Bijdrage Koffeman Algemene Europese Beschou­wingen Eerste Kamer

Voorzitter,

Het abstracte Europa, dat ligt de kiezer wel, het concrete Europa schrikt de kiezer af, dat maakt recent onderzoek van TNS Nipo in opdracht van de Universiteit duidelijk.

Werken in heel Europa is een mooi principe, tenzij het voor iedereen geldt, zo schreef NRC afgelopen weekend. Een ruime meerderheid van 54% is ervoor dat EU burgers in heel Europa kunnen werken, maar als je Roemenen en Bulgaren aan de vraagstelling toevoegt vindt nog maar 18% het vrije verkeer van werknemers in de EU een ‘goede zaak’ volgens prof. De Vreese, die het onderzoek leidde.

Voorzitter,Nederland staat aan de vooravond van een ongekende mate van machtsoverdracht. Een jaar geleden stelde de Raad van State vast dat het Van Rompuy-rapport een pad naar een begrotingsfederatie binnen de eurozone uitstippelt, dat uit drie stappen bestaat: een bankenunie, begrotingscontracten en een heuse begrotingsunie met eigen belastingen die na dit jaar zijn beslag moet krijgen.

De Raad van State noemde deze voornemens ‘ingrijpend’, sprak over ‘verstrekkende gevolgen’, waarschuwde voor ‘grote financiële risico’s’, sprak van ‘aanzienlijke consequenties voor de rol van nationale parlementen’, en vroeg zich af of ‘deze besluiten ook daadwerkelijk democratisch gedragen worden’. Zeker nu ‘een groeiend deel van de burgers zich in afnemende mate verantwoordelijk weet voor en vertegenwoordigd voelt bij de besluitvorming door wetgever of bestuur, hoezeer die ook volgens democratische procedures plaatsvindt’. De Raad sprak over ‘democratische vervreemding’ –die zich ‘zeer markant voordoet ten aanzien van de besluitvorming in de Europese Unie’.

Wat de Raad het meest zorgen baart, zijn de begrotingscontracten. Die sporen niet met de Nederlandse begrotingscyclus. Onder het nieuwe Stabiliteitspact dat in paniek met een timmermansoog in elkaar werd gespijkerd, begint de begrotingscyclus een jaar eerder, in november, bij de Europese Commissie die ‘de beleidsoriëntaties, prioriteiten en doelstellingen op budgettair en economisch terrein voor de EU als geheel’ vaststelt. Die worden dan besproken in de Raad van ministers van Financiën en vervolgens vastgesteld door de Europese Raad van regeringsleiders. De lidstaten hebben dan tot eind april om deze ‘beleidsoriëntaties, prioriteiten en doelstellingen’ in hun nationale begrotingen op te nemen en vervolgens aan de Europese Raad ter goedkeuring voor te leggen. Dat, voorzitter, gaat een stuk verder dan controle op hoofdlijnen. Brussel stelt nationale arbeidsmarkten, pensioenarrangementen, huizenmarkten en zorgsystemen onder directe curatele – bemoeit zich met alles wat relevant is voor schuld en tekort.

En daarom stelde de Raad van State voor de Nederlandse begrotingscyclus van het najaar naar het voorjaar te tillen. Prinsjesdag – een traditie sinds 1887 – zou louter folklore worden. Volgens de Raad van State, ‘is het onvermijdelijk dat het zwaartepunt minder op medebeslissing en meer op verantwoording en controle achteraf zal liggen’.

Voorzitter, prof Ewald Engelen, kandidaat voor de Partij voor de Dieren voor het Europees parlement vertaalde de alarmerende conclusies van de Raad van State als volgt (ik citeer) : Nederland staat aan de vooravond van een staatsgreep. Een putsch van metaal en papier, juristen en technocraten, achterkamertjes en persconferenties. (einde citaat)

Voorzitter, natuurlijk, dat is een wat vrije interpretatie van een zeer bezorgde wetenschapper, maar feit is dat de Raad van State wel degelijk ernstige zorgen uitte over vergaande overdracht van bevoegdheden en daarmee dus ook vergaande opoffering van de soevereiniteit van ons land.

Veel mensen hebben een ongemakkelijk gevoel over de ongecontroleerd groeiende invloed van de EU. De Partij voor de Dieren begrijpt dat ongemak. De EU reduceert burgers tot consumenten en belastingbetalers − en dieren tot consumptieartikelen. De EU mist democratisch draagvlak, is uitgebreid met landen die er niet klaar voor waren en heeft overhaast en ondoordacht een gemeenschappelijke munt gekregen alsof de verschillende lidstaten samen één natie vormen met eenduidig economisch en politiek beleid. Het grootste monetaire experiment uit de geschiedenis waar we nog middenin is en de crisis die hier het gevolg van is, wordt nu misbruikt om nog meer bevoegdheden af te staan aan Brussel. In ijltempo, met stoom en kokend water.

