Bijdrage Ouwehand AO biodi­ver­siteit

1e termijn:

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter. Ik sluit mij op een aantal punten, niet alle, aan bij de heer Graus. De aangenomen motie over de Zeehondencrèche moet gewoon worden uitgevoerd. Ik heb de regering al eerder gevraagd naar de problemen met het zenderen van zeehonden. Mij lijkt een moratorium een verstandige maatregel. Als er onduidelijkheid is over de effecten op de dieren, is het mij een lief ding waard om zeker te weten dat de dieren geen hinder ondervinden voor dit type onderzoek wordt voortgezet. De vorige staatssecretaris heeft toegezegd dit mee te nemen bij de herziening van de Wet op de dierproeven (WOD), die wordt aangepast omdat de Europese richtlijn is veranderd. Dit ligt niet op het bord van deze staatssecretaris maar bij de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Ik ben blij dat dit meegenomen wordt, maar in de tussentijd lijkt een moratorium op zijn plaats. De aanwijzingen dat het onderzoek erg ingrijpt in het welzijn van de dieren zijn namelijk erg sterk. Ik hoor graag de reactie van de staatssecretaris.

De staatssecretaris is nieuw, dus ik ga hem niet direct in dit AO verantwoordelijk houden voor het feit dat wij de internationale afspraken niet hebben gehaald. In 2010 zouden wij het verlies aan biodiversiteit hebben gestopt. Dat is de minimale doelstelling, want eigenlijk wil je biodiversiteit terug. Zelfs dat stoppen hebben wij niet gehaald. Er zijn wel nieuwe doelstellingen afgesproken. Dit lijkt een cirkeltje te worden: je haalt het niet en dan spreek je in internationaal verband af dat je het over tien jaar wel gaat halen. In de tussentijd krijg je dan gelegenheid om met taskforces, convenanten en plannetjes te komen. Volgens mij moeten tussentijds concrete stappen worden vastgelegd. Het kabinet voor het voorgaande kabinet had een mooi plan, een biodiversiteitsbeleidsprogramma. Daar staan wijze woorden in, onder andere dat wij het zonder biodiversiteit niet gaan redden omdat wij daarvan volledig afhankelijk zijn. Alles wat wij dragen en eten heeft zijn oorsprong in de natuur. Ik vraag de staatssecretaris om, terugkijkend op de ambities die zijn verwoord en het belang dat wordt gehecht aan het behoud en het herstel van biodiversiteit, met een beleid te komen waarbij wij tussentijds kunnen bekijken of wij op de goede weg richting 2020 zijn, zodat wij niet in 2020 weer moeten zeggen dat wij het niet gehaald hebben en beloven dat over tien jaar wel te doen. Dat kunnen wij ons niet veroorloven. Er hoeft geen nieuw beleidsprogramma te komen, de basispunten liggen er, maar er moeten tussentijdse doelen worden gesteld zodat wij kunnen bekijken of wij op de goede weg zijn.

De vorige staatssecretaris heeft een brief gestuurd waarin hij schrijft dat de otter in Nederland een goede plek heeft en dat het de intentie is om de otter duurzaam in stand te houden. De PvdD onderschrijft dit natuurlijk, maar heeft vragen bij de voorgestelde maatregelen. De vorige staatssecretaris schreef dat de populatie wordt bedreigd, onder andere door inteelt. Onderzoek heeft de onmiddellijke oorzaak echter nog niet uitgewezen. De PvdD heeft advies ingewonnen bij Stichting Otterstation Nederland en de IUCN Otter Specialist Group. Die hebben de staatssecretaris geadviseerd om niet opnieuw otters uit te zetten. De vorige staatssecretaris heeft dat advies in de wind geslagen. Ik hoor graag van de huidige staatssecretaris hoe hij hiernaar kijkt. Het lijkt de PvdD onverstandig om nieuwe otters uit te zetten. Er zijn veel problemen met het verkeer en er worden otters doodgereden. Mevrouw Jacobi heeft vragen gesteld over het plan om otters uit te zetten in het Grote Rivierengebied. Over dat plan maken wij ons zorgen. De gebieden zijn vervuild door dioxines en pcb's en de otter eet paling als een van zijn voedselbronnen. Het lijkt ons beter om het uitzetten van nieuwe otters af te blazen en in te zetten op het bereiken van de otters van Duitse populaties. Dit vloeit ook voort uit de richtlijnen van de IUCN voor herintroductie en de daarvan afgeleide landelijke beleidslijn dat uitzetten niet moet plaatsvinden als otters ergens op eigen kracht kunnen komen. Graag een reactie daarop. Dus: niet verder uitzetten van otters, ervoor zorgen dat ze niet meer worden platgereden en inzetten op de verbindingen, de ecologische hoofdstructuur, zodat de populatie wellicht de Duitse populatie kan bereiken. Dat lijkt een veel duurzamer beleid dat is gericht op duurzame instandhouding.

