Bijdrage Ouwehand aan debat over de uitslag van de verkie­zingen voor de Provin­ciale Staten

Voorzitter, dank u wel. Ik hoorde de minister-president zich in een van de mediaoptredens na de verkiezingen hardop afvragen: wat betekent dit? Zijn we niet te veel met onszelf bezig? Het antwoord is ja. Het antwoord is ja! Dit kabinet is bezig met zijn eigen politieke overleven. Doof en blind voor al die problemen in de samenleving, en die zijn echt zo ongelofelijk niet misselijk. Mevrouw Marijnissen zei het zonet al: het kabinet is opgestapt vanwege het toeslagenschandaal. Dan mag je verwachten dat je, als je zelf door wilt, dat probleem oplost en niet verdergaat met het vernietigen van de levens van deze mensen.

Het is niet dat de kritiek dit kabinet niet bereikt heeft. Die kritiek is al jarenlang bekend, vanuit hier, in deze zaal, en via alle andere organisaties in Nederland die proberen op te komen voor burgers, die gewoon vermalen raken door het overheidsbeleid, door de bureaucratie die maar niet wordt opgelost, door het wegkijken. Maar dit kabinet schrikt pas als in een verkiezingsuitslag duidelijk wordt dat mensen in Nederland het compleet zat zijn. Niet omdat ze willen luisteren naar die mensen, maar omdat hun eigen politieke voortbestaan wordt bedreigd.

Voorzitter. De crisis is niet dat we geen stabiel landsbestuur zouden hebben. De crisis is, en dat zeiden we bij de formatie al, dat er met deze mensen geen coalitie te vormen is die zich aan de rechtsstaat houdt, die respecteert wat het vraagt om regeringsleider te zijn. Nu wordt dat gebruikt, opnieuw, om het natuurbeleid te pauzeren. Het natuurbeleid! Dat staat al 20, 25 jaar op pauze! Mijn vraag aan het kabinet, aan Hoekstra, heel specifiek, en aan Rutte, is de volgende. Dat coalitieakkoord, waarin stond dat de reductie van stikstof met 50% niet in 2035 maar in 2030 gerealiseerd moet zijn, hebben jullie toch gewoon met je volle verstand ondertekend? Dat doe je toch niet als je niet gelooft dat dat nodig is? De minister-president en Hoekstra weten toch hopelijk dat er allang juridische beperkingen zijn bij wat we de natuur nog aan kunnen doen? Dat is weinig ambitieus, hè? Er geldt een verslechteringsverbod. De natuur mag niet verder verslechteren. Punt. Daar houden we ons al decennia niet aan. Het is niet dat de boeren daar nou zo van zijn opgeknapt. De helft van de boeren, van de veeboeren, moest stoppen.

Ik mis dus de overtuigingskracht van de minister-president, die, niet geheel toevallig, opnieuw op zijn telefoon zit. Dat doet hij altijd bij dit debat. Dat doet hij ook altijd bij andere debatten. Als hij iets niet wil horen, dan zit hij op zijn telefoon te frutten. Ik hoor de minister-president zeggen dat hij alles hoort. Ja, hij hoort alles, maar doet niks. Ik wil dus vragen of de minister-president er straks staat als duidelijk wordt dat we de Nederlandse economie 100 miljard schade hebben gedaan door het stikstofbeleid te pauzeren. Wat zegt hij tegen de 1 miljoen mensen die een huis hebben waarvan de fundering moet worden aangepast, omdat het grondwaterpeil omwille van de industriële landbouw in Nederland met opzet lager wordt gehouden? Huisbezitters hebben gewoon schade. Wat zegt hij tegen de boeren die last hebben van droogte die hun oogsten bedreigt? Wat zegt hij tegen mensen die een hogere rekening voor drinkwater moeten gaan betalen door het sluiten van drinkwaterputten die vervuild zijn met mest en landbouwgif? Waar kunnen mensen klagen? Als je deze keuzes uit de weg gaat, worden de problemen echt alleen maar groter.

Het is helemaal niet moeilijk om draagvlak te creëren voor natuurbeleid. We hebben de natuur heel hard nodig voor gezonde bodems, voor gezond drinkwater en voor de biodiversiteit die we nodig hebben voor voedselproductie in de toekomst. Het enige wat we moeten doen, is boeren helpen omschakelen naar de landbouw die wél toekomst heeft. Dat is nu moeilijk omdat die keuze twintig jaar lang uit de weg is gegaan. Voor boeren is dat heftig. Daarom heb je een extra plicht om de boeren perspectief te bieden. De minister van Landbouw moest erover opstappen. Waar is dat perspectief voor de boeren? Dat is er niet. Rutte zegt: we gaan versnellen. O ja? Hoeveel piekbelasters willen er meedoen aan die vrijwillige uitkoop? Volgens NRC zijn dat er bar weinig. Bar weinig!

Ik eindig met Hoekstra. Nu is het: de discussie over dat jaartal zit de voortgang in de weg. Maar wie begon er met de discussie over dat jaartal? Heronderhandelen? Rutte en Kaag hadden tegen Hoekstra moeten zeggen: "Je wil niet meer meedoen? Prima. We waren je toch al zat na het ondermijnen van de minister voor Natuur en Stikstof, die gewoon het coalitieakkoord probeert uit te voeren." Waarom accepteer je dat het CDA nog steeds het natuurbeleid saboteert? Wie Nederland wil overtuigen, begint met vertellen wat dat voor de dieren betekent. Gisteravond hebben we bij Keuringsdienst van waarde kunnen zien dat 11% van die kalfjes zo ziek is dat die het niet eens overleeft. De familie Van Drie is de enige die er rijk van wordt. Die staan in de Quote 500. Maar de helft van de boeren leeft onder de armoedegrens. Vertel gewoon over dierenleed, overbemesting, stankoverlast en grondwatervervuiling, en dat de toekomst van de boeren eraan gaat. Moet je eens kijken hoe snel je draagvlak hebt voor natuurbeleid. Het enige wat je nodig hebt, is een beetje politieke moed.