Bijdrage Ouwehand AO Ecolo­gische Hoofd­structuur en Natuur

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter. De bezuinigingen op natuur zijn niet uit te leggen. Terwijl over de hele linie 5% wordt bezuinigd, kiest dit kabinet ervoor om op natuur 60% te schrappen. Dat is niet uit te leggen en niet onderbouwd en van een visie hoeven we al helemaal niet te spreken. Werkelijk onbeschaamd. De Nederlandse natuur is uniek in haar grote verscheidenheid, maar de enige visie van dit kabinet is blijkbaar een strak gemaaid, overbemest, platgespoten weiland met in het midden een over-gesubsidieerde boterbloem. Want agrarisch natuurbeheer, daar moeten we het van hebben. De boeren moeten het gaan doen. Dat 80% tot 90% van het agrarisch natuurbeheer geen zoden aan de dijk zet, vergeten we eventjes voor het gemak. Dat daarmee van de 60 mln. die we aan agrarisch natuurbeheer uitgeven 51 mln. de plomp ingaat, vermeldt de staatssecretaris er ook niet bij. Hij houdt liever zijn zelf geschetste, pastelkleurige fabeltje in stand, dat de boeren natuur en landschap hebben gemaakt. Tot 50 jaar geleden hebben boeren inderdaad bijgedragen aan het cultuurlandschap waar veel natuurwaarden inzitten, maar sinds de industrialisering van de landbouw is dat toch echt voorbij. Grote megastallen en grote monoculturen dragen geen steek bij aan de biodiversiteit. De staatssecretaris weet dat, maar weigert dat toe te geven.

We lezen in de beantwoording van de vragen dat er een gezamenlijke langetermijnvisie komt. Ik ben benieuwd. De Partij voor de Dieren heeft de staatssecretaris gevraagd waar ze hem op kan afrekenen en of we de internationale doelen gaan halen. Er is vorig jaar, in het jaar van de biodiversiteit nota bene, een nieuw internationaal verdrag gesloten. Dat moet nog vertaald worden. Het track record is niet goed. In 2010 zouden we de teruggang van biodiversiteit stoppen, maar hebben het niet gehaald. Als we het nu weer doorschuiven naar een ver plannetje in 2020 zonder concrete tussendoelen is het heel makkelijk regeren als staatssecretaris. Afgelopen maandag hebben we als commissie een bezoek gebracht aan Brussel. We hebben de Eurocommissaris voor biodiversiteit gesproken en die was heel duidelijk. Er is voor Europa maar één oplossing en dat zijn inbreukprocedures die bakken met geld kosten. Waar kunnen we dat in de begroting terugvinden?

Wat ons ook verbaasde, was dat de staatssecretaris vindt dat bestaande natuur goed beheerd dient te worden en tegen een stootje moet kunnen. Om tegen een stootje te kunnen zijn nou juist die robuuste verbindingszones nodig. Daarvoor moeten we de milieucondities op orde brengen. We weten dat een groot aantal gebieden aan een beheerinfuus ligt, maar dat is helemaal niet nodig als we de milieucondities in orde brengen. We moeten ophouden met de aantasting van die gebieden. Zullen we eens bekijken wat dat kost en wat we dan kunnen besparen op beheer? Er zijn natuurgebieden waar iedere zaterdag talloze vrijwilligers -- maar het gebeurt ook gesubsidieerd -- de gevolgen van de overbemesting van natuurgebieden staan op te ruimen. Jaar in jaar uit, week in week uit. We laten die schade aan natuurgebieden ongeclausuleerd toe en zeuren dan dat het beheer zo duur is.

Ik heb al eerder gevraagd waar deze staatssecretaris wel verantwoordelijk voor wil zijn. Als je zo rigoureus schrapt, moet je verantwoording dragen voor je beleid. De Vlinderstichting heeft gisteren naar buiten gebracht welke soorten in de gevarenzone zitten. Ik vraag de staatssecretaris of hij verantwoordelijk wil zijn voor het uitsterven van de grote vuurvlinder, het pimpernelblauwtje of het veenbesblauwtje? Of zoogdieren als de vleermuis, van groot belang voor de landbouw? Of wil hij het uitsterven van de zeearend in Nederland op zijn conto schrijven? Ik vraag hem om verantwoordelijkheid te dragen en uit te leggen wat we gaan kwijtraken. Ik geef die vraag ook aan de coalitiepartijen mee. Van welke diersoorten mogen we aan het einde van deze kabinetsperiode definitief afscheid nemen in Nederland? Wie daar geen antwoord op durft te geven, is geen knip voor de neus waard.

