Bijdrage Ouwehand aan debat over het Jaar­verslag BuHa-Os

Voorzitter, dank u wel. Het jaarverslag over 2019. Ik dacht even: wat deden we ook alweer in 2019? De tijden zijn zo turbulent en veranderd, dat het even graven is. Maar in 2019 was de Kamer heel druk bezig de behandeling van CETA uit te stellen. Het lag eigenlijk heel gevoelig. Dat verdrag is uiteindelijk met de hakken over de sloot door de Kamer gekomen. Eigenlijk is daar geen meerderheid meer voor. Dat is ook het grote verschil tussen de wereldvisie van de Partij voor de Dieren en die van D66, verpersoonlijkt door de minister. De handel gaat vergaand alle perken te buiten die we juist zouden moeten beschermen, juist als je waarden in je ontwikkelingssamenwerkingsbeleid hoog wilt houden. Je helpt de SDG's niet met keiharde neoliberale handel. Bij CETA waren de argumenten eigenlijk gewoon op. Het is erdoor gekomen, omdat het nou eenmaal moest van de coalitie, maar het draagvlak was er niet meer.

De redenering waarmee de minister het verdrag probeerde te verdedigen, was onder andere: we zetten in op een race naar de top. Canada zou te vertrouwen zijn: als je Canada al niet meer kunt vertrouwen, met wie kun je dan nog wel een deal sluiten? Omdat zij een verdrag met de Europese Unie hebben, zouden zij beter hun best gaan doen voor dierenwelzijn. Wat hebben we gezien? De deelstaat Ontario heeft afgelopen week een wet aangenomen die het strafbaar stelt als mensen in Canada willen laten zien hoe het met de dieren in de Canadese vee-industrie gaat. Dus ik vroeg me af hoe de minister daarop reflecteert, in het licht van haar eigen bezwering dat het juist over verbetering van dierenwelzijn zou gaan.

De heer Bouali (D66):

Ik word altijd heel blij als mevrouw Ouwehand interventies doet. Wat ik niet goed begrijp, mevrouw Ouwehand, is dat u zegt: "heeft het eigenlijk niet gehaald". Ik weet niet wat voor kwalificatie dat is, maar er wordt gewoon gestemd hier in deze Kamer. Er wordt gedebatteerd in deze Kamer. Dan bepalen we onze mening en dan wordt er gestemd. Dan haalt het verdrag het of het haalt het niet. Wat veel kwalijker is, is dat u moties indient in deze Kamer om iets wat überhaupt niet naar deze Kamer komt, alvast van tafel te vegen. Ik zou zeggen: als u het democratisch proces echt belangrijk vindt, laat dan bijvoorbeeld ook verdragen naar deze Kamer komen. Ik noem Mercosur. Ik heb u al vaker aangegeven dat wij rond Mercosur ook wel een aantal zaken ingewikkeld vinden, maar dat wij daar wel met elkaar over willen praten in de Kamer. En dan wordt er gestemd.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):

Als je inderdaad de stemmen telt, kun je concluderen dat CETA met de hakken over de sloot door de Tweede Kamer is aangenomen. Maar het was geen meerderheid die enthousiast was; dat weet de heer Bouali ook. Ik noem de ChristenUnie, die altijd met hele goede redenen tegen dit verdrag is geweest en er gewoon echt mee in zijn maag zat. Dan wordt er binnen de coalitie powerplay gespeeld. Als je het hebt over schandalig: er is een minister die de Nederlandse boeren moet gaan helpen om om te schakelen naar kringlooplandbouw. Maar die wordt gewoon keihard in de kou gezet door de andere minister, die zegt "kringlooplandbouw? Wij gaan natuurlijk over de hele wereld exporteren en importeren; dat is mijn beleid." Dus het is een beetje akelig om aan te zien, als ik heel eerlijk ben, dat degene die het rond duurzaamheid moet oplossen in de landbouw, gewoon in de steek wordt gelaten door haar collega's in het kabinet en de partijen die dit kabinet steunen.

Maar goed, over Mercosur wilde ik zojuist al beginnen. Het is goed dat u het alvast opwerpt. Kijk, de ervaring met die vrijhandelsverdragen is natuurlijk dat je, als je niet op een heel goed, vroeg moment zegt "wij hebben er geen trek in", met het argument komt te zitten "we kunnen nou geen nee meer zeggen, want dan slaan we een flater in de internationale diplomatie." Dus de Partij voor de Dieren dacht: dat gaan we met Mercosur niet meemaken.

