Bijdrage Ouwehand AO Landbouw- en Visse­rijraad van 19 en 20 mei 2014

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter. Aan het gemeenschappelijk Europees landbouwbeleid wordt heel veel belastinggeld uitgegeven, namelijk 363 miljard euro voor de komende periode. Men doet eigenlijk weinig meer dan op kosten van de belastingbetaler een landbouwsysteem subsidiëren dat grote gevolgen heeft voor de toekomst van ons voedsel, onze natuur, onze biodiversiteit en ons klimaat. De in de laatste hervorming afgesproken vergroening stelt weinig voor. Dit heeft de Partij voor de Dieren al vaker benadrukt. Er komt 5% aan ecologische aandachtsgebieden, waarin waarschijnlijk ook nog landbouwgif en kunstmest gebruikt mogen worden. Met alle respect: dat slaat nergens op.

De afgelopen weken hebben verschillende organisaties erop gewezen dat nota bene die vergroening, dus dat kleine elementje binnen het gemeenschappelijk landbouwbeleid dat dan een bijdrage zou moeten leveren aan de biodiversiteit, averechtse effecten zal hebben. Er wordt gewaarschuwd voor het verloren gaan van duizenden hectares reeds bestaande akkernatuur en ook van enthousiasme en kennis bij ambitieuze boeren. De staatssecretaris heeft een brandbrief gekregen. Graag krijg ik haar reactie daarop, want de zorgen die wij eerder hebben geuit, worden nu ook door wetenschappers voorspeld. Het lijkt mij dat dit niet de bedoeling kan zijn.

Dan kom ik op de visserij. In het afgelopen najaar heeft de staatssecretaris tegen het onderhandelingsmandaat over een visserijprotocol tussen de Europese Unie en Sao Tomé en Principe gestemd. Ik ben benieuwd of er al gestemd is over de uitkomsten van de onderhandelingen. Als de staatssecretaris het onderhandelingsmandaat niet zag zitten -- waarvoor dank, want dat was ik met haar eens -- ga ik ervan uit dat wij nu ook niet kunnen instemmen met de uitkomsten van de onderhandelingen.

Mijn volgende onderwerp is de doorvoer van walvisvlees. De staatssecretaris heeft, net als de Partij voor de Dieren, een grote afkeer van de walvisjacht. Ze heeft de Kamer vorig jaar al laten weten dat ze bezig is om samen met de haven van Rotterdam en andere Europese lidstaten te komen tot de zogenaamde "code of conduct", om op die manier te proberen het walvisvlees niet alleen uit de Rotterdamse haven te weren -- want de doorvoer gebeurt -- maar ook uit de Hamburgse haven en de Franse en Belgische havens. Ik wil graag de stand van zaken weten. Ik zou heel graag willen dat de staatssecretaris de handelwijze van Samskip veroordeelt. Samskip is een Nederlands bedrijf dat recentelijk een lading walvisvlees vanaf IJsland via Afrika naar Japan heeft vervoerd. Het moet toch niet mogelijk zijn dat Nederlandse bedrijven geld blijven verdienen aan een jachtmethode die in internationaal verband gewoon is verboden?

Een aantal Europese lidstaten doet goede dingen en enkele andere doen slechte dingen. Ik begin met Roemenië. In Roemenië worden zwerfhonden op een gruwelijke manier afgemaakt. De staatssecretaris heeft naar aanleiding van nieuwe vragen van de Partij voor de Dieren nu laten weten dat zij de zorgen deelt en wil aankaarten bij haar Roemeense collega. Ik dank haar daarvoor. Ik wil haar echter ook de reacties van mensen meegeven. Mensen vragen aan mij: waarom nu pas? Ik heb daar eigenlijk geen antwoord op. Die schandalige methoden zijn al een poosje bekend. Mensen vragen letterlijk aan mij: zijn er nog honden over; zijn we niet wat laat? Graag krijg ik een reactie van de staatssecretaris daarop. Ik dank haar voor het feit dat ze dit nu wel gaat aankaarten bij haar collega, maar waarom doet zij dit pas zo laat?