[…]

Staatssecretaris Bleker: […]Dit is mijn ambitie: 2018 is er een nationale ehs, inderdaad wat kleiner, maar het kan als een eenheid functioneren. De gebieden zijn ingericht en hydrologisch op orde, op een goede manier met het landbouwgebied verbonden en kunnen beheerd worden, zodat die soorten niet hoeven te wachten tot 2028 of 2038. Dat is mijn ambitie en ik zeg u dat dat bestuurlijk precisiewerk is. Kopen is niet moeilijk. Ik heb het zelf als gedeputeerde gedaan en dan waren we trots als we weer een paar boerderijen hadden gekocht. Maar als die grond tien jaar later nog steeds agrarisch wordt gebruikt, wat heeft die vlinder er dan aan? Totaal niets. Het is zaak om het af te maken. Voor die vlinder, die muis en al die andere dieren. Het zal misschien geen 700.000 ha maar 620.000 ha zijn, maar dat is een stuk beter dan de boel op zijn beloop laten. Dat is mijn ambitie en daar gaan we vol voor.

[…]

Mijn uitgangspunten bij de herijking zijn:
- Kleiner en compacter maar wel ingericht in 2018.
- De Natura 2000-gebieden zijn prioriteit 1.
- De KRW is prioriteit 2.
- Eenheden worden afgerond. We steken onze energie niet in gebieden die maar voor een klein stukje ingericht en verworven zijn en die niet op tijd afgerond kunnen worden, maar in gebieden die we tot een, met name hydrologische, eenheid kunnen maken, want waterpeil en waterbeheer zijn vaak essentieel.
- Een herijkte ehs, waarvan het beheer betaalbaar is. Ik moet dijkgraven en anderen gelijk geven dat het grote gezamenlijke zorgpunt met de provincies is hoe we het beheer duurzaam betaalbaar houden. Daar hebben wij goed overleg over, maar dat is een lastig punt.
- De streek is meer aan zet. De streek zijn de tbo's, boeren, particulieren en recreatieondernemers. Naast teleurstelling en pessimisme is er een grote groep mensen die nieuwe kansen ziet en verantwoordelijkheid wil nemen als ondernemer, investeerder of beheerder. We zijn met vertegenwoordigers van grote financiële instellingen in gesprek om te kijken welke ruimte er is. We zullen voor beheer en financiering naar andere dan de gangbare wegen moeten zoeken.
- Een groter deel dan aanvankelijk was voorzien in particulier beheer geven. De taakstelling van eind 1990 van 40% hebben we nog lang niet bereikt. Dat heeft te maken met de drempels die we opwerpen en daar moeten we iets aan doen.

[…]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): De beheerkosten zijn onnodig hoog omdat dit kabinet weigert de milieucondities op orde te brengen. Als we verdroging, vermesting etc. in bijvoorbeeld De Peel aanpakken, kunnen de beheerkosten naar beneden. Als we deze discussie voeren, wil ik dat inzichtelijk hebben. Ik vraag de staatssecretaris om een toezegging.

[…]

Staatssecretaris Bleker: […] Milieucondities verbeteren doen we met het generieke beleid.

[…]

Betreffende het geld voor beheer is mijn inzet om een afspraak met de provincies te maken, waarbij we ook op lange termijn het beheerbudget in verhouding tot het te beheren areaal en de doelstellingen op orde hebben. Ik sluit niet uit dat dit betekent dat je de doelstellingen voor bepaalde gebieden moet aanpassen. Het kan onderdeel van de herijking vormen als provincies of regering daar aanleiding toe zien. Dat geldt niet voor Natura 2000. De Europese Commissie is niet geïnteresseerd in hoeveel hectares ehs wij realiseren, maar in de internationale verplichtingen van de Vogel- en Habitatrichtlijn en de Natura 2000-gebieden die daar onderdeel van uitmaken.

[…]

Er is nog helemaal geen aanleiding om te denken dat we met juridische procedures en boetes zullen worden geconfronteerd. We zijn uit op een oplossing in goed overleg. Op de juridische verplichtingen ben ik al ingegaan en dat is onderdeel van de besprekingen. Echt harde juridische verplichtingen worden op een nette manier afgewikkeld.

[…]

Ik vind de teloorgang van soorten wel degelijk een probleem. Op de verantwoordelijkheid voor het uitsterven van soorten ben ik in mijn inleiding ingegaan. Ik denk dat het afmaken van de ehs in 2018, waarin de natuur zijn gang kan gaan en zich kan ontwikkelen, meer bijdraagt aan het tegengaan van uitsterven van soorten dan uitstel en half werk. Voor biodiversiteit geldt hetzelfde.

[…]

De effectiviteit van agrarisch natuurbeheer moet natuurlijk beter, net zoals de effectiviteit van het ehs-beleid. Alleen maar wijzen naar agrarisch natuurbeheer is onevenwichtig. Alleen maar wijzen naar de natuurorganisaties, die sommige gronden gewoon nog in agrarisch gebruik hebben gelaten of er een wildernis van hebben gemaakt volgens buurtbewoners, is ook niet correct. Op beide punten moet het effectiever.Ik houd mij aan de internationale afspraken. Dat heeft te maken met Natura 2000 en de Vogel- en Habitatrichtlijn.

[…]

Kunnen we na de inrichting het beheer duurzaam betalen? Dat wordt de grote hersenkraker. De ontsnippering van natuur gaat door, daar waar deze natuur er nu al is. Waar geen nieuwe natuur komt, wordt ook niet ontsnipperd en zullen er vanuit de ministeries ook geen ontsnipperingsgelden meer komen.