De PvdD is blij dat wordt nagedacht over de komst van de wolf naar Nederland. Die lijkt op handen. Ook hier geldt dat de ecologische hoofdstructuur een sleutelrol speelt. Alterra stelt dat de kans klein is dat de wolf zich definitief in Nederland vestigt omdat hij grote kans loopt om doodgereden te worden Ik hoop dat de versnippering wordt aangepakt. Alterra beveelt aan om de wolf op de lijst van beschermde inheemse diersoorten te plaatsen. Ik ondersteun dat pleidooi. Naast het voortzetten van de ecologische hoofdstructuur moeten we daar werk van maken zodat het illegaal doden van de wolf gesanctioneerd kan worden. Neemt de staatssecretaris de aanbevelingen van Alterra over?

Voorzitter. Het vorige sluit aan bij de problemen die zijn gerezen bij het ecoduct Hulshorst. De staatssecretaris komt uit Gelderland en hij kent dit vast. Het zou mooi zijn als hij toezegt dat het ecoduct niet opengaat zolang er geen humane, dier- en natuurvriendelijke oplossingen zijn voor de migratie van de herten. Daar hoort bij dat de dieren niet worden afgeschoten als zij het ecoduct over zijn gelopen. Ook daar zou je met rasters eventuele problemen moeten voorkomen. Het moet niet zo zijn dat vijftien herten over het ecoduct gaan en de zestiende wordt neergeschoten. Een ander ecoductprobleem speelt bij ecoduct De Borkeld. De Koninklijke Nederlandse Hippische Sportfederatie (KNHS) wil graag dat onderzoek wordt gedaan naar "recreatief medegebruik". Ik ben bij het ecoduct geweest. Er zijn maar twee plekken over 200 kilometer waar wilde dieren de A1 kunnen oversteken. Ik wil dat graag zo houden. De plaatselijke ruiterverenigingen hebben er helemaal geen behoefte aan. Ik wil graag van de staatssecretaris horen dat dit niet gebeurt. Het is een van de smalste ecoducten van Nederland en die smalle ruimte is nodig voor het wild. Er is een voorstel gedaan door Amerika om de ijsbeer een betere bescherming te bieden. Ik zie graag dat Nederland dat ondersteunt. Wij hebben een verslag gehad van de Internationale Walvisvaart Commissie (IWC). Ik hoor graag of de staatssecretaris of Nederland de volgende IWC wil voorstellen ook kleine walvisachtigen te beschermen.

Interrupties:

[...]

Mevrouw De Boer (VVD): Wat is volgens de PvdD het ideale eindbeeld met de wolf? Wil zij roedels van honderden wolven hebben? Mogen ze in de buurt van Amsterdam komen? Wat gebeurt er als je oog in oog met een wolf komt te staan en er een ongeluk gebeurt? Wil de PvdD de wolf ten koste van alles beschermen in een drukbevolkt land als Nederland, dat helemaal doorkruist wordt door wegen en spoor? Mevrouw Ouwehand (PvdD): De PvdD vindt dat de versnippering ongedaan moet worden gemaakt. Dat is niet alleen in het belang van de wolf, maar een voorwaarde voor herstel van biodiversiteit in Nederland. Daar hoort bij dat de natuur zo wordt ingericht dat je kunt afwachten of dieren zichzelf weer kunnen vestigen. Ik zeg nadrukkelijk "afwachten" en niet "herintroduceren". Dieren kunnen heel goed aanvoelen of een leefgebied geschikt is of niet. Daarbij moet je natuurlijk zorgen dat je de natuurgebieden goed afrastert en dat dieren niet op plekken kunnen komen waardoor situaties ontstaan die wij overlast noemen. Ik hoop dat dit kabinet op die manier te werk gaat als het de ehs wil voltooien. Ik vind het mooi als de wolf terugkeert naar Nederland, maar ik zeg niet dat we honderd wolven moeten hebben. Dat verzamelgedrag in de natuur is juist niet in het belang van dieren, mensen en de natuur zelf.

