Bijdrage Ouwehand AO Landbouw- en Visse­rijraad

De voorzitter: Ik open de vergadering van de commissie Economische Zaken, Landbouw en Innovatie over de Landbouw- en Visserijraad. Ik heet de staatssecretaris en zijn

ambtenaren welkom, evenals de leden en de belangstellenden op de tribune. Ik stel voor in eerste termijn een spreektijd aan te houden van vijf minuten. De PvdA-fractie, die twee woordvoerders heeft, kan de spreektijd onderling verdelen. Ik sta in eerste termijn maximaal twee interrupties per spreker toe.

Staatssecretaris Bleker: Voorzitter. Ik heb een punt van orde. Ik dien u te melden dat op het allerlaatste moment aan de agenda van de Raad een punt is toegevoegd, te weten de evaluatie van het Europese dierenwelzijnsbeleid. Daar hebben wij nog geen stukken van, maar ik moet melden dat het is toegevoegd.

De voorzitter: Dat is zeer correct.

[…]

De heer Grashoff (GroenLinks): Over de eerste pijler nog het volgende. Wij pleiten er sterk voor dat de staatssecretaris het aspect van de nadelige gebieden benadrukt in de
onderhandeling. Ook Nederland heeft nadelige gebieden die binnen de eerste pijler voor specifieke top-ups in aanmerking zouden moeten komen. In elk geval vinden wij dat dit voor het veenweidegebied het geval zou moeten zijn. Ik ben benieuwd of de staatssecretaris daarop in wil gaan. Ik zou graag zien dat innovatie binnen de eerste pijler een plek krijgt. Ik weet dat de discussie hierover ook op Europees niveau serieus speelt. Ik verzoek de staatssecretaris dat van harte te steunen. Als wij het hebben over innovatie in de eerste pijler zou het overigens wel om duurzame innovatie moeten gaan. Dat betekent niet innovatie gericht op de schaalvergroting om de schaalvergroting, maar innovatie gericht op het ontwikkelen van duurzame stalconcepten, op terugwinning van stikstoffosfaten uit mest, energiewinning et cetera. Allemaal van dat soort echt fundamentele innovaties die binnen de eerste pijler tot stand zouden moeten komen.
Wij pleiten er sterk voor om binnen de tweede pijler op enigerlei wijze vorm te geven aan een bijdrage aan de bedrijfsovername voor jonge boeren. Wat ons betreft liever met een
premie dan met een garantieregeling. Wij vinden de vergrijzing een serieus punt. Ook denken wij aan een investeringsbijdrage voor het versterken van multifunctionaliteit. Dus
echt een verbreding naar andere sectoren. Voorzitter. Mag ik nog één opmerking maken?

De voorzitter: U bent ver over uw tijd heen. Dat vind ik eerlijk gezegd met het oog op de andere collega's een beetje over the top. U kunt nog gebruikmaken van uw recht om twee interrupties te plegen. Maar ik zie dat mevrouw Ouwehand u een vraag wil stellen. Zij helpt u.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik heb een vraag aan de heer Grashoff. Ik meen mij te herinneren dat GroenLinks toen de verschillende opties werden gepresenteerd door de
commissie voorstander was van optie 3, die voluit voor vergroening gaat. Nu hoor ik GroenLinks pleiten voor behoud van de eerste pijler. Dat is een verandering van standpunt. Wat is er gebeurd?

De heer Grashoff (GroenLinks): U begrijpt mij niet goed of u wilt dat misschien niet. Ik heb bij herhaling gezegd dat wij gaan voor de vergroening van de eerste én van de tweede pijler. Wij blijven dus volledig gaan voor vergroening.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Die woorden horen wij normaal gesproken van het kabinet, maar het is natuurlijk een fabeltje dat je met de eerste pijler hard gaat vergroenen. Dat is destijds ook gebleken uit de opties. Kiest GroenLinks nu voor een hervorming naar een compleet duurzame landbouw of blijft GroenLinks vasthouden -- u hebt het zojuist al betoogd -- aan een groot budget met alleen krimp als het kan, inkomenssteun en hier en daar een luchtwasser of een heggetje? Daar komt het natuurlijk in de praktijk op neer.