Nu ga ik in op het transport van slachtdieren. Denemarken heeft de bescherming van slachtdieren op de agenda gezet. Dat is goed. Wij zouden graag zien dat Nederland dat initiatief ondersteunt. De inzet van Nederland is maximaal acht uur volgens de staatssecretaris, maar de Partij voor de Dieren zou graag zien dat het nog korter was. Kan de staatssecretaris bij de bespreking van dit onderwerp ook inzetten op gps? Daarmee kunnen de transporten worden gevolgd. Ik vraag haar bovendien om te reageren op de uitspraak van het Platform LIS. Dat heeft gezegd dat de Nederlandse kalversector, waarvoor kalveren uit heel Europa naar Nederland worden getransporteerd, grote risico's met zich brengt. Wij zouden dit moeten regionaliseren om een einde te kunnen maken aan de risico's en aan het enorme dierenwelzijnsprobleem dat gepaard gaat met het gesleep met dieren. Graag krijg ik een reactie daarop.

België heeft stappen gezet op het vlak van de bescherming van vleeskonijnen. Ik vraag de staatssecretaris om te pleiten voor een Europees kooiverbod voor het houden van konijnen.

Verder heb ik begrepen dat de staatssecretaris een brief heeft gekregen van Nick en Lisa Dekker uit groep 4 van basisschool De Jutter in Noordwijk. Ik wil de brief graag voorlezen: Beste mevrouw Dijksma, u roept op tot het tonen van lef voor schone oceanen. Wij hebben lef. Bij ons op school is vorig jaar, bij de start van het 25-jarig jubileum, een ballonnenwedstrijd georganiseerd. Maar wij hebben daartegen geprotesteerd en tegen de directeur gezegd: leuk dat wij feest gaan vieren, maar dat oplaten van ballonnen vinden wij niet zo'n goed idee. Het is slecht voor de natuur. De ballonnen komen in zee en op het land. Dieren eten ervan en gaan ervan dood. De ballonnenwedstrijd is afgeblazen en in plaats daarvan hebben wij een boom geplant. Dat is goed voor de natuur. Dit was het eind van het citaat.

Deze kinderen vragen de staatssecretaris om in Nederland geen ballonnenwedstrijd meer te organiseren. Bij allerlei feesten van sportverenigingen en op Koningsdag worden er ballonnen opgelaten. Miljoenen gaan er jaarlijks de lucht in. De kinderen schrijven ook: Wij krijgen ook argumenten dat de ballonnen en de kaartjes milieuvriendelijk zijn, maar hoelang duurt dit voordat dit is afgebroken? De dieren die erin zijn gestikt, hebben daar niets meer aan. Ook de touwtjes zijn gevaarlijk. Ballonnen zijn wel feestelijk, maar een slecht idee. Wij wachten op uw reactie.

Heeft de staatssecretaris deze brief van Nick en Lisa gelezen? Heeft zij de kinderen al een antwoord gestuurd? Ik ben daar zeer benieuwd naar, want ik ben het met deze kinderen eens dat wij die ballonwedstrijden in Nederland misschien maar moeten afschaffen.

Beantwoording door de staatssecretaris van Economische Zaken:

Staatssecretaris Dijksma: Ik zal proberen om tempo te maken, voorzitter. Mevrouw Ouwehand vroeg mij om een reactie op de brandbrief over de vergroening van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB). Mijn inzet is dat wij een ambitieuze en tegelijkertijd werkbare vergroening realiseren. Wij hebben natuurlijk steeds gezegd dat wij nog een brief schrijven over de nationale keuzes. Dan zal de Kamer ook zien hoe de reactie op dit soort geluiden, dat overigens van verschillende organisaties en van verschillende kanten komt, precies vorm krijgt. Ik denk dat het mogelijk moet zijn om die brief eind mei bij de Kamer te hebben. Hierover wordt immers nog gewoon overleg gevoerd.
(…)

