Bijdrage Ouwehand AO Vlieg­tuigramp MH17

Voorzitter. Oorlog lijkt voor ons gelukkig heel vaak heel ver weg. We zien de gruwelen van de oorlog en het lijden van onschuldige slachtoffers op televisie, we lezen erover in de kranten maar het zijn niet vaak onze eigen geliefden die worden geraakt. Tot donderdag 17 juli 2014, toen een toestel met 298 mensen, onder wie 194 landgenoten, bruut werd neergehaald en mensen wreed uit het leven zijn weggerukt, hun nabestaanden in totale ontreddering achterlatend.

Ik ben net als iedereen verscheurd door verdriet en leef diep mee met de nabestaanden. Het was fijn om woensdag, bij de dag van nationale rouw, te merken dat we de slachtoffers eindelijk de waardigheid konden tonen waarop de nabestaanden zo hadden gehoopt. Na het verschrikkelijke incident -- we moeten nog weten wat er precies is gebeurd -- en de afschuwelijke dagen na afloop heb ik uit gesprekken met door verdriet verscheurde nabestaanden begrepen dat het ze goed heeft gedaan dat we waardigheid en respect hebben getoond. Ik zeg het kabinet dank voor de organisatie daarvan, evenals alle mensen die erbij betrokken waren, maar ook alle Nederlanders die respect hebben getoond op die dag, de dagen daaraan voorafgaand en nog steeds. Medeleven en respect voor de slachtoffers; het is het minste wat we in deze situatie kunnen doen om de nabestaanden te steunen.

Ik steun de inspanningen van het kabinet van de afgelopen dagen. De lichamen van de slachtoffers moeten terug, de onderste steen moet boven en de daders moeten gestraft. De Partij voor de Dieren steunt die lijn en heeft waardering voor de onvermoeibare inzet van de minister-president en de minister van Buitenlandse Zaken. Dank, waardering en steun voor de oproep van laatstgenoemde aan de Veiligheidsraad, die leidde tot de resolutie waarin ook Rusland zich committeert aan veilige toegang van onderzoekers tot het rampgebied.

Ook het besluit tot versnelde voorbereiding van verdere gerichte sancties aan personen en entiteiten die actieve materiële of financiële steun verlenen aan of profiteren van Russische beleidsverantwoordelijken voor de annexatie van De Krim of destabilisatie van Oost-Oekraïne kan op onze steun rekenen. Als het kabinet schrijft dat er iets fundamenteel veranderd is, wat wij onderkennen, moet dat ook blijken. Onder andere de wapenexport zou moeten worden bezien.

De Partij voor de Dieren maakt zich wel zorgen over de voorbereidingen die het kabinet lijkt te treffen voor het sturen van wat wordt genoemd een politiemissie naar het gebied. We begrijpen met generaal Van Kappen, senator voor de VVD, de woede, het verdriet en de emotie die ertoe leiden dat we alle opties zouden willen verkennen, maar we moeten ons wel afvragen of het verstandig is om militairen te sturen naar een gebied dat als een wespennest bekendstaat en gekenmerkt wordt. Het kan niet zo zijn dat we militaire plannen maken op basis van woede, verdriet en onmacht. Ik citeer generaal Van Kappen: dat leidt alleen maar tot nog grotere ellende. Ik hoor graag van de minister-president hoe een aanval op Nederlandse militairen of politiemensen zou moeten worden geduid in termen van het NAVO-handvest en hoe de risico's van escalatie en de gevolgen daarvan worden gewogen door het kabinet.

We zullen het hoofd koel moeten houden. We zullen ter waardige nagedachtenis van de onschuldige slachtoffers en in het belang van de internationale rechtsorde moeten kiezen voor het voorkómen van meer slachtoffers en het voorkómen dat de internationale rechtsorde nog verder onder druk komt te staan dan nu al het geval is.

Ik kom te spreken over Gaza. We hebben gezien dat de VN-Mensenrechtenraad heeft gezegd dat er een grote mogelijkheid is dat Israël oorlogsmisdaden begaat. Zowel de raketaanvallen van Hamas als het optreden van Israël op dit moment worden veroordeeld. Beide partijen lijken niet te willen stoppen met bloedvergieten. Ik ben benieuwd wat het kabinet heeft gedaan. De VN-Mensenrechtenraad heeft ingestemd met internationaal onderzoek naar mogelijke schending van mensenrechten. 29 landen waren daarvoor, 17 hebben zich van stemming onthouden en alleen de Verenigde Staten waren tegen. Hoe heeft Nederland zich opgesteld? Kan het kabinet hier bevestigen dat het belangrijk is om onafhankelijk onderzoek uit te voeren naar eventuele schending van mensenrechten? Kan het beamen dat het onacceptabel is dat er tot nu toe 700 burgerslachtoffers in Gaza zijn?

..................................

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Dank u wel, voorzitter. Ik begrijp dat de minister-president zegt dat het nog niet zeker is dat er een missie komt. Ik had gevraagd hoe een aanval op Nederlandse militairen of politiemensen geduid zou moeten worden in het kader van het NAVO-Handvest. Gelet op de marechaussees die zijn gestuurd, zou ik toch graag van de minister-president daarvan nog in dit blok een duiding krijgen.

Minister Rutte: Omdat Oekraïne geen NAVO-gebied is, is dat geen artikel 5-veroorzaker. Maar laten we hopen dat we die vraag niet hoeven te beantwoorden. Daar zijn we het allemaal over eens.