De heer Grashoff (GroenLinks): Nee, daar komt het niet op neer in de praktijk en u moet niet zeggen dat dit mijn opvatting is. Het is duidelijk dat die indeling in drie opties, die in eerste instantie naar voren komen is gekomen, helemaal niet betekent dat er alleen maar te kiezen valt uit de drie voorgeschotelde opties, maar dat het uiteindelijk kan worden vormgegeven uit verschillende elementen van die drie opties. Vandaar dat wij wat sterker uitwerken hoe wij het zouden willen zien. Dat is 100% vergoeding, duidelijke en harde groene eisen aan welke basispremie dan ook en zeker aan de top-ups die daarbij horen. Voor de tweede pijler geldt dat ook, maar daarvoor ligt het sowieso wat meer voor de hand. U hoort mij ook pleiten voor een versterking van de tweede pijler. Dus het gaat absoluut om drastische vergroening.

[…]

Mevrouw Van Veldhoven (D66): […] Het gaat mij erom dat de 20 mld. die ter beschikking staat, doelmatig en effectief wordt ingezet om de waarden waar we met elkaar graag belastinggeld aan willen spenderen op een goede en efficiënte manier in stand te kunnen houden. Dan is het mogelijk om vanuit het landschapsperspectief in een kwetsbaar gebied een aantal partijen dat landschap te laten beheren. Maar dat is iets anders dan te zeggen: we laten de tien boeren blijven die daar nu zitten, en we zorgen ervoor dat ze zo veel subsidie krijgen dat ze kunnen produceren voor de wereldmarkt. Ik vraag me af of het doelmatig is om dat te willen. Dat kunnen ze nooit, roept mevrouw Snijder al. Dat ben ik met haar eens. In feite wordt nu gesuggereerd dat we boeren in de kwetsbare gebieden zo veel top-up geven dat ze met al die subsidie -- op elke aardappel drie kwartjes subsidie! -- vast wel kunnen concurreren op de wereldmarkt. Dat vind ik geen doelmatige besteding van dat geld. Dan zet ik dat belastinggeld liever doelmatig in voor het landschapsbeheer of voor een aantal groenblauwe diensten waar we met elkaar aan hechten.

[…]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik heb een korte vraag waarop waarschijnlijk een heel erg lang antwoord gaat volgen. Dus excuus daarvoor. Ik heb mij de afgelopen weken ook
afgevraagd welke hervorming D66 nu precies voor zich ziet met het landbouwbeleid. Ik heb moties gezien waarin de eerste pijler expliciet werd genoemd. Dat heeft mij verbaasd. Ik vraag mij af hoe D66 dat ziet. Als we niet inzetten op een radicale hervorming, blijft het met de opties die nu door D66 naar voren worden gebracht, net zoals ik zojuist bij GroenLinks duidelijk probeerde te maken, business as usual, met hier en daar een vergroening. Ik zie niet, gelet op de grote uitdagingen in de landbouw, hoe we dan naar een natuurvriendelijke landbouw toe kunnen, die klimaatbestendig is, met biodiversiteit en noem alles maar op.

Mevrouw Van Veldhoven (D66): Ik zou willen dat de staatssecretaris het met u eens was dat een halvering van het landbouwbudget en het op termijn vervangen van de directe inkomenssteun door gerichte betalingen business as usual is. Dan maken we een hele stap. Het grote verschil tussen de eerste en de tweede pijler is natuurlijk het punt van de cofinanciering. Kijkende naar de begroting die deze regering op tafel heeft gelegd voor de komende vier jaar zie ik heel weinig geld in de tweede pijler om echt een stap te kunnen maken via cofinanciering naar een groener en diervriendelijker landbouw. Juist door gebruik te maken van het geld uit de eerste pijler en dat veel meer in te zetten voor vergroening en voor diervriendelijkheid en voor het milieu hebben we een kans om de komende jaren op dat terrein iets te doen. Dus ik zou de vraag om willen draaien: hoe denkt de Partij voor de Dieren als het aankomt op cofinanciering de komende jaren nog iets te kunnen doen?

De voorzitter: Daar mag mevrouw Ouwehand in haar eigen termijn antwoord op geven. Heeft mevrouw Ouwehand nog een vervolgvraag?

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Nee, ik wil nog wel even toevoegen dat D66 stond voor een halvering van het budget. Daar blijft mevrouw Van Veldhoven bij. Dat noem ik niet "business as usual".

De voorzitter: Dat was geen nieuwe vraag.

