Bijdrage Ouwehand Debat Europese top

Bekijk de bijdrage via debatgemist.nl

[...]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter. Het geweld van het regime van Assad tegen de bevolking van Syrië is tenhemelschreiend. Afgelopen week hebben we hartverscheurende beelden kunnen zien van ongelooflijk moedige mensen die met groot gevaar voor eigen leven strijden tegen de barbaarse onderdrukking in hun land. De Partij voor de Dieren vindt dat deze mensen onze volle steun verdienen. Nu schrijft het kabinet in de agenda voor de Europese top dat het dit geweld veroordeelt en dat president Assad zijn legitimiteit verloren heeft en moet opstappen. Die inzet steunt de Partij voor de Dieren natuurlijk. We hebben echter ook kunnen zien hoe schandalig China en Rusland zich hebben gedragen in de VN-Veiligheidsraad. Wat heeft de regering daartegen ondernomen?

De laatste berichten die ik ontvangen heb, zijn immers dat wij in China nog steeds proberen Nederlandse zuivel te verkopen en dat staatssecretaris Bleker dikke vrienden met Rusland probeert te worden en te zijn om de handelsbelangen veilig te stellen. Kan er een ander geluid klinken?

Ik kom op Griekenland. Wij hebben begrepen dat er inmiddels reclamemensen worden ingehuurd. De man die het bijna failliete Apple-concern indertijd reanimeerde met zijn "Think different"-campagne is ingehuurd om de harten van Europese burgers te winnen voor de onmogelijke steunoperatie die Griekenland binnenboord moet houden. Dat gaat niet werken. Je kunt de arme eurolanden aan het infuus van de rijkere landen leggen, waardoor bij de wet van de communicerende vaten onze spaar- en pensioentegoeden, onze werkgelegenheid et cetera, naar Griekenland, Spanje, Portugal, Ierland en Italië worden overgeheveld, maar daarmee gaat de gemeenschappelijke munt het niet redden. Griekenland is beter af zonder de euro en de euro is beter af zonder Griekenland. Hoeveel A's van de triple-A-rating moeten er nog worden ingeleverd voordat dit besef doordringt? De algemene rekenkamers in Europa hebben gewaarschuwd voor het totale gebrek aan controlemogelijkheden voor het Europese noodfonds, het fonds dat ook nog juridische onschendbaarheid moet gaan genieten, maar zij spreken tegen dovemansoren, tegen gelovigen die verblind zijn door de glans van het nikkel van de heilige euro.

Milieupartijen die Europa de hemel in prijzen omwille van zijn vermeende positieve rol in het milieubeleid steunen nu zelfs de steunpakketten -- eigenlijk zijn het dwangpakketten -- waaraan de Griekse natuur ten onder zal gaan tegen alle Europese verdragen in. Wij zijn ervoor gewaarschuwd dat het pakket leidt tot overconsumptie en inzet op de bruinkoolindustrie. Niemand lijkt rekening te houden met de milieugevolgen van de maatregelen die de Griekse regering neemt om de economie overeind te houden en draaiende te krijgen, gedwongen door de trojka. Waarvoor? Er wordt gesproken over het kopen van tijd, maar in feite spreken wij over het investeren van tijd en geld in een tijdbom die onherroepelijk tot ontploffing zal komen, als blijkt dat landen met een verschillend economisch tempo en temperament onmogelijk een gezamenlijke munt kunnen hebben. De Partij voor de Dieren wijst deze koers en alles wat daarbij hoort met kracht af. Ik heb zojuist gelezen dat de Ieren tenminste nog een referendum organiseren over de ingrijpende verdragen die de Europese leiders er nu doorheen willen drukken. In de Kamer zijn hierover eerder al verschillende moties ingediend, maar deze konden op weinig steun rekenden. Dat vindt de Partij voor de Dieren betreurenswaardig.

De euroforie leidt af van alles wat echt belangrijk is. Mag ik het kabinet vragen hoeveel tijd het vrijmaakt voor voorbereiding in de aanloop naar Rio+20, de duurzaamheidsconferentie van de Verenigde Naties? Ik heb de minister-president gevraagd -- hij is daartoe ook opgeroepen door jongeren die in actie zijn gekomen -- of hij bereid is om zelf naar die conferentie toe te gaan. Het is niet voor niets. Anders dan ons huishoudboekje is de natuur de basis van al het leven. Wij allen zijn er volledig van afhankelijk: schone lucht, schone aarde, schoon water. Voor het kabinet lijkt het echter iets te zijn waar wij even wat aan doen als wij nog tijd over hebben. 25 jaar geleden had de VN-commissie-Brundtland al in de gaten dat de toekomst van de aarde en dus die van ons allemaal op het spel staat. Zij concludeerde dat duurzame ontwikkeling broodnodig is om te kunnen voorzien in de behoeften van het heden en de toekomst. Sindsdien hebben wij alleen een verdere opwarming van het klimaat en een verder verlies van biodiversiteit, van plant- en diersoorten, gezien. Het ziet er niet goed uit. Wij hebben nog geen inzet van het Nederlandse kabinet, maar ik wil de toezegging dat wij zullen inzetten op matiging van de milieubelastende consumptie -- ja, dat gaat over vlees -- en ik wil een grote rol voor echt duurzame landbouw.