Mevrouw De Boer (VVD): Ik hoor dat er gebieden moeten worden afgerasterd. Betekent dat dat er geen andere dieren meer mogen komen? Welke dieren mogen wel binnen de rasters en welke niet? Mogen, kunnen of willen mensen eigenlijk wel in een bos lopen waar een roedel wolven verkeert?

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik heb een prachtig artikel gelezen over een natuurgebied in Italië waar de lokale ondernemers enorm profiteren van de aantrekkingskracht van de wolf. Mensen gaan daar graag heen, overnachten daar en vertoeven in dat gebied omdat ze de kans hebben om de wolf te zien. Het heeft, ook als je niet zo geïnteresseerd bent in de waarde van de natuur op zichzelf, economisch gezien een enorm voordeel als je ervoor zorgt dat de natuur zich herstelt. Mensen blijken het heel mooi te vinden en komen graag in aanraking met een glimp van de gedachte dat je wilde dieren kunt zien.

[...]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Volgens mij kunnen we mevrouw De Boer geruststellen: Roodkapje was een sprookje. Het is niet zo dat de gebieden waar de wolf leeft en waar mensen kunnen genieten van wolven of hun sporen kunnen zien, zwaar beveiligd zijn. De cijfers laten zien dat het zeer onwaarschijnlijk is dat een wolf ook maar in de buurt van een mens komt en die bijt of opeet. Wij kunnen de wolf inderdaad niet terugsturen aan de grens. Het pleidooi van Alterra om het dier op de lijst beschermde inheemse diersoorten te zetten, betekent dat er mogelijkheid is tot ontheffing. De PvdD is daar heel terughoudend in, maar mocht er toch een situatie zijn waarin welk beschermd dier dan ook voor een aantoonbaar gevaarlijke situatie zorgt, dan zijn er mogelijkheden. Waarom is de VVD zo angstig? Zo ken ik haar niet.

Mevrouw De Boer (VVD): Het is ook in het belang van de wolf zelf. Als wolf moet je er niet aan denken om de A28 op een drukke dag over te steken. De VVD meent dat de terugkeer van de wolf in Nederland geen enkele zin heeft. Wij gaan zitten wachten op die ene wolf die de grens oversteekt en ondertussen zijn er medewerkers aan het werk die daar beleid op maken. Dat beest past hier niet meer. Mensen die de wolf willen zien, kunnen naar Italië en andere landen.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Dat is raar. De VVD zegt terecht dat je de wolf niet kunt terugsturen. Als de wolf terugkomt, is het toch beter om daarop voorbereid te zijn? Je kunt mensen toch beter vertellen dat ze niet bang hoeven te zijn en ervoor zorgen dat gebieden voor de wolf en andere dieren zo zijn uitgerasterd dat er geen verkeersonveilige situaties ontstaan? Waarom is dat dom beleid? Ik vind dat juist verstandig.

Mevrouw De Boer (VVD): Laten wij het hoofd koel houden en bekijken of de wolf bereid is om een kijkje te nemen op de Veluwe. Als het beest komt wil ik weleens zien of wij daar in Nederland zo gelukkig mee zijn. Misschien is het wel het schrikbeeld uit het sprookje, maar wij zijn niet voor terugkeer van de wolf in Nederland.

Beantwoording staatssecretaris:

Staatssecretaris Verdaas: Voorzitter. Mij was al aangekondigd dat dit de leukste commissie is. Dat beeld wordt gelukkig bevestigd. Ik hoop dat wij in deze sfeer kunnen blijven werken, maar het gaat natuurlijk wel over uiterst serieuze zaken. "Leuk" gebruik ik in de zin van heel uiteenlopend, gevarieerd en dynamisch en is niet te verwarren met de ernst van de onderwerpen. Er is expliciet gevraagd naar mijn eigen kijk op biodiversiteit en vraagstukken over natuur en soorten en ik hecht eraan om die in dit eerste overleg te delen.
Ik vind dat biodiversiteit vanuit een intrinsieke motivatie moet worden gekoesterd. Over de manier waarop je dat precies vertaalt en concreet maakt, komen wij nog talloze keren te spreken. Los van die intrinsieke waarde, waarbij ik het een morele plicht vind om zorg te dragen voor de omgeving, is er een economische urgentie om met elkaar voort te leven op onze planeet. Dat is geen hobby meer van een paar idealisten. Toppers van grote multinationals dragen tegenwoordig ook uit dat het koesteren en verder brengen van biodiversiteit een absolute noodzaak is. Dan bevind je je in goed gezelschap. Het is een brede ambitie van heel veel mensen, van links tot rechts.

Vier, vijf jaar terug heb ik in een sessie met voorlieden uit de "groene hoek" een emotioneel pleidooi gehouden. Ik zei: als jullie niet op tijd de natuur terugkrijgen in de harten van de mensen in plaats van die steeds te laten percipiëren als een hindermacht, krijgen jullie de boemerang terug en weten jullie niet wat jullie meemaken. Ik blik niet terug, maar ik kan duiden dat wij de afgelopen jaren door een fase zijn gegaan. Daar zitten heel goede kanten aan; wij praten weer met urgentie over dit onderwerp en erkennen dat het niet een vanzelfsprekendheid is dat wij investeren in natuur en biodiversiteit. Als je het draagvlak niet organiseert bij de mensen die ervan genieten en ermee te maken hebben, verspeel je uiteindelijk ook het politieke draagvlak. Daarbij komt dat zich soms heel perverse effecten van natuurwetgeving voordoen. Ik heb daar zelf genoeg voorbeelden van meegemaakt. Ook over die kant moet een open gesprek mogelijk zijn. De doelen zijn wat mij betreft helder. De noodzaak is om biodiversiteit te koesteren en daar hoeven wij niet de discussie over aan te gaan. Daarnaast moeten wij zorgen dat het draagvlak meer is dan een lijn op de kaart. Wij moeten aan de slag en verbindingen zoeken en coalities smeden om van daaruit te werken aan een robuust netwerk in Nederland. Dat is de juiste volgorde. Als je de randvoorwaarden creëert, komt de natuur ook meestal weer op haar pootjes terecht. Over dit onderwerp heerst de nodige emotie. Dat is goed, want politiek is ook emotie. Ik ben daar zelf ook niet geheel vreemd van, maar ik zal proberen de nuchterheid te bewaren. Ik rond af met een anekdote over de manier waarop het zou moeten werken. Tien, vijftien jaar geleden liep ik hard langs de IJssel. Toen speelde de discussie of de zeearend wel of niet geherintroduceerd zou worden. Ik geloofde mijn eigen ogen niet, maar ik zag hem vliegen. Dat was gek: er liep al jaren een discussie over de voor- en de nadelen en het beest was al aan het verkennen of het in Nederland een plek vond. Nog voordat de discussie maatschappelijk en politiek was afgerond, zat hij in de Oostvaardersplassen. Dat is voor mij een mooi voorbeeld van de manier waarop het zou moeten werken: investeer in de randvoorwaarden en dan komen de otters, wolven en zeearenden op een manier die past.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Dit is de eerste keer dat wij met de nieuwe staatssecretaris over natuur spreken. Ik vind het belangrijk om de piketpalen te kennen en om hem mee te geven hoe mijn fractie erin staat. Ik onderschrijf nadrukkelijk dat je niet moet postzegelen met natuur, haar niet moet benaderen als een hobby voor mensen die toevallig belangstelling hebben voor de ecologie en de biologie en het draagvlak niet uit het oog moet verliezen. Ik geef de staatssecretaris mee dat de ervaring is dat de Nederlandse verplichtingen en wetten door de Nederlandse Staat niet worden nagekomen. Als natuurorganisaties, die ik niet ken als buitengewoon opstandige jongens, naar de rechter stappen, krijgen zij vanuit de politiek nadrukkelijk de zwartepiet toegespeeld. De suggestie die daaronder ligt, is dat het allemaal heel gemeen is van de natuurorganisaties. Waar staat de staatssecretaris als hij spreekt over draagvlak en niet willen polariseren? Is hij van mening dat er een belangrijke taak voor hem en andere politici ligt om ervoor te zorgen dat wij onze eigen verplichtingen naleven en dat als wij dat niet doen en iemand naar de rechter gaat, daar geen schande van wordt gesproken?