[…]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter. In aanvulling op wat mevrouw Jacobi net zei over het GLB: wij praten daar al veel langer over dan sinds de zomer. In dat licht wil ik de journalist van het Agrarisch Dagblad, Stef Severt, memoreren. Dit zal een van de laatste AO's zijn die hij zal verslaan. Hij heeft de hele discussie over het GLB meegekregen. Veel dank aan hem, dat er verslag wordt gedaan van de landbouwdebatten. Morgen of donderdag drinken we wel een borrel. We praten dus al lang over dat GLB. De inzet van de Partij voor de Dieren is altijd geweest dat het landbouwbeleid radicaal moet worden hervormd, wat ook betekent dat er afstand wordt genomen van die pijlers. Het geld moet worden gebruikt om boeren te helpen bij de hervorming, dus niet voor doorgaan met de landbouw die wij nu kennen en proberen die te vergroenen; daar geloven wij helemaal niet in.

Een voorbeeld van hoe die vergroening tot nu toe ging: als we die heg financieren, zien we die lelijke stal niet meer in het landschap en dan heeft men een bijdrage geleverd, een maatschappelijke dienst. Maar zo gaan we dat natuurlijk niet doen, we gaan geen zonnepaneeltje op een megastal financieren. Ik weet niet wie gisteren bij de expertmeeting in de Eerste Kamer aanwezig was, maar onze senator vroeg aan LTO wie de maatregelen met betrekking tot de ammoniakdepositie moet gaan betalen. LTO antwoordde: wij willen best wel wat doen voor de natuur, hoor, maar we zijn geen filantroop. Ik houd niet van die weg. Voorbeelden als de stalaanpassing of de luchtwasser, die voor de natuur nodig is als je de veestapel niet wilt laten krimpen, zullen uit dit geld worden betaald; dat hebben we allemaal kunnen zien. Iedereen die denkt dat je met voortgaan op de oude voet de landbouw zodanig kunt hervormen dat je én het klimaat kunt sparen, én de biodiversiteit, én boeren een eerlijke toekomst kunt bieden, heeft er of onvoldoende van begrepen, óf is erg naïef. Ik laat dit voor rekening van degenen die deze keuzes maken.

Onze inzet is altijd duidelijk geweest. Ik hoorde hem later ook nog verwoord in de rondetafelgesprekken, hij zit in de genoemde optie drie: wij moeten naar een landbouw die toekomstbestendig is, op alle vlakken, integraal en duurzaam; alle stappen die daarvoor in de tussentijd worden gezet en die dat in de weg zitten, moet je niet willen financieren. Wij missen bij iedereen de kwantitatieve component: we krijgen de veehouderij niet duurzaam als we blijven vasthouden aan de huidige hoeveelheid dieren. Zolang dat niet in het beleid zit, kan de Partij voor de Dieren deze hervorming van het gemeenschappelijke landbouwbeleid niet steunen.

Ik wil een aantal punten in de agenda langslopen. Ik ben zeer, zeer geschrokken van de verlenging van het visserijakkoord met Marokko. Dat is omstreden. Het internationale recht, mensenrechten, worden geschonden. Het hing om Nederland en wij hebben ingestemd met verlenging van een jaar! Ik ben daar echt heel boos over. Gedane zaken nemen geen keer, maar ik wil graag van de staatssecretaris horen waarom hij daarvoor heeft gekozen. Hij weet wat de problemen zijn. Ook de Europese Commissie heeft gezegd dat dit onvoldoende bijdraagt aan de millenniumdoelstellingen en dat we er echt anders naar moeten kijken. Toch heeft Nederland ingestemd. Nu geldt een periode van een jaar, waarin opnieuw kan worden onderhandeld. Ik krijg graag een brief van de staatssecretaris, waarin de inzet van Nederland in de onderhandelingen duidelijk wordt gemaakt, zodat de Kamer hierover een uitspraak kan doen. Dat geldt natuurlijk ook voor Mauretanië; daar zijn wij echt niet over te spreken. En al helemaal niet over de toelatingen die nu op de agenda staan met betrekking tot gentech. Kom nou, gentech-katoen gaan we toch niet toelaten in Europa? We weten dat de Indiase katoenboeren in heel grote problemen zitten vanwege dergelijke katoen. Dit staat gewoon op de lijst. Graag een toezegging van de staatssecretaris dat hij dit niet gaat steunen.