Over de G20 schrijft het kabinet dat het wil inzetten op duurzame landbouwproductie. Dat klinkt prachtig, maar mag ik de garantie dat wij daarbij de visie van Speciaal VN-rapporteur voor het Recht op Voedsel Olivier de Schutter volgen en niet de agenda van onze oud-minister Gerda Verburg, werkzaam in Rome, bij de FAO?

[...]

Interrupties bij andere partijen

[...]

De heer Schouw (D66): Ik ga vandaag in op een aantal thema's. Mijn eerste thema is het begrotingspact. De fractie van D66 vindt het ontzettend belangrijk dat nu echt wordt afgesproken dat een begrotingstekort van 3% "het matje is". Hier moeten ook sancties met tanden bij komen. Een groot deel van het nieuwe verdrag, de overeenkomst, kon echter ook onder het sixpack en andere verdragen geregeld worden. Eurocommissaris Rehn heeft dit bevestigd. Mijn fractie heeft hierover een aantal vragen. Hoe brengen wij dit begrotingspact weer onder EU-recht? Daarover is een motie aangenomen. Het kabinet was er enthousiast over, maar waar is het implementatieplan? Krijgen wij hierover informatie?

Ook maakt mijn fractie zich zorgen over de verschillende juridische sporen. Hoe gaat het kabinet om, zo vraag ik belangstellend en beleefd, met de eventuele toekomstige waterscheiding tussen de Europese Unie, Engeland en Tsjechië en de eurozone? Hoe dichten wij dit gat? Wat is de constructieve bijdrage van Nederland hierin? Wat zijn de concrete acties van de Nederlandse regering om een parallelle structuur in de EU te voorkomen? Kunnen wij afspreken dat wij dit gat bijvoorbeeld binnen een jaar of twee proberen te dichten?

Wij zien in de praktijk direct een uitdaging: de benoeming van de voorzitter van de Europese Raad en de eurozonetop. Hoe verhouden deze twee zich praktisch tot elkaar? Deelt het kabinet de mening dat het uiteindelijk beter is om één gekozen Europese president te hebben die de functies van de heer Van Rompuy, voorzitter van de Europese Raad, en de heer Barroso, voorzitter van de Europese Commissie, combineert?

Ik dank het kabinet ervoor dat het heeft geprobeerd heel spoedig mijn vragen over de overdracht van soevereiniteit te beantwoorden. Ik vroeg mij af, of met dit begrotingspact geen nationale bevoegdheden worden overgedragen.

Wat mij daarbij opvalt, is dat het kabinet eerst met een disclaimer komt en zegt: soevereiniteit is eigenlijk een rekbaar begrip dat niet met een schaartje te knippen is. Dit heeft echter wel geleid tot twee feitelijke vragen waar ik graag een wat preciezer antwoord op zou krijgen van de minister-president. Is de regel van de omgekeerde gekwalificeerde meerderheid nu wel of niet een aantasting van de soevereiniteit? Is de mogelijke gang naar het Hof een aantasting van de soevereiniteit? Voorts ontvang ik graag op dit punt een toezegging of het kabinet in het advies aan de Raad van State, dat zal worden gevraagd over het nieuwe verdrag of over het verdrag tussen de 25 lidstaten, expliciet zal ingaan op het punt van de soevereiniteit.

[...]

Tot slot kom ik op Griekenland. Het tweede steunpakket van afgelopen zomer is bijna een feit. De onderhandelingen gaan langzaam en moeizaam. Steun aan Griekenland is echter nodig voor vertrouwen in de euro en vertrouwen in de eurozone. De maatregelen die de Grieken moeten nemen, trekken een zware wissel op het land. D66 steunt dan ook de inzet van Nederland in Europa om de implementatie nauwlettend te volgen, zeker omdat het akkoord een balancerende koorddanser is. Het gaat uit van een positief scenario: de implementatie van hervormingen moet goed gaan, de groei mag niet tegenvallen en de structuur van het land moet verbeteren. Dit alles vergt veel van Griekenland, maar natuurlijk ook van de trojka. Minister De Jager erkent dit, maar hij zegt dat extra steun niet wordt uitgesloten. Waarom wordt er dan niet meer afgeschreven op de Griekse schuld? Is het ook mogelijk om de Europese fondsen voor Griekenland te versnellen zodat geïnvesteerd kan worden in infrastructuur en onderwijs, natuurlijk in ruil voor hervormingen? Graag ontvang ik een reactie hierop.

[...]

De heer Dijkhoff (VVD): Dat is helder. Dan zijn er geen verrassingen, maar helaas ook geen briljante oplossingen voor de beren die ik op de weg zie. Voor de helderheid, als wij een motie ondersteunen, geldt dat alleen voor zover dat in de realiteit kan. Mocht het niet kunnen, dan houdt het snel op.

De heer Schouw (D66): Volgens mij zijn wij het erover eens dat wij geen parallelle structuren willen in Europa. Wij willen één heldere structuur. Dