Bijdrage Ouwehand AO Fiscale agenda

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter. De Partij voor de Dieren wijst er graag op dat wij ons ten aanzien van alle beslissingen die wij nemen in dit huis voor ogen moeten houden binnen welke context wij dat doen. Die context is dat wij één aarde hebben, die ons alles levert wat wij nodig hebben maar dat wij er niet één bij kunnen toveren als wij het verknoeien met die aarde. Dat geldt natuurlijk ook voor de manier waarop wij ons belastingstelsel inrichten en de manier waarop wij omgaan met onze centjes.

In dat kader las ik begin dit jaar een aardige analyse in de Volkskrant, gebaseerd op gesprekken met professoren en doktoren, economen, ecologen en politicologen. Uit die analyse zou ik graag een stukje voorlezen voor het geval dat wij over 20 jaar terugkijken: "Achteraf gezien is het misschien moeilijk voor te stellen, maar 20 jaar geleden, in 2012, was er een tijd dat het in de economie haast alleen ging over geld. Dat intussen het milieu steeds zwaarder gebukt ging onder overbevissing, ontbossing, uitputting van grondstoffen en klimaatveranderingen en dat er steeds meer consumenten uitvielen met burnout of depressie interesseerde maar weinigen. Dat viel immers buiten het bestek van de markt. Tegenwoordig is het niet goed meer voor te stellen, maar destijds geloofden de meeste economen en politici dat de duurzaamheid ons leven primitief en middeleeuws zou maken. Milieumaatregelen zag men als iets dat groei in de weg stond, iets voor linkse mensen met zelfgebreide truien. Die manier van denken kon natuurlijk onmogelijk standhouden en het werd tijd voor een nieuw economisch model, gebaseerd op de ideeën van oud-Wereldbankeconoom Herman Daly, die al in 1989 een steady state-economie voorstelde, een economie die niet meer grondstoffen verbruikt dan de natuur kan aanvullen."

Ik heb die gedachte, dat de aarde geen voorraadkast is die zich uit zichzelf voortdurend vult, ook eens voorgelegd aan de minister en de staatssecretaris van Economische Zaken, allebei van CDA-huize, maar zij begrepen dat niet helemaal. Dus ik wil het vandaag eens proberen bij de staatssecretaris van Financiën van VVD-huize, want in het artikel wordt een kabinet-Samsom voorspeld, dat de definitieve stappen gaat zetten naar een houdbare economie. Ik kan mij zo voorstellen dat de VVD dat niet op zich laat zitten en zegt: nee, ho even, dat lean, green and mean, die goede ideeën die de huidige minister-president in 2008 presenteerde als de Groen Rechtse agenda, gaan wij natuurlijk zelf realiseren. Dus wie weet, een kabinet-Weekers, zou het erin zitten?

Ik zou het steunen als hij hier vandaag kan zeggen dat hij die stappen gaat zetten. Een daarvan is natuurlijk de belastingverhoging. Afschaffing van de inkomstenbelasting, al dan
niet geleidelijk, al dan niet geheel, en daarvoor in de plaats grondstoffen belasten. Zodoende creëer je een kunstmatige schaarste aan grondstoffen en dat stimuleert het zoeken naar creatieve oplossingen.

Het gaat er natuurlijk om, ons belastingstelsel zo in te richten dat het duurzaam gedrag aanmoedigt, dat het vervuilende productie en consumptie ontmoedigt en een goed klimaat creëert voor arbeid. Daar kunnen wij zowel nationaal als internationaal grote stappen in zetten.

Binnen de Europese Unie liggen ook grote kansen. Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft berekend dat Nederland jaarlijks 5 tot 10 mld. kan besparen met het afschaffen van
milieuschadelijke subsidies in Europees verband. De staatssecretaris van Milieu, wederom van CDA-huize, vond dat wat ingewikkeld om te erkennen.

Ik zou graag van de staatssecretaris van Financiën horen dat hij die bedragen wel aantrekkelijk vindt, dat hij ze zou kunnen zien als pure winst en dat hij ermee aan de slag wil om na te gaan of wij deze bedragen ook kunnen binnenslepen, via een actieplan voor de afschaffing van deze Europese subsidies.