Staatssecretaris Verdaas: Voorzitter. Wat betreft de otter ben ik van de school die eerst de randvoorwaarden wil organiseren zodat je een robuuste populatie op de been kunt houden zonder inteelt of het na drie aanrijdingen moeten uitzetten van nieuwe otters. Ik proef uit de bijdragen van een aantal Kamerleden dat ze dat een gewenste benadering vinden. Mevrouw Van Tongeren sprak over internationale verplichtingen. Wij hebben een verplichting op ons genomen om voor de otter voldoende habitat te organiseren. Ik wil hier niet de deskundige uithangen, maar ik zeg bij dezen toe dat ik met de provincies en natuurorganisaties, maar misschien ook met de visserij voor zover daar een belang ligt, eerst bekijk wat een robuust voldoende gebied is en of en op welke manier en termijn de link met de Duitse populatie georganiseerd kan worden. Ik proef steun van de Kamerleden om even pas op de plaats te maken en eerst te kijken naar de randvoorwaarden alvorens verder te gaan met het introduceren van de populatie zelf.

Als ik naar de inbreng over de wolf luister, lijken de tegenstellingen heel groot te zijn. Ik wil toch een lijn schetsen waarvan ik hoop dat eenieder die niet zo gek vindt. De wolf komt alleen als de randvoorwaarden kloppen, want anders heeft hij hier niets te zoeken. Een paar jaar terug was het gerucht dat in de buurt van Duiven een jong mannetje rondliep dat keek of hij nieuw territorium kon bezetten. Die wolf is dus als een haas teruggegaan naar Duitsland. Langs de A12 is niet echt een plek waar een wolf een goed leven heeft. Het zal allemaal zo'n vaart niet lopen. Er zullen de komende jaren af en toe exemplaren de grens oversteken en tot de ontdekking komen dat er in Duitsland betere plekken zijn. Daar waar wij doorgaan met het organiseren van robuuste verbindingen -- denk ook aan de plannen van Stichting ARK die een Europees netwerk voor wildlife op het netvlies heeft -- is het onvermijdelijk dat op een gegeven moment ook een wolf besluit dat Nederland voldoende op orde is. Dat houdt niet op bij een landsgrens, maar dat is een gebied dat van Duitsland in Nederland doorloopt. Ik heb zelf op menig vakantie gehoopt een wolf te ontmoeten, als ik wist dat die daar zat. Vergeet het maar: je komt ze echt niet tegen. Dat is misschien een geruststelling voor mevrouw De Boer. Ik denk dat wij ons geen zorgen hoeven te maken, maar er is wel een soort mentale voorbereiding nodig. Dat proef ik ook bij mevrouw De Boer en in die zin wil ik iedereen recht doen. Wij moeten niet ridiculiseren, maar het benaderen vanuit de gedachte dat het prachtig zou zijn als je in Europa ook voor het grote wild een meer evenwichtig stabiel netwerk krijgt waarin alle soorten zich op een natuurlijke manier kunnen bewegen. Dan kom je misschien ook van die vervelende beheerjacht af, want dat hangt allemaal met elkaar samen. Als dat perspectief gesteund wordt, ontsnap je aan de discussie of je voor of tegen de wolf in Nederland bent. Dat laatste is het gevolg van een andere inzet en nooit een doel op zichzelf. De verbindingen zo organiseren dat de natuur weer wat bewegingsruimte krijgt en populaties kunnen overleven en je geen zwijnen en herten hoeft af te schieten omdat er natuurlijke vijanden zijn, is een perspectief waarvan ik warm word en waarvoor ik warm loop, maar dat is niet een, twee, drie geregeld.

[...]