Nu de evaluatie van het Actieplan dierenwelzijn. Wij hebben regelmatig gevraagd hoe dat gaat lopen in Europa. Het staat nu ineens op de agenda en dat is hartstikke goed. Graag
krijg ik op korte termijn van de staatssecretaris een brief over zijn inzet. We kunnen natuurlijk alle brieven die eerder zijn verschenen, over de Nota dierenwelzijn et cetera, en alle maatregelen daarin waarvoor Nederland zich zou willen inzetten, bij elkaar optellen, maar dit is een nieuw kabinet. Graag krijg ik een verzamelbrief, alstublieft met wat meer ambitie.

Terug naar de visserij. Ik heb uit de media begrepen dat er is gesproken over een beëindiging van de bijvangsten; ik meen dat dit een voorstel was van de Eurocommissaris. Heb ik goed begrepen dat Nederland niet heeft ingebracht dat er een aangenomen motie van de Kamer ligt die een verbod op bijvangsten wil? Kan de staatssecretaris daarover duidelijkheid verschaffen? Ik heb in de agenda ook gezien dat over de legkippen is gesproken. Dank voor de inzet voor de historische motie van de leden Ouwehand en Koopmans, waarin Nederland zegt om maatregelen te treffen om de export van afgeschreven kooien te voorkomen. Ik maak mij wel zorgen over de aanhoudende berichten dat in Nederland ook de richtlijn niet wordt gehaald.
Graag de toezegging van de staatssecretaris dat hij dat niet zal laten gebeuren. Wat het diermeel betreft, sluit ik mij aan bij de Partij van de Arbeid.

[…]

Staatssecretaris Bleker: Voorzitter. Ik zal mijn antwoord in zes blokken verdelen: het gemeenschappelijk landbouwbeleid, internationale handelsverdragen, de visserij, de
melkquota, ggo en overige onderwerpen. Dat valt dus mee. In een vorig algemeen overleg zeiden sommige leden dat zij contact hadden gehad met DGfunctionarissen
in Europa, die hadden medegedeeld dat de pap eigenlijk al gestort was. In de kranten van vanavond staat dat uit kringen rond de heer Ciolos het signaal is gekomen dat de Commissie waarschijnlijk eind dit jaar met voorstellen komt, onder het Deense voorzitterschap. Wij moeten er ook van uitgaan dat men waarschijnlijk onder het Deense voorzitterschap, in de eerste helft van 2012, tot conclusies komt.

[…]

En als er geld beschikbaar is voor de Nederlandse agrarische sector -- wat mij betreft honderden miljoenen -- hoe kan dan het geld het slimst worden besteed in het belang van de sector en in het belang van Nederland? Mijn stelling is: je moet niet het boeren van nu stimuleren en belonen, maar het boeren zoals je dat in 2020 zou willen. Dan heb je namelijk in 2020 een voorsprong op die landen die dat niet hebben gedaan. Dat is concurrentiekracht versterken. Het kan dus zijn dat je uit de eerste en tweede pijler gelden beschikbaar stelt, maar alleen onder de voorwaarde van extra investeringen in innovatie, in duurzaamheid, in milieuvriendelijkheid, in natuurproductie, waardoor men zaken realiseert en extra prestaties levert, die onze sector in 2020 in een
sterkere positie brengen dan landen die de gelden gewoon verdelen per hectare. Dat is dus puur en alleen om de concurrentiekracht te verbeteren en er in 2020 nóg beter voor te staan dan nu. De Nederlandse agrarische sector is namelijk nooit sterk geworden door het gemiddelde van Europa te hanteren; onze agrarische sector is zo sterk geworden omdat hij juist meer en een hoger niveau wilde bereiken dan het gemiddelde in Europa. Wat mij betreft moet dat zo blijven en moet dat ook met het Europese geld gebeuren.

De voorzitter: Ik kan vanaf nu nog één interruptie per lid toestaan; die moet u dus strategisch inzetten.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): In 2020, hoeveel dieren staan er dan in Nederland? Als het aan de staatssecretaris ligt en hij het toekomstperspectief gaat financieren: hoeveel verlies aan biodiversiteit mag het gevolg zijn van de landbouw die we dan hebben?