De btw-richtlijn herzien wij, wat al even kort in een interruptiedebatje werd gewisseld. Het is natuurlijk niet te verkopen dat een ongezonde maaltijd goedkoper is dan een gezonde biologische. Dat zijn perverse prikkels, waar wij last van krijgen in de kosten, zowel voor de gezondheidszorg als voor de houdbaarheid van de aarde.

De kolen- en gasbelasting op Europees niveau, heeft de staatssecretaris in antwoord op schriftelijke vragen gezegd, zouden nader onderzocht moeten worden alvorens daartoe kan worden besloten. Wat is de stand van zaken op dit gebied?

Ik wijs indringend op de maatschappelijke kosten die deze staatssecretaris hoe dan ook maakt als wij niet overstappen op een ander economisch model en een andere inrichting
van ons belastingstelsel. De gedachte is heel simpel. Spullen die in de productie-, gebruik- of afvalfase veel maatschappelijke kosten opleveren, zullen die kosten in de aanschafwaarde aan de schatkist moeten opbrengen. Spullen die dat niet doen, kunnen daarvan worden vrijgesteld. Concreet: afschaffen van milieuschadelijke subsidies, milieubelastende producten een reële prijs toekennen, ofwel via een verhoogd btw-tarief ofwel via ecotaks; milieuvriendelijke alternatieven fiscaal aantrekkelijker maken en arbeid minder belasten en consumptie meer. Ik hoor graag een positieve reactie van de staatssecretaris. Ik kan me voorstellen dat wij dit niet van de ene op de andere dag voor elkaar kunnen krijgen maar ik zou zo graag zien dat de Groen Rechtse agenda, door Mark Rutte gepresenteerd, en de indringende inzichten die de VVD altijd zegt te hebben in de economie, zich ook doorvertalen naar de houdbare economie die blijft binnen de draagkracht van de aarde. Graag wil ik een reactie.

[...]

Interrupties bij andere partijen

[...]

Mevrouw Neppérus (VVD): Voorzitter. Uiteindelijk staat de fiscale agenda vandaag op de agenda van deze commissie. Een aantal punten eruit zijn gelukkig ook al in het eerdere
Belastingplan aan de orde geweest, maar nu praten wij er toch over. Een van de kernthema's is natuurlijk de vraag of je een schuif zou kunnen maken tussen de btw, een verhoging van het lage tarief of helemaal geen laag tarief meer aan de ene kant en aan de andere kant een verlaging van de tarieven in de inkomstenbelasting, want met dat laatste zou je arbeid goedkoper kunnen maken. Het spreekt de VVD aan om dat te doen, al heb ik inmiddels ook al geconstateerd dat het enthousiasme bij vele collega's hierover niet zo groot is.

Ik zou toch eens graag van de staatssecretaris een beeld krijgen van dat lage tarief. Ik heb daar eens naar gekeken. Ik zag dat parkietenvoer dat gemaakt is met zaad, wordt belast met 6% en dat het, als het met olie wordt gemaakt, wordt belast met het algemene tarief van 19%. Hetzelfde geldt voor duivenvoer. Kooklessen vallen onder het algemene tarief, maar worden zij begeleid en eet je het resultaat ook nog op, dan vallen zij onder het lage tarief.

Toen ik nog college kreeg, hoorde ik dat het lage tarief was bedoeld voor de eerste levensbehoeften. Dan heb je het over eten en drinken. Daar kan ik me heel goed iets bij voorstellen, maar voor de rest vind ik dat wij toch eens kritisch moeten gaan kijken, want ik kan het niet meer volgen. Ik kan nog meer voorbeelden geven als dat nodig is.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Meer voorbeelden? Ik heb een voorbeeld dat ik heel graag aan mevrouw Neppérus wil voorleggen. Wanneer je in Nederland een dier koopt met de bedoeling om daar goed voor te zorgen en alles te doen wat nodig is om dat dier gezond te houden, betaal je 19%. Wanneer je het dier koopt met de bedoeling om het vet te mesten, te slachten en in dunne plakjes te snijden, betaal je 6%. Is dit een van de voorbeelden waarvan de VVD ook zegt dat dit misschien wel wat raar is?

