen van de Olympische Spelen. Daarmee lijken cijfers die niet juist zijn, die onvolledig bleken of zelfs helemaal niet aan de Kamer zijn gemeld door dit kabinet, wel het thema van de dag.
Sinds de eerste termijn van dit algemeen overleg heeft de discussie over hergebruikspercentages en over de kosten van het statiegeldsysteem enorme hoogtes bereikt. Hoewel die discussie voor een groot deel aan het CDA voorbij lijkt te zijn gegaan, wil ik toch een paar voorbeelden noemen. De staatssecretaris ligt inmiddels overhoop met zijn eigen inspectie, die een vernietigend rapport heeft gepresenteerd over de hergebruikcijfers waar de industrie mee kwam. Naar Recylcing Netwerk is al verwezen door andere woordvoerders, evenals naar het rapport van Tomra, de inzamelaar van statiegeldflessen, die deze staatssecretaris beschuldigt van het verspreiden van onjuiste en misleidende gegevens. Tomra dreigt bovendien met een schadeclaim die tot in de miljoenen kan lopen als deze staatssecretaris zijn destructieve plan doorzet.
Dan hebben we het nog niet gehad over de gemeenten, die dit kabinet overigens heel hard nodig zal hebben bij het uitvoeren van deze plannen. De gemeenten hebben zich massaal uitgesproken voor behoud van het statiegeld. Zelfs bij de leverancier van de omstreden cijfers, Nedvang, is nu ruzie uitgebroken. Het WUR-rapport waar de cijfers van Nedvang uit komen, is opgesteld in opdracht van al die clubs die al jaren voor het afschaffen van statiegeld zijn. We merken wel vaker dat WUR in de conclusies de wens van de opdrachtgever ondersteunt. Dat rapport behelsde geen maatschappelijk review, geen wetenschappelijk review, er was geen begeleidingscommissie en zelfs de auteur geeft toe dat het rapport subjectief is. Andere berekeningen zouden volgens hem kunnen leiden tot andere uitkomsten. Graag een reactie van de staatssecretaris hierop. Blijft hij erbij dat dit rapport alle aanleiding geeft tot afschaffing van het statiegeld?
Na al deze commotie vond zelfs de heer Wientjes het tijd worden om zich ertegenaan te bemoeien. Statiegeld is onlogisch, vond hij. Ook hij baseerde zich daarbij op de cijfers van Nedvang, maar goed, hij is dan ook een ervaren lobbyist en van hem hoeft de Kamer ook niet te verwachten dat hij zich per se altijd op de juiste cijfers baseert. Dat mogen we van de staatssecretaris wel verwachten.
Het zal duidelijk zijn: wat de Partij voor de Dieren betreft, blijft het statiegeld bestaan. Dat staat wat ons betreft ook los van de omstreden cijfers. Statiegeld heffen is namelijk ook van belang om de burger te betrekken bij duurzaamheid. Het is een duidelijke manifestatie van het idee dat de grondstoffen die gebruikt zijn, geld waard zijn. Duurzaam gedrag dat lonend is voor jezelf en voor de planeet. Daarom vinden wij dat de statiegeldregeling niet alleen niet moet worden afgeschaft, maar zelfs moet worden uitgebreid.
De VVD-fractie noemde net het welzijn van dieren. We juichen het toe dat de VVD zich ook daarover grote zorgen maakt. Wij zien echter een andere oplossing dan zij. Er komen op dit moment ontzettend veel plastic flesjes, zakjes en blikjes in het milieu terecht, met alle gevolgen van dien voor dieren. Ik hoop dat de VVD dan ook met de PvdD van mening is dat de statiegeldregeling juist zou moeten worden uitgebreid en dat er een verbod zou moeten komen op het verspreiden van gratis tasjes. Ik wil graag een reactie van de staatssecretaris horen op dit punt.
De vraag is nu: wat gaat de staatssecretaris doen met alle ophef, met alle commotie die er is veroorzaakt over het afschaffen van het statiegeld? Is hij bereid om van zijn voornemen af te zien? Zo niet, is hij dan op zijn minst bereid om gehoor te geven aan de oproep van de gemeenten om het plan uit te stellen tot 2015? Daarmee voorkomt hij grote teleurstelling bij de burgers, grote weerstand bij gemeenten en een miljoenenclaim van Tomra. Ik wil graag afsluiten met een citaat van Berman: "tijd vermorsen, dat is de enige verspilling die geen afval achterlaat". Daar wil ik de staatssecretaris graag op wijzen.

De heer Leegte (VVD): Ik heb nog een interruptie te goed, laat ik daar dan ook gebruik van maken. De PvdD en de VVD zijn het eens dat je geen zwerfafval wilt hebben. Is de PvdD het met de VVD eens dat een verhoging van het recyclingpercentage van 32 naar 52% een vermindering van het zwerfafval met 20% betekent? Dat is geen heel moeilijke rekensom.

Mevrouw Hazekamp (PvdD): Dat klinkt wel heel erg mooi, maar anderen hebben het ook al gezegd: als je geen sancties hebt, geen dwangmaatregelen dan ruil je dus iets wat effectief is -- een heel mooi systeem dat op dit moment heel goed werkt -- in voor iets waarvan je eigenlijk wel kunt aanvoelen dat het niet goed zal werken.

De heer Leegte (VVD): Ik snap dat de PvdD tegen verandering is en een conservatieve agenda heeft, maar de vraag blijft: als je het percentage van 32 naar 52% ophoogt, dan heb je toch 20% minder zwerfafval? Dat is toch een duidelijke rekensom? Dat is toch wat we met zijn allen willen?