Ook het kabinet voelt dat ongemak, maar heeft moeite met oplossingen te komen. En Jean Claude Juncker stelde vast dat onze minister president in Brussel aanzienlijk meer pro-EU is dan in Den Haag het geval is. Dit kabinet zit over de invloed van de Europese Unie, net als over zoveel andere kwesties, in een spagaat. Eigenlijk wil het kabinet méér Europese regelgeving, en minder nationale invloed. Onder het mom van een level playing field wordt korte metten gemaakt met ‘nationale koppen op het beleid’. Maar de Nederlandse kiezers zitten daar duidelijk niet op te wachten voorzitter. Het geloof in de Europese Unie brokkelt in snel tempo af, al sinds 2005 toen de Nederlandse bevolking massaal NEE zei tegen de Europese grondwet, een wens die vervolgens door haar volksvertegenwoordigers massaal en vakkundig genegeerd werd. Inmiddels willen 7 van de 10 Nederlanders de macht van de Unie beperken of zelfs helemaal uit de Unie stappen. Aanzienlijk meer dan in de rest van de EU waar dat percentage op 53% ligt, volgens Pulse.

Gelukkig was daar gister de reddende Engel van Motivaction, dat in een waarschijnlijk door de EU gefinancierd onderzoek vaststelde dat de Euroscepticus een boze, extreem rechtse man is van het type maatschappelijk teleurgesteld. Ik vat het maar even samen in de woorden van HPdeTijd .

In lijn met het onderzoek van Pulse zou men kunnen denken dat Nederland dus voor 68% bevolkt wordt door boze, extreem rechtse mannen, die niet voor rede vatbaar zijn. Maar omdat ze ontoerekeningsvatbaar zijn, zijn er gelukkig nog de Eu-topische politici die bereid zijn om toch voor hun bestwil de machtsoverdracht naar Brussel door te voeren.

En om de electorale gevolgen te beperken, vindt dit kabinet, althans op papier, dat Europa anders moet. Geen bemoeienis met olijfoliekannetjes en schoolmelk, er is inmiddels een lijstje met onderwerpen die nationaal terrein moet blijven. Voortaan geeft het kabinet alleen maar de echt belangrijke onderwerpen weg aan Brussel.

Zoals een bankenunie, die voor lidstaten een vrijbrief zal zijn om hun banken nog verder in de problemen te laten komen, als ze omvallen zullen ze immers toch wel gered worden door de Europese belastingbetaler. Of zoals de weinige regels die we hebben om onze planeet leefbaar te houden voor onze kinderen en kleinkinderen. Het Nederlandse klimaat- en energiebeleid is afgeschaft, de normen zijn verlaagd tot het absolute Europese minimum .

Het Europese uitgangspunt dat het enige doel van het Europees landbouwbeleid gevormd mag worden door productieverhoging, staat op zeer gespannen voet met het rapport van Alterra en de Vrije Universiteit dat gister gepresenteerd werd en dat concludeerde dat Intensivering van de landbouw, zoals de toepassing van pesticiden, kunstmest en irrigatie, even grote effecten op de opwarming van de aarde heeft als veranderingen van bestemming, zoals het omzetten van bos in akkerland, of in stedelijk gebied. De productievergroting van de Europese landbouwsector die met zoveel woorden in het verdrag van Lissabon is opgenomen als enige doelstelling zal zo bijdragen aan een verergering van de klimaatverandering, die door het IPCC van de VN dit weekend al als dramatisch betiteld werd.

Voorzitter, landbouw en visserij vormen de grootste kostenposten in de jaarlijkse uitgaven van de EU, voor de komende 7 jaar worden er 363 miljard Euro’s uitgestrooid in een overwegend traditionele landbouw zonder de duurzamheidsdoelstellingen die het kabinet in Europa beloofde te zullen bepleiten [1]

Formeel is de VVD tegen subsidies, en ook de PvdA beloofde de kiezers en landbouwbeleid drastisch te hervormen. Maar als het gaat om het verdelen van de 363 miljard die de EU hiervoor begroot heeft voor de komende jaren lobbyt de staatssecretaris van Landbouw in Brussel voor behoud van de gratis subsidies aan megastal-boeren. Dit kabinet steunt het afschaffen van de productiegrenzen voor melk, waardoor het aantal koeien dat in megastallen wordt opgesloten explosief zal stijgen, en het Nederlandse mestoverschot (70 miljard kilo is de tussenstand maar dat zal snel toenemen) ook. En dit kabinet hevelt ook op dit terrein steeds meer bevoegdheden over naar Brussel, waardoor dierenwelzijn en –gezondheid nog verder in de knel komen en waardoor het gesleep met dieren alleen nog maar toeneemt.