Staatssecretaris Bleker: Dat hoeveel maakt niet zo bar veel uit. Maar ik hoop dat de dieren die in 2020 in de wei, in de stal of waar dan ook staan, er letterlijk glanzender, gezonder en beter bijstaan dan gemiddeld in Europa. Dat moet je stimuleren.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): En het biodiversiteitsverlies? Je kunt de veehouderij namelijk niet los zien van het verlies aan natuur, evenmin als de huidige akkerbouw met zijn bestrijdingsmiddelen. Kunt u wat helderheid geven over wat we gaan financieren?

Staatssecretaris Bleker: Daarop komen wij in een latere fase, maar de opdracht is: wij zorgen ervoor dat wij in 2020 koploper zijn op het terrein van milieu, duurzaamheid en
energie, en dat wij op de punten waarop wij nu koploper zijn, de afstand en onze voorsprong hebben vergroot. Ik zeg dit ook tegen de boeren in de zaal: de boeren die achterover willen hangen en willen blijven boeren zoals in 2013, moeten dus niet al te veel centen krijgen, want dat gaat ten koste van de boeren, van de jonge gasten, die wel vooruit willen. Ik zal u zeggen dat ik voor die benadering heel veel support krijg, ook van de jonge generatie boeren. Alleen maar geld krijgen om je in staat te stellen om de boer te blijven die je nu bent, dat is maatschappelijk onverantwoord met je centen omgaan, maar ook erg slecht voor de agrarische sector.

[…]

Staatssecretaris Bleker: Ik kom vervolgens bij de visserij. Er is nu sprake van een verlenging, maar bij nieuwe arrangementen met landen als Marokko en Mauretanië zullen wij de Kamer tijdiger informeren over de voornemens en de positie van Nederland. Nederland heeft het voorstel van de Commissie voor een discard ban, dus een verbod op
bijvangsten, nadrukkelijk gesteund. Dit overigens niet met expliciete vermelding van de motie-Ouwehand, maar als dat op prijs wordt gesteld, willen wij nog wel een keer tot uiting brengen dat die steun ook daarmee te maken had. Wij hebben dat verbod expliciet gesteund.

[…]

Mevrouw Ouwehand vroeg naar het niet steunen van toelating van drie ggo's. De boeren elders zouden daarvan de dupe zijn. Op de agenda staat de toelating van die ggo’s binnen de EU. Deze zijn buiten de EU reeds toegelaten. Die voorstellen voor toelating zijn gebaseerd op de gangbare criteria. Daar was mevrouw Ouwehand al bang voor. Volgende maand sturen mijn collega Atsma en ik een studie naar de Kamer over duurzaamheid en ggo's in relatie tot ontwikkelingslanden. Die toezegging is eerder gedaan. Mevrouw Wiegman heeft daar indertijd ook om gevraagd.

[…]

De Commissie zal op basis van het EU-actieplan 2006-2010 met een nieuwe EU-strategie voor het dierenwelzijn komen voor de periode 2011-2015. Zodra wij de stukken hebben die in de Landbouwraad aan de orde komen, zullen die hier natuurlijk ook besproken worden. Nederland zal per 1 januari 2012 voldoen aan de eisen voor de huisvesting van legkippen. Wij gaan ook handhaven. De kwestie van ongewenste huisvestingsmiddelen hebben wij op verzoek van mevrouw Ouwehand en de heer Koopmans aangekaart in Brussel. De Commissie beraadt zich nu nog op maatregelen om de uitfasering in Europa goed te laten verlopen.

[…]

Volgens mij gaat het om €123.000. Ik zal een weg vinden om dat voor elkaar te krijgen. Wat de oormerkweigeraars betreft zijn wij in gesprek met de Commissie over verruiming van de mogelijkheden. Zodra wij daarover duidelijkheid hebben of resultaten hebben, zullen wij die melden. Diermeel verwerken in voer voor pluimvee en varkens moeten wij beslist niet willen. De Partij van de Arbeid en de Partij voor de Dieren spraken daarover. Nederland heeft het verzoek van Polen daartoe gesteund onder de voorwaarde dat een en ander stapsgewijs gebeurt, op een goede wetenschappelijke basis en op grond van analytische tests. Er zijn goede vorderingen gemaakt met de controlemogelijkheden. Wij rapporteren de Kamer in een later verband over de concrete voortgang en de uitkomsten.