Mevrouw Hazekamp (PvdD): De VVD-fractie baseert zich nu weer op dezelfde cijfers, en de heer Leegte heeft wel een heel groot vertrouwen in het opkrikken van die percentages. De PvdD heeft daar dus geen vertrouwen in. We hebben gezien dat het inzamelen van statiegeldflessen ontzettend goed werkt en daarom zouden we dat graag willen uitbreiden, zodat we ook af zijn van de kleine flesjes en blikjes in de natuur.

[...]

Staatssecretaris Atsma: Ik heb toch ook sterk de indruk dat sommigen er echt op uit zijn om hier en daar wat zand in de ogen te strooien. Ik zeg nog een keer: ik ga uit van het doel en welk middel men hanteert, laat ik over aan de partijen. Dat laat ik over aan het bedrijfsleven en aan de gemeenten. De cijfers die eronder liggen, die kunnen interessant zijn, maar die zijn in feite niet relevant. Ik zeg het nog een keer. Dat het statiegeldsysteem duurder is dan een systeem zonder statiegeld, blijf ik recht overeind houden. Het bedrijfsleven zegt niet voor niets tegen ons... De Kamer zal zeggen: dat is een gekleurd cijfer. Dat dank je de koekoek! Is het cijfer dat Tomra laat zien als een van de bedrijven die petflessen innemen, dan niet gekleurd? Daarom heb ik gezegd: laat alstublieft de Universiteit Wageningen, die ons ook het bedrag van 6 cent en 1,5 cent heeft gepresenteerd, daar inhoudelijk naar kijken. Die reactie kan de Kamer wat mij betreft snel krijgen. Dat laat echter onverlet dat we doorgaan met de afspraken die we hebben gemaakt en die we ook een vervolg willen geven. We gaan niet, al zou de Kamer dat wellicht wel willen, nu even op een pauzeknop drukken en nogmaals van alles en nog wat onderzoeken. Nee, het doel is volstrekt helder en de middelen laten we vrij. Als bedrijven, gemeenten en andere partijen er onderling
uitkomen en er ligt een goed voorstel, prima. Dat wordt overigens ook niet door de VNG bestreden. Het gaat de VNG nu vooral om de discussie wanneer je het laat ingaan.

[...]

De vragen van de PvdD zijn eigenlijk al langs gekomen, vooral de discussie over het zwerfvuil. Ik ben daar al uitgebreid op ingegaan. Ik deel de kritische kanttekeningen van de PvdD, eigenlijk het waardeoordeel over Wageningen University & Research centre, absoluut niet. Ik vind dat een diskwalificatie die hier eigenlijk niet thuis hoort. De opvatting van de PvdD over het aanbod met betrekking tot statiegeld deel ik ook niet. Wij komen schriftelijk terug met een reactie op Tomra. Ik heb al aangegeven op wiens reactie ik mij dan baseer, namelijk op die van Wageningen University. Dat zal de PvdD onvoldoende vinden, maar ik houd daar toch aan vast, want ik acht dat instituut hoog. De PvdD kent mij op dit punt en weet dat ik wat dit betreft geen ander antwoord geef. Daarmee heb ik gezegd wat ik wil zeggen.

[...]

Mevrouw Hazekamp (PvdD): De staatssecretaris zei een aantal keren dat cijfers voor hem een middel zijn en geen doel. Hij stelde echter ook dat hij vasthoudt aan de cijfers over inzamelingspercentages plastic in Amsterdam. Hij houdt zich ook vast aan de feiten wat betreft de kosten van statiegeld. Het ene moment baseert de staatssecretaris zich dus op cijfers, maar op het andere moment niet. Juist van zaken waarover heel veel discussie is, stelt de staatssecretaris dat het om een middel gaat. Afgezien van wat de PvdD vindt van Wageningen University en onze kwalificatie daarvan heb ik geen antwoord gekregen op mijn vraag wat de staatssecretaris ervan vindt dat de onderzoekers in hun rapport zelf aangeven dat de berekeningen erg subjectief zijn en dat die kunnen leiden tot heel variabele uitkomsten. Daarnaast stellen ze dat alle uitkomsten in principe valide kunnen zijn. Het is opmerkelijk dat de staatssecretaris daar niet op in is gegaan. Hij heeft ook nog niet gereageerd op het gestelde dat zijn eigen inspectiedienst alle cijfers, ook die over het hergebruik, ter discussie stelt.

Staatssecretaris Atsma: Volgens mij heb ik er al het nodige over gezegd. Ik heb indicatief aangegeven wat er op dit moment in sommige steden wordt ingezameld. Ik had Zwolle kunnen noemen. Ik had heel veel andere steden kunnen noemen, maar ik heb dat niet gedaan, omdat het mij niet uitmaakt wat er in de ene of in de andere stad wordt ingezameld. Het gaat om het doel waar wij met zijn allen voor staan. Als je dat doel bereikt, dan is elk middel valide. Dat is het vertrekpunt, maar je moet niet selectief gaan shoppen. Dat zeg ik er bij. Dan de analyse van een onderzoeker van de Wageningen University. Er is uiteraard sprake van aannames bij het berekenen van het statiegeldsysteem, want de personeelskosten in winkel A zijn anders dan die in winkel B, om een simpel voorbeeld te noemen. Je moet dan wel uitgaan van aannames. Dat kan niet anders, maar im grossen und ganzen is het systeem duur. Ik ben daarom blij dat er nu in de breedte wordt gekozen voor een systeem waarvan ik in het begin heb gezegd dat het daardoor goedkoper, gemakkelijker en beter wordt. Wij zijn leidend in Europa en daar ben ik trots op.