Het democratisch tekort van de Europese Unie, voorzitter, werd onlangs weer pijnlijk zichtbaar in de procedure rond de toelating van een genetisch gemanipuleerd mais. Een overweldigende meerderheid van het Europarlement was tegen. Een ruime meerderheid van de Europese bevolking wil geen gentech. En 19 lidstaten hebben zich tegen de toelating gekeerd. En toch zal de Europese Commissie de teelt van deze gentechmais naar verwachting toelaten. Tekenend voor de houding van de ondemocratisch georganiseerde Europese Commissie, die kennelijk meer boodschap heeft aan de lobbyisten van Monsanto dan aan de opvattingen die in het Europees parlement en onder de Europese bevolking leven. En, voorzitter, het kabinet besloot om de Kamer gewoonweg maar niet te informeren, en dus buitenspel te zetten. Er kwam geen kabinetsstandpunt, de Tweede Kamer moest met een motie het kabinet dwingen om zich in Brussel tegen deze mais uit te spreken. Kan de minister aangeven hoe die geheimzinnigheid te verklaren is wanneer ook hij het democratisch tekort van Europa echt wil oplossen?

Voorzitter. De regels in Brussel zijn een race to the bottom. Zoals dat in het politieke taalgebruik heet: ‘geen nationale koppen op Europees beleid.’ Daarmee verlamt de EU het beleid op nationaal niveau en worden ambities van lidstaten de kop ingedrukt. In sommige gevallen verbiedt de EU lidstaten zelfs om vooruitstrevende maatregelen te nemen.

De PvdD ziet de EU als een potentieel platform voor vooruitgang, in plaats van het excuus voor stilstand en soms zelf achteruitgang zoals het nu wordt gebruikt. De Partij voor de Dieren wil een Europa dat zowel mensen als dieren de mogelijkheid geeft om een goed leven te hebben. Zo’n Europa bestaat uit zelfstandige landen die democratisch besluiten om grensoverschrijdende onderwerpen gezamenlijk aan te pakken. Er zullen veel zaken moeten veranderen in Brussel om dat beeld werkelijkheid te laten worden.

Wat mijn fractie betreft gaan er geen nieuwe bevoegdheden naar de EU. Als daar toch plannen voor zijn, moet de bevolking zich daar via een referendum over uit kunnen spreken. We willen het Europese kiessysteem veranderen, door internationale kieslijsten in te voeren zodat burgers uit de ene lidstaat kunnen stemmen op een kandidaat uit een andere lidstaat. Kan het kabinet aangeven waarom er enerzijds zo voortvarend gewerkt wordt aan meer Europese eenwording, terwijl er anderzijds een totaal onvermogen is tot harmonisatie van bijvoorbeeld accijnzen (vraag de pomphouders in de grensstreek) en het niet eens mogelijk is een PAN-Europese partij op te richten hoewel daar al sinds 1992 over wordt gesproken. Hoe moet je een Europese Unie duiden die niet in staat is zoiets basaals te regelen als de mogelijkheid om in de ene lidstaat te stemmen op een kandidaat uit een andere lidstaat, maar wel meent dat er een bankenunie gevolgd door een politieke unie opgetuigd kan worden? Is dat niet een heldere illustratie van het feit dat de zaken kennelijk gaan boven het oplossen van het democratisch tekort? Voorzitter, wanneer komt er een uitgebreid openbaar en verplicht lobbyregister in de EU. Naar verluidt lopen er inmiddels 30.000 lobbyisten rond in Brussel op 736 parlementsleden, 40 lobbyisten per parlementslid Ziet het kabinet aanleiding die verhoudingen in kaart te brengen en daar paal en perk aan te stellen? Graag een reactie. Kan er een lobbyregister komen,niet alleen voor bezoeken van lobbyisten aan Europarlementariërs, maar ook voor die aan de Europese Commissie en aan de ambtenaren. Waar blijven de mogelijkheden om de Europese Commissie te controleren bij het sluiten van verdragen met landen buiten de EU, zoals bij de onderhandelingen over het vrijhandelsakkoord tussen de EU en de VS.

