Bijdrage Ouwehand aan coro­n­a­debat

Voorzitter, dank u wel. Bijna een jaar worstelen we met de coronapandemie. In die periode heeft het kabinet nog op geen enkele manier laten zien dat het ervan geleerd heeft dat het beschermen van de volksgezondheid prioriteit nummer een moet zijn, als het acuut is, als je al met je gezicht tegen de muur gelopen bent, maar ook in bredere zin.

Voorzitter. In bredere zin zijn er twee manieren om naar deze crisis te kijken en om te kijken naar de verantwoordelijkheid die we hebben om mensen te beschermen en de zorg te ontlasten. Maar die staan niet los van elkaar. We hebben een directe verantwoordelijkheid om nu te kijken wat wijsheid is. Het kabinet waarschuwt terecht voor de Britse mutatie en andere mutaties. Maar waar gedragseconomen en psychologen ook op wijzen — en wat je ook gewoon met boerenverstand kunt aanvoelen — is dat je van burgers heel ingrijpende dingen vraagt, waar ze niet op gebouwd zijn. We zijn niet gebouwd op sociaal afstand houden. Mensen hebben contact nodig. Als je dat van burgers vraagt, dan mogen zij verwachten dat de regering zelf ook dingen doet waar — laat ik dan maar even dit specifieke kabinet aanwijzen — dit kabinet dan weer niet op gebouwd is. Dit kabinet is er niet op gebouwd om de lobby van de luchtvaartindustrie, de voedselindustrie, de fastfoodketens en de vleesindustrie te weerstaan. Dat mogen mensen wel verwachten, als je nota bene voorstelt om een avondklok in te voeren.

Voorzitter. De Partij voor de Dieren steunt alle andere opmerkingen van de collega's, bijvoorbeeld over de werkgevers. We sluiten ons aan bij die vragen. Maar ik heb het over één heel specifieke werkgever: de slachterijen. Zij vragen expliciet aan mensen om extra te komen werken, niet omdat we dat nodig hebben, omdat we doodgaan van de honger, maar om te exporteren naar China. Dat is nu een van die belangen waarbij het kabinet moet laten zien: als wij aan mensen in de samenleving vragen om alles te doen om elkaar te beschermen, doen wij ook alles om de volksgezondheid te beschermen.

Hoe vaak heeft de Partij van de Dieren niet moeten leuren om een vliegverbod? Nu komt er eindelijk tijdelijk een beetje een vliegverbod. Maar het kabinet heeft dus wel gezegd: ja, laat maar komen, want we vinden het veel te ingrijpend om in te grijpen in de luchtvaart. Dat moet echt anders.

Voorzitter. En dan nu de concrete afweging. Nu het kabinet een avondklok voorstelt, mist de Partij voor de Dieren … Daar hebben we al vaker op gewezen. Natuurlijk, het bestrijden van corona is een heel zwaarwegend belang, maar het is niet het enige belang. Het is niet een kwestie van: baat het niet, dan schaadt het niet. De gezondheidseffecten voor mensen, voor jongeren, zijn enorm. We zien eetstoornissen toenemen bij jongeren. We zien suïcide. Er wordt een heel hoge prijs betaald. Dat weegt de Partij voor de Dieren dus anders. We vragen ons af waarom het kabinet die effecten er niet gewoon naast zet en zo'n voorstel aan de Kamer voorlegt, zodat we een verstandige beslissing kunnen nemen.

Voorzitter. De Partij voor de Dieren is nog niet overtuigd. We zijn er ook zeer ontstemd over dat het kabinet heeft geweigerd om het indirecte effect, waar minister-president Rutte over sprak … Een avondklok zou nodig zijn vanwege een indirect effect: dan voelen mensen tenminste de urgentie. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid heeft al eerder gesproken over hoe je omgaat met die gedragscrisis, met mensen die zich niet houden aan de maatregelen die er zijn. Je had gedragsexperts moeten betrekken bij het OMT — dat heeft dat geweigerd — om te kijken hoe we kunnen zorgen dat de maatregelen die al zwaar genoeg zijn, worden nageleefd, zodat je niet nog strenger hoeft. Waarom heeft het kabinet dat niet gedaan?

Voorzitter, tot slot. Vandaag staan we dan weer hier om te praten over een avondklok. Het is allemaal zeer te rechtvaardigen dat we daar met elkaar over spreken. Maar corona is een voorproefje van wat ons nog te wachten staat als we die bredere crisis niet in de kern oplossen. Dan wijs ik op de klimaatzaak, waarin de rechter heeft geoordeeld dat de overheid te weinig doet om het leven en welzijn van burgers te beschermen. Daar kijkt het kabinet nog steeds van weg en dat kunnen we ons niet langer veroorloven.

Dank u wel.