Veel leden hebben gesproken over de ehs. Ik sluit aan bij de inbreng van mevrouw Jacobi. Er is de afgelopen jaren heel veel energie losgekomen, juist door de bezuinigingen op de natuur. Ik heb gezien dat mensen er weer voor wilden gaan lopen. Mensen werden creatiever en er werden nieuwe coalities gezocht en gesmeed. Die sfeer, die energie van samen opwerken, kunnen wij nu vasthouden en verder uitbouwen. Ik wil 200 miljoen euro structureel extra voor natuur in tijden waarin je miljarden moet bezuinigen, niet afdoen met de opmerking dat dat niet genoeg is, of klein bier is. Het is fantastisch dat in deze tijden dit zo serieus genomen wordt en er structureel meer geld wordt uitgetrokken. Het grootste risico op dit dossier is dat je terugvalt in technocratie en zegt dat er een paar lijnen op een kaart gezet moeten worden waarmee aan de slag moet worden gegaan. Ik zeg tegen de heer Van Gerven: de stip op de horizon is voldoende areaal en voldoende verbindingen om de doelen achter de oorspronkelijke hoofdstructuur te realiseren. Gisteren werd dat vertaald in de oude ehs, maar die is voor mij een kwaliteitsdoel. Wij doen daar niets aan af, maar laten wij met alle partners van onderop bekijken waar de grootste kansen liggen om zo efficiënt mogelijk met die 200 miljoen euro extra om te gaan. Dan realiseer je een robuustere ehs dan waaraan tot voor kort werd gedacht. Hoe die precies gaat lopen en hoe groot die exact wordt? Als je het debat wilt smoren en het gevoel van het overkomt ons weer wilt voeden, moet je niet doen wat de heer Van Gerven zegt, maar vanuit de coalities die aan het ontstaan zijn verder opwerken.

[...]

Aan het oorspronkelijke doel doen wij niets af. Dat heeft de premier gisteren ook gezegd. Hij heeft ook gezegd dat er een brief naar de Kamer komt met een klip-en-klaar antwoord op de duiding van de motie door het kabinet. Het is misschien wel verstandig om met voortschrijdend inzicht, met de ervaringen in het veld en met alle partners, de natuurorganisaties, de provincies maar ook de belanghebbenden in het gebied, te bekijken of het nog de grens is die wij willen. Laten wij eerst meters maken en ambities realiseren voordat wij weer een blauwdruk op de kaart zetten in de hoop dat het over twintig jaar wel goed komt. Laten wij de lessen die wij van die aanpak hebben geleerd ter harte nemen. De heer Van Gerven moet dit niet vertalen als het inleveren op doelen. Er zit volgens mij geen licht tussen wat gisteren is gezegd in het debat over de regeringsverklaring en wat ik hier zeg. Die oorspronkelijke doelen blijven als stip op de horizon staan. Ik nodig de heer Van Gerven uit om te koesteren en te steunen dat er in tijden van krapte 200 miljoen euro extra structureel wordt geïnvesteerd. Anders wordt het heel lastig. Ik weet niet of dit gebruikelijk is, maar ik wil een vraag terugstellen. Stel dat deskundigen of belanghebbenden zeggen dat wij, anders dan wij twintig jaar terug hebben bedacht, meer doelen binnenhalen voor hetzelfde geld, wil de heer Van Gerven dan nog steeds vasthouden aan de oorspronkelijke ehs? Ik betoog dat wij met gezond verstand met alle betrokkenen aan dat doel moeten blijven werken.

[...]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Er is hier veel over te zeggen, maar daar is nu geen tijd voor. De PvdD was blij met de uitspraak van de minister-president dat de ambitie de oorspronkelijke ehs is. Hij zei erbij dat wij in 2016 bekijken of dat lukt. Ik moet een opmerking maken over de 200 miljoen euro extra. Dat bedrag is ten opzichte van 72% bezuinigen. Als je de middelen die nu gereserveerd staan doortrekt, betekent dat voor 2015 het natuurbudget wordt gehalveerd. Is het reëel om de ambitie die de minister-president uitsprak
en die de staatssecretaris onderschrijft, in te vullen met dit budget? Anders is het een doekje voor het bloeden. Dan zeg je tegen de PvdA dat de oorspronkelijke ehs wordt gerealiseerd, maar omdat de middelen niet voldoende zijn, weet de VVD nu al dat het toch niet gaat lukken. Kunnen wij voor de begrotingsbehandeling van de staatssecretaris een inschatting krijgen van het beschikbare budget zoals het nu ingeboekt staat en of die ambitie wel waargemaakt kan worden? Dan kunnen wij er bij de begroting nog wat aan doen.