Voorzitter, er zijn tientallen miljarden te bezuinigen op het EU budget door de landbouw- en visserijsubsidies en de structuurfondsen af te schaffen. De Partij voor de Dieren pleit voor alternatieve scenario’s voor het oplossen van de eurocrisis en wil dat de EU scenario’s uitwerkt zoals het hanteren van parallelle munten, en een mogelijke splitsing van de muntunie in een noordelijke en zuidelijke regio. Graag een reactie van de minister-president

Voorzitter, ooit begonnen als de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, is de EU verworden tot een gemeenschap die vooral kolen en geiten wil sparen. Dat wil zeggen wil doen alsof het kolen en geiten spaart, terwijl tezelfdertijd de kolen worden opgestookt in milieu-onvriendelijke energiecentrales en de geiten rucksichtslos worden geruimd bij de volgende uitbraak van Q-koorts.

Voorzitter,het kabinet maakt in de Staat van de Unie een groot thema van subsidiariteit, onder de noemer Europees wat moet, nationaal wat kan . Het komt maar liefst 25 maal in het stuk voor en wordt door het kabinet gepresenteerd als het exclusieve Nederlands antwoord op doorgeschoten Europese regelzucht. Het kabinet lijkt met deze subsidiariteitsgebaren het eurokrtische sdeel van parlement en bevolking naar de mond te willen praten: een duidelijke afleidingsmanoeuvre.

De monetaire unie met alle dwingende structuren heeft niet alleen ons democratisch recht van spreken de mond gesnoerd, ook heeft de overmatige nadruk op tekortreductie huishoudens verarmd in plaats van week- of maandsalarissen extra opgeleverd zoals de propaganda wil doen geloven.

De dramatische ontwikkelingen rond de euro komen nauwelijks aan bod. Het kabinet erkent dat we het lek nog niet boven hebben en dat de hoge jeugdwerkloosheid een probleem is. Maar desalniettemin: er is veel gebeurd, de eurozone is gestabiliseerd, de begrotingscoördinatie is dwingender gemaakt, Spanje en Ierland kunnen weer op de financiële markten terecht en we zien beginnend economisch herstel . En nu vooruit, zou je kunnen denken in blinde Euforie. Het kabinet zegt enerzijds dat er aandacht moet zijn voor de sociale gevolgen van de crisis. Maar op pag 12 stelt het kabinet dat dat niet mag leiden tot vermindering van de noodzakelijke hervormingsinspanningen. Dus: verlaging van de loonkosten, aantasting van arbeidsrechten en verdere uitverkoop van de publieke sector.

Het kabinet wil de democratische betrokkenheid van burgers bij Europa vergroten via een betere en kleinere commissie, een grotere rol voor nationale parlementen, betere relaties met het Europees parlement etc. Maar een referendum bij verdragswijziging is onbespreekbaar. Zoveel mogelijk wordt er daarom gesleuteld binnen de huidige, bestaande verdragen.

Voorzitter, het cement in de Staat van de Unie bestaat vooral uit woorden als ons (14x), wij (6x) en gelijk speelveld (4x) ,maar het verhaal is tussen de regels vooral doordesemd van de belangen van het grootbedrijf. Onze exportsector verdient 120 miljard aan Europese handel. Driekwart van onze export gaat naar de EU. Voorzitter, steeds meer wordt duidelijk dat de belangen van de burger, de belangen ook van dieren, natuur en milieu, haaks staan op de belangen van het grootbedrijf. De enige voetnoot in de Staat van de Unie verwijst naar het rapport: Nederland leeft van Europa. Van VNO/NCW. Dat is meer dan illustratief.

Voorzitter, de Euroscepsis die bij 70% van de bevolking leeft is geen toeval of een tijdelijk verschijnsel. De gedachte: negeren is vooruitzien zal een ernstige misvatting, op 22 mei komt er een nieuwe tussenstand. Het onverstandig en kortzichtig om euro kritische geluiden weg te zetten in termen van populisme of flankenpolitiek. Eurokritiek is in veel gevallen afkomstig van mensen met een hart voor internationale samenwerking en solidariteit. Mensen die zich niet baseren op gevoelens van nationalisme of populisme, maar op mededogen en duurzaamheid. Mensen die zich oprecht zorgen maken over de uitholling van het democratisch proces ipv versterking ervan.

Een gezamenlijke munt had een bindmiddel moeten vormen, maar heeft zich ontwikkeld tot een gevaarlijke splijtzwam. Wat begon als een waardengemeenschap, is verworden tot een financiele waardengemeenschap met geheel andere uitgangspunten. Mario Monti zei dit weekend in de Volkskrant: “Ik zie Brussel als het kloppend hart van een permanente overdracht van de macht van lidstaten aan de EU. Daar, voorzitter, lopen burgers niet warm voor. Kan de minister helder aangeven of hij de mening van Monti deelt of afwijst?

Graag een reactie, dank u wel!