Mevrouw Neppérus (VVD): Ik wil mensen niet verbieden vlees te eten. Ik zou ook niet weten hoe je de zaak kunt controleren als het gaat om biologisch vlees, net bepleit door de heer Braakhuis -- hoe sympathiek dat pleidooi ook is -- want dan zou mijn leven ook goedkoper worden met mijn bioslager. Er zijn echter wel dingen waar je goed naar moet kijken.

Staatssecretaris, neem dan ook het voorbeeld mee zoals dat door mevrouw Ouwehand is aangedragen. Hoe willen wij nu verder met dat lage tarief? Ik kan niet uitleggen hoe je al dat eten moet controleren. Dat geldt voor dat punt van mijn bioslager maar evenzeer voor het punt van het duivenvoer.

[...]

Beantwoording door de staatssecretaris van Financiën

Staatssecretaris Weekers: [...] Ik ga in op de vergroening. De heer Dijkgraaf spreekt een beetje gekscherend van de onderkant. Ja, inderdaad, ik word verder beperkt in het vergroenen van het stelsel door de bezorgdheid dat met name de onderkant, de mensen met een kleine portemonnee, vervolgens met enorm negatieve koopkrachteffecten te maken krijgen. Als ik de energiebelastingen voor huishoudens veel forser ga verhogen, krijgen de mensen een veel hogere rekening. Daar heeft de kleine man veel meer last van dan de grote man.

De collega's van milieu, EL&I en ikzelf hebben na jarenlang praten en onderhandelen een nieuw convenant gesloten met de land-en tuinbouwsector, waarbij het verlaagde tarief voor de tuinbouw wordt doorgezet. Althans, wij gaan ons ervoor inzetten in Brussel om dat ook door te kunnen blijven zetten tot 2020, met een enorme verplichting voor de sector zelf om aan CO2-reductie te doen.

Dit kan alleen maar door Brussel geaccordeerd worden als men zegt dat het geen staatssteun is omdat er enorm veel voor terugkomt, ook in het kader van de klimaatdoelstellingen. Wat dat betreft is het jaar 2020 ook niet voor niets gekozen. Dan snijdt het mes aan twee kanten, want dan kunnen wij in deze belangrijke sector voor Nederland lage tarieven blijven geven. Dat houdt de sector ook gezond en concurrerend. Tegelijkertijdkrijgen wij ook wat terug voor de sector, namelijk een forse reductie van CO2. Op deze wijze gaat het kabinet met dit soort vraagstukken om.

Vergeet u niet dat het kabinet volgend jaar de SDE-plusheffing invoert, ook in het kader van de nadere vergroening. Dat betekent dat de energierekening van iedereen ook al fors hoger
wordt. Die SDE-plusheffing leidt uiteindelijk in de structurele situatie tot een heffing die 1,4 mld. moet opbrengen. Dus ik denk dat we al het maximale vragen, zowel van het bedrijfsleven als van burgers, in het kader van de vergroening, tenzij in Europa de bodem verder wordt opgetrokken en andere landen bijtrekken. Dan kunnen wij ook een nadere stap vooruit zetten.

[...]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): In een eerder debat heb ik ook contact gehad met het ministerie. Dat heeft uitgerekend dat een heel simpele vergroeningsmaatregel die heel veel kan opleveren het verhogen is van het btw-tarief op vlees. Dan gaat het om 930 mln. per jaar. Ik herinner mij de glans in de ogen van de staatssecretaris die zei: als dat op straat ligt, vraagt de Partij voor de Dieren zich natuurlijk af waarom de staatssecretaris van Financiën dat niet ophaalt. Ja, dat vraag ik me nog steeds af. Het is een boel geld en wij kunnen er ook een hoop ellende in de natuur mee besparen, en daarmee aanvullende kosten. Staatssecretaris Weekers: Wil ik vanaf vandaag een pro-vergroenings koers in de EU gaan volgen? Nee, dat doe ik al in het kader van de bespreking van de EU.

[...]

Ik kom op de btw op vlees. Er lag inderdaad een hoop geld op straat als je dat naar het hoge tarief zou brengen. Ik heb goed gehoord wat heel veel sprekers hier aan tafel vinden van de boodschappen, dus ik proef daar nu niet zo een, twee, drie een Kamermeerderheid voor.

[...]