Staatssecretaris Verdaas : De Kamer heeft het laats te woord over de middelen, maar de kans dat je bij de behandeling van een regeerakkoord fors kunt schuiven is niet heel groot. Er zijn twee knoppen waaraan je kunt draaien: slim omgaan met middelen of tijd. In het regeerakkoord staat helder dat wij meer tijd gaan nemen. Het staat eenieder vrij om te bekijken of die knop meer opengedraaid kan worden, maar ik ben hier om het regeerakkoord uit te voeren.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik snap dat er in het regeerakkoord mooie woorden staan. Over andere maatregelen is veel gedoe geweest en de Kamer en de fracties die het regeerakkoord schreven, wilden meer duidelijkheid over de manier waarop die zouden uitpakken. Kan de staatssecretaris een kijkje geven op de manier hoe het uitpakt? Hij heeft zelf gewezen op perverse effecten op het natuurbeleid. Als de kwaliteit van de natuur niet snel verbetert, kun je voor activiteiten die andere partijen willen geen vergunningen verlenen. Dan zet de polarisatie, die de staatssecretaris niet wil, zich voort. Het is gerechtvaardigd om te vragen wat de komende tijd kan van dit budget. Ik wil daar echt duidelijkheid over. Staatssecretaris Verdaas: Dan heb ik de vraag niet goed begrepen. Die duidelijkheid zoek ik zelf ook. Ik wil geen valse verwachtingen wekken. Ik ga met alle partners het gesprek aan over de extra ambities die mogelijk gerealiseerd kunnen worden en over de reële planning en haalbare doelen. Daar zal deels een procesmatig antwoord op komen. Het is echter ook mijn ambitie om de komende jaren dit samen met de commissie op te zetten en wellicht lastige keuzes te maken. Wij weten dat wij niet alles in dit tempo met dit budget voor 2016, 2018 of 2021 volledig gerealiseerd kunnen hebben. Misschien moeten wij het gesprek met elkaar aangaan. Het woord "deltanatuur" is gevallen. Gaan wij bijvoorbeeld primair werk maken van de internationale meerwaarde van Nederland op het gebied van de deltanatuur of gaan wij overal een beetje doen? Dat zijn lastige gesprekken, maar de kaders worden in overleg met de mensen die het moeten doen vastgesteld. Dat gesprek ga ik graag met de Kamer aan. Op een termijn van een paar weken of maanden kan dat echter nog geen uitgekristalliseerd beeld opleveren. Ik ben uw man als het gaat om het in volledige openheid meenemen van de commissie en de ruimte bieden om met mij en de decentrale overheden de richting te bepalen. Voorzitter. Wat betreft het biodiversiteitsbeleid komt er een strategische agenda. Er is op 30 januari 2013 een AO gepland over de TEEB-studies. Misschien is dat het moment om daar dieper op in te gaan.

[...]

Ik heb mij laten bijpraten over de ins en outs van het conflict over de zeehonden. Ook de motie van de Kamer, die met unanieme stemmen is aangenomen, is mij bekend. Ik vind het spijtig dat er conflicten zijn over zo'n belangrijk onderwerp, want uiteindelijk zijn het betrokken deskundigen die als doel hebben dat het goed gaat met de zeehondenpopulatie, of ze nu bij IMARES, Pieterburen of in Denemarken of Duitsland werken. Het is jammer dat men met de beste bedoelingen, passie en de bijbehorende emoties in een patstelling belandt. Ik zet het scherp weg: Duitsland en Denemarken hebben gezegd dat als wij die motie volgens de letter uitvoeren, het overleg ophoudt. Ik ben van de school die dat zelf wil checken. Ik wil bij degenen in Denemarken en Duitsland die verantwoordelijk zijn, navragen of het echt zo scherp ligt en wat de angsten, zorgen en bezwaren zijn. Ik zal dit terugkoppelen naar de Kamer. Het is een kwestie van twee telefoontjes en dan weet ik het. Ik zal met de betrokkenen zelf, ook met IMARES, gaan praten en ik hoop dat er een andere manier is om hieruit te komen. Houdt de Kamer dan vast aan de inzet en zeggen de buurlanden dat zij ophouden met het overleg, dan is dat uiteindelijke de keuze die de Kamer kan maken.

[...]