De voorzitter:

Dan vervolgt u uw betoog. Nee, eerst de heer Bouali nog. Ik wil wel voorkomen dat wij een heel uitgebreid debat herhalen over specifieke handelsakkoorden, want dan komen wij niet tot de kern van het wetgevingsoverleg.

De heer Bouali (D66):

Ik vind het heel jammer dat er een partij is in dit huis die zegt: laten we niet met elkaar debatteren. Maar u hebt inderdaad ook aan de rechterkant van deze Kamer uw steun gevonden, van allerlei gekke partijen die dit blijkbaar ook vinden. En dus kunt u dit soort verdragen gewoon van tafel vegen, zonder dat we er hier met elkaar eens rustig over kunnen praten. Dat vind ik heel zorgelijk.

De voorzitter:

Een heel korte reactie, mevrouw Ouwehand, en dan gaan we verder.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):

De heer Bouali kan zich vast wel herinneren dat de Partij voor de Dieren keer op keer een debat over Mercosur heeft aangevraagd. De teksten zijn er gewoon, maar D66 vond dat niet nodig. Dus de Partij voor de Dieren heeft wel degelijk voorstellen gedaan om het gewoon te hebben over Mercosur. Sterker nog, dat hebben we in alle debatten over de raden ook gedaan. Als je de teksten ziet, kun je maar één ding concluderen: dit is een heel slecht verdrag. Dus ik ben blij dat de Tweede Kamer ons heeft gesteund om dat van tafel te vegen.

Voorzitter, even terug naar mijn betoog en mijn vraag aan de minister: hoe zit het dan met die bezwering dat het dierenwelzijn erop vooruit zou gaan? Wij zien gewoon dat er in Canada wetten worden aangenomen die het nota bene strafbaar stellen om duidelijk te maken hoe slecht het met de dieren in de Canadese veehouderij is gesteld. Tragisch genoeg is er afgelopen weekend zelfs een vreedzame activist doodgereden bij een varkenstransport bij een van die slachthuizen, waar een wereldwijde beweging is ontstaan. De oorsprong daarvan ligt in Canada. Mensen staan daar bij slachthuizen om er nog even voor de dieren te zijn en ze wat water te geven. Daar is gewoon een vreedzame activist doodgereden dit weekend. Hoe reflecteert de minister daarop? Want ik herinner haar eraan dat het nog steeds niet door de Eerste Kamer is.

Voorzitter. Dan over Mercosur. De heer Bouali memoreerde het al even: de Tweede Kamer heeft gezegd "dat gaan we niet doen". De minister heeft gek genoeg een brief aan de Kamer gestuurd waarin zij zegt: we gaan nog niet aan de Europese Commissie duidelijk maken dat het Nederlandse parlement het Mercosur-verdrag afwijst. Ik vind dat een beetje raar. Ten eerste: de Europese Commissie leest ook kranten. Maar je wilt niet dat je in een laat stadium met het verhaal komt dat we bij CETA en die andere vrijhandelsverdragen dus de hele tijd moesten horen, namelijk "als we nu nog nee gaan zeggen, slaan we een flater." Nou zegt de Kamer op tijd "nee" en dan gaat de minister het niet tegen de Europese Commissie vertellen. Ik snap dat niet zo goed.

Er zijn nog andere dingen die ons verbazen. De Europese Commissie heeft middenin de coronacrisis, op 20 april, opeens een akkoord gesloten met Mexico. Bij nadere bestudering blijkt dat een combinatie te zijn van CETA en het Mercosur-verdrag. Twee dingen waar de Kamer niet enthousiast over is, zal ik maar zeggen. Kan de minister de Kamer hierover informeren? Ik denk dat we ook ten aanzien van Mexico moeten zeggen: dat gaan we dus niet doen, want het draagvlak is weg.

Dan over de onderhandelingen die met Thailand lopen: de minister heeft op verzoek van de Partij voor de Dieren tegen de Europese Commissie gezegd dat dit gedateerde mandaat misschien moet worden geüpdatet. Dank daarvoor. Thailand is een heel grote exporteur van kippenvlees naar de Europese Unie. Het gaat om plofkippen, ver beneden de Europese standaarden. De Partij voor de Dieren heeft daarvoor al eerder gewaarschuwd. Kunnen we met elkaar afspreken dat een verdrag dat de export van Thais plofkippenvlees naar de Europese Unie makkelijker maakt in elk geval niet op de steun van Nederland kan rekenen?