[…]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter. Ik wil drie brieven. Wat de visserijakkoorden betreft heb ik gevraagd naar de inzet bij het nieuwe akkoord met Marokko. Ik wil dat de
staatssecretaris toezegt dat hij geen onomkeerbare stappen zet totdat de Kamer erover heeft gesproken. Ik ben echt wel boos over de afspraken met Mauretanië en Marokko. Ik
ben daar niet blij mee. Ik heb gevraagd naar de Nederlandse inzet voor een nieuw Actieplan dierenwelzijn. Het lijkt mij echt niet zo moeilijk voor de staatssecretaris om dit in een briefje naar de Kamer te sturen. Ik ben in eerste termijn vergeten te vragen naar de Nederlandse inzet met betrekking tot de non-tradeconcerns met het oog op Mercosur. Ook daarover krijg ik graag een brief. Wat vragen wij van Zuid-Amerika en wat honoreren we? Ten slotte zal ik een motie indienen over de ggo's en, als ik geen toezegging krijg over de brieven, ook over de brieven. Maar dat lijkt mij een beetje flauw.

[…]

Staatssecretaris Bleker: […] Mevrouw Ouwehand vraagt om drie brieven. Ik zeg nog eens: laten wij even stoppen met brieven schrijven. Het Actieplan dierenwelzijn komt namelijk regulier op de agenda als de evaluatie van de Commissie er is en de Commissie met een nieuw actieplan voor een nieuwe periode komt. Dat lijkt mij dan veel nuttiger. Waarom zouden wij nu ingewikkelde brieven schrijven als daarover toch al stukken komen? Hetzelfde geldt voor Marokko. Op een gegeven moment komt dit regulier op de agenda en dan informeren wij de Kamer over wat wij van plan zijn te doen. De non-tradeconcerns zijn eerder in de Kamer aan de orde geweest. Wij handelen conform de afspraken die toen zijn gemaakt.

Wat Mercosur en WTO betreft hebben wij in beide fora dezelfde inzet. Laat ik daarover duidelijk zijn: bij die inzet spelen de belangen van de hele Nederlandse economie, offensief en defensief, een rol. Het zal in een goede afweging van die verschillende belangen, offensief en defensief, van de sectoren van de Nederlandse economie moeten gebeuren. In de Landbouwraad zullen wij een soort van voorwaarschuwing geven, in de zin van "pas op, beste vrienden in Europa, en let op dat in dat totaal de belangen van de agrarische sector, agrifood, in Europa goed behartigd worden". Als je dat zegt, geef je ook aan dat je groeiende twijfel hebt over de mate waarin die belangen op een verantwoorde manier worden beschermd en afgewogen. Die stap gaat al veel verder dan ooit is gebeurd. Ik las het ook vandaag in het Agrarisch Dagblad. Het leek bijna een breuk met het standpunt van eerdere kabinetten, omdat daarin altijd liberalisering in de volle breedte van de economische activiteiten is bepleit. Hier hebben wij echt iets van "jongens pas op, er zijn ook grenzen op dit onderdeel".

[…]

De voorzitter: Misschien kan ik beter de toezeggingen voorlezen. Dan kunnen de leden beluisteren of die goed verwerkt zijn. - Als de casussen in Europa voor het gemeenschappelijk landbouwbeleid duidelijk zijn, zal de staatssecretaris de Kamer in het najaar van 2011 informeren over de uitwerking van de verschillende scenario's.
- De staatssecretaris zal wanneer er een rapportage bij de Europese Commissie ligt over de mondialiseringseffecten van het gemeenschappelijk landbouwbeleid, deze inclusief een beleidsreactie op de ontwikkelingslanden naar de Kamer sturen, waarschijnlijk de tweede helft van 2011.
- De staatssecretaris zal de Kamer voortaan tijdiger informeren over de visserijakkoorden en de inzet van Nederland hierbij.
- De staatssecretaris zal de Kamer informeren hoe hij de €123.000 voor het PlattelandsParlement gaat financieren.
- De volgende maand zal de staatssecretaris samen met staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu de studie over duurzaamheid en ggo's in relatie tot ontwikkelingslanden aan de Kamer sturen.
- De staatssecretaris zal de uitkomsten van het seminar prijsvorming van volgende week vrijdag naar de Kamer sturen.

Mevrouw Van Veldhoven (D66): Heb ik de toezegging om op artikel 68 met een brief te komen, gemist?

De voorzitter: Ja. Er komt een brief. Mocht die vergeten zijn, dan wordt die alsnog toegevoegd.