Ik ga in op de visserij. Mevrouw Ouwehand heeft gevraagd naar het visserijakkoord met Sao Tomé en Principe. Ik heb inderdaad gemeld dat ik mij van stemming heb onthouden. Er is weliswaar een verbetering ten opzichte van het oude protocol, maar onze zorgen over de bijvangst van haaien zijn gewoon heel groot. Samen met het Verenigd Koninkrijk dien ik een verklaring in om aan te dringen op een betere bescherming van de haaien. Naar verwachting is er wel een meerderheid voor het akkoord. Het is op dit moment nog niet bekend in welke Raad dit opnieuw zal worden besproken. Ik verwacht wel dat dit op korte termijn zal gebeuren, maar daar wordt de Kamer vanzelfsprekend van op de hoogte gehouden.

(…) Ik ga in op mijn laatste blok en begin met Samskip. Mevrouw Ouwehand sloeg de spijker op de kop toen zij zei dat ik een sterke tegenstander ben van het jagen op, de commerciële vangst van en de handel in walvissen. Om die reden ben ik vorig jaar begonnen om met het Havenbedrijf Rotterdam te bekijken of wij niet een vrijwilige code of conduct kunnen opstellen, waarbij ook andere Europese havens de doorvoer van walvisvlees zouden veroordelen. Het Havenbedrijf Rotterdam heeft reders waaronder Samskip opgeroepen om dat niet meer via Rotterdam te doen. Ik heb die oproep toen ook gesteund. Een aantal reders, waaronder Samskip, heeft publiekelijk gehoor aan deze oproep gegeven. Men heeft in juli vorig jaar zelfs in een persbericht laten weten niet meer van plan te zijn walvisvlees te verschepen. Sinds mijn oproep en de oproep van het Havenbedrijf is er bij mijn weten geen walvisvlees meer via Rotterdam verhandeld. Het is sowieso betreurenswaardig dat er wederom een grote hoeveelheid walvisvlees is verscheept. Voor zover wij dat nu kunnen nagaan, is dat direct van IJsland naar Japan gegaan en heeft men tevergeefs geprobeerd te tanken in Afrika. Wij hebben als land gewoon geen zeggenschap over die route. Ik zeg in alle eerlijkheid dat ik niet weet of Samskip betrokken is bij dit transport. Laat ik het zo zeggen: ik vind dat Nederlandse bedrijven dat niet moeten doen. Ik vind überhaupt dat het niet moet gebeuren. Dat wil ik gezegd hebben. Ik kan nu niet zeggen "het is dit bedrijf en van dat bedrijf vind ik dit en dat ", maar ik kan wel mijn algemene opinie geven en dat is dat ik vind dat dit niet moet gebeuren.
De praktijken met zwerfhonden zijn ongewenst. Mevrouw Ouwehand vraagt waarom ik dit nu pas aankaart bij mijn Roemeense collega. Wij hebben eerder al met de Roemeense ambassadeur gesproken. Het is dus niet zo dat er in de tussentijd niks is gebeurd.
Mevrouw Ouwehand heeft verder gevraagd om een kooiverbod voor vleeskonijnen. De sector werkt op dit moment juist aan welzijnsverbeterende kooien. Mijn voorstel is om dat af te wachten voordat ik meteen naar Europa ga om te pleiten voor een verbod. Ik volg het traject. Als het niet voldoende oplevert, zullen we inderdaad een volgende stap moeten zetten, maar dat moeten we dan Europees doen. Welzijnskooien zijn overigens op nationaal niveau vanaf 23 april 2016 verplicht. 85% van de voedsters wordt nu al in deze kooien gehuisvest.