Voorzitter. Voor ecoduct Hulshorst geldt dat de aanleg gebeurt onder verantwoordelijkheid van het Rijk en Rijkswaterstaat, maar dat de provincie de regie voert over de openstelling en de manier waarop wordt omgegaan met beheer en schadevergoeding. Ik beloof dat ik met mijn oud-collega Van Dijk bel, maar ik weet dat er intensief overleg wordt gevoerd met alle betrokkenen om tot een nette oplossing te komen. Wij maken geen ecoducten om migratie van dieren een vroegtijdig halt toe te roepen. De gevoeligheden zijn bekend. Het bewijst wel dat de ecoducten werken. Dat wordt ook nog weleens in twijfel getrokken.

[...]

Met het risico dat mijn oud-collega's gaan zeggen: vroeger was hij nooit zo bemoeizuchtig, zal ik het appel met de urgentie die u erin legt overbrengen. Formeel gaan wij nergens over, maar dat is geen reden om je niet voor zaken in te spannen. Voorzitter. De heer Van Gerven sprak over de gewassen die ganzen aantrekken en over Schiphol. Er liggen nog Kamervragen over dit onderwerp. Ik wil daar iets meer tijd voor nemen en de ins en outs met de Kamer delen.

2e Termijn:

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter. Ik heb met instemming naar een groot deel van de beantwoording van de staatssecretaris geluisterd, met name naar zijn waardering voor de intrinsieke waarde van biodiversiteit. Hij behoort tot de school die zegt: leefomstandigheden en gebieden moeten in orde zijn, laat dan dieren terugkeren en bereid je voor op wat er eventueel gebeurt. Is de staatsecretaris bereid om de aanbeveling van Alterra op te volgen om de wolf op de lijst van beschermde inheemse diersoorten te plaatsen? Zijn bij het gesprek over de otters ook de organisaties betrokken die ik eerder heb genoemd? Kan de staatssecretaris toezeggen dat er in de tussentijd geen otters worden uitgezet? Wij horen graag het resultaat van deze gesprekken. Op de ijsbeervraag heb ik geen antwoord gehad. De ambitie van het Rijk is het uitvoeren van de oorspronkelijke ehs, terwijl de provincies bezig zijn met de herijkte ehs. Hoe gaat de staatssecretaris daarmee om? Gezien het beschikbare budget moeten wij die ambitie toetsen aan de realiteit. Volgens mij moet daar een en ander over uit te zoeken zijn.

Beantwoording:

Staatssecretaris Verdaas: De wolf komt op de lijst van beschermde inheemse diersoorten. Dat is bijna een automatisme. Illegaal doden wordt dan gesanctioneerd.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): De staatssecretaris moet daar wel zelf voor zorgen, want die wolf staat er nu nog niet op.

Staatssecretaris Verdaas: Ik zeg toe dat wij geen nieuwe otters gaan uitzetten. Zowel de VS als Canada komen naar Brussel om hun opvatting over de ijsbeer uit te leggen. Het lijkt mij goed om dat gesprek eerst aan te gaan en te bekijken waar zij mee komen. Ik zal de Kamer daarover informeren. Vervolgens kan worden besloten hoe en wat wij kunnen doen om dit onder de aandacht te brengen. Het is niet zo dat de provincies nu op hun handen zitten en niet bezig zijn met de ehs. Integendeel, overal wordt met meer urgentie dan ooit doorgewerkt, al moest het afgelopen jaar alles herijkt worden. Zelfs binnen de herijkte ehs is nog genoeg werk te doen. Ik wil de commissie volledig meenemen bij de vervolgstappen voor de inzet van de structurele extra middelen en het vormgeven van het kader en bij de manier waarop wij de flexibiliteit willen houden om effectief en slim te werken. Het zal zoeken worden naar het evenwicht tussen de mate van sturing van de Kamer en de kansen of flexibiliteit. Het gaat er niet om of een verbinding linksom of rechtsom wordt aangelegd, maar of wij de onzekerheid kunnen verdragen dat die keuze in de regio wordt gemaakt. Het is belangrijker dat het gebeurt dan dat wij hier precies bepalen hoe het gebeurt. De leidraad over de ganzen die door de Raad voor Dierenaangelegenheden wordt voorbereid is bijna klaar en komt dan naar de Kamer. De stop grids in fuiken zijn door de provincie Friesland verplicht gesteld in gebieden waar de otters leven.