Mevrouw Lodders heeft gezegd dat het weliswaar mooi is dat ik met de Deense collega het initiatief neem tot een oproep aan de Commissie om de transportregelgeving te verbeteren, maar dat een gelijk speelveld belangrijk is. Dat klopt. Dat is ook precies de reden waarom wij dit doen. Het aandachtspunt is aan de ene kant een maximumtransporttijd van acht uur bij transport van dieren voor de slacht, en dan voor heel Europa. Aan de andere kant willen wij dat ook meer rekening wordt gehouden met wetenschappelijke adviezen, zoals die van de EFSA. Er moet natuurlijk ook op het punt van de naleving het een en ander gebeuren. Daarbij gaat het ook om de Raadsconclusies uit 2012 voor nadere uitvoeringsvoorschriften. Die gaan bijvoorbeeld over navigatiesystemen. Het gelijke speelveld is een belangrijk punt. Wij hebben Denemarken ondersteund bij de indiening van de nota. Ik zal dat in de Raad nog een keer openlijk doen. De inzet op verbetering van bijvoorbeeld de navigatiesystemen, waaronder de inzet op gps, waar mevrouw Ouwehand naar vroeg, lijkt mij een goede suggestie.
(…)

Dan ga ik in op de NVWA en de controle op de varkenstransporteurs. Hoe gaan we nu met "Schengen für Schweine" verder? In de teksten voor de nieuwe Animal Health Law wordt de mogelijkheid beschreven om dit via bestaande wetten te regelen. In het licht daarvan geven de Duitse autoriteiten aan de ontwikkeling op dit gebied te willen afwachten. Zij hebben dus een afwachtende houding aangenomen.

Het laatste punt betreft de ballonnen. Ik vind het hartstikke goed dat kinderen zo'n zelfbewustzijn en gevoel voor het milieu tonen. Dat zij liever een boom planten dan om de vele redenen die zij treffend opschrijven, ballonnen de lucht in laten, kan ik alleen maar toejuichen. Mevrouw Ouwehand vraagt mij wat mijn antwoord zou zijn. Ik zou zeggen: wat ontzettend goed van jullie dat jullie dit doen, maar de maakbaarheid van dit land is niet zo groot dat wij nu bij wijze van spreken een wet maken tegen het oplaten van ballonnen. Dat zou mijn actie zijn. Ik zou de kinderen prijzen en hun willen zeggen: zegt het voort! Mijn steun hebben ze, maar ik denk niet dat wij tot een nationaal ballonnenoplaatverbod moeten overgaan. Ik vermoed ook dat je daarmee het paard achter de wagen spant, want daarop volgt een hoop discussie en ik weet niet zeker of het wel zo effectief is. Ik denk dat de route die deze kinderen hebben genomen, laat zien hoe effectief je kunt zijn.

Tweede Termijn

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter. Ik dank de staatssecretaris voor de beantwoording. Ik dank haar ook voor de uitspraak dat niemand, en in elk geval Nederlandse bedrijven, zich moet inlaten met het vervoer en transport van walvisvlees. Onze informatie is dat Samskip daar wel degelijk bij betrokken was. De staatssecretaris heeft echter gezegd dat, als dat zo is, zij daar niet voor is. Ik hoop dat zij dat horen. Ik dank haar voor de inzet op dit punt.

Ik dank de staatssecretaris ook voor het aanspreken van haar Roemeense collega over het doden van zwerfhonden. Wij blijven graag op de hoogte. Dat geldt ook voor de afhandeling van het visserijprotocol.

Ik begrijp de reactie van de staatssecretaris op de brief over de ballonnen. Ik denk dat ik nog even met Nick en Lisa spreek. Zij vragen niet om een wet die ballonnenwedstrijden verbiedt, maar zij vragen wel om daar in Nederland mee te stoppen. Misschien zijn er wel andere manieren om dat doel dichterbij te brengen. De burgemeester van Amsterdam heeft vorig jaar bij de troonswisseling ook het verstandige besluit genomen om daarvan af te zien. Misschien moeten wij elkaar daar wat vaker op aanspreken, zodat we kunnen bereiken waar deze kinderen zo dapper voor staan. Het valt niet mee om op je eigen school te moeten zeggen: dit lijkt leuk, maar het is slecht voor de natuur, laten we iets anders doen. Zij hebben dat gedaan en ik vind dat wij aan hen een voorbeeld moeten nemen. Ik zal even met hen bellen om te horen wat hun verdere ideeën zijn anders dan een wet die dit verbiedt, want dat is volgens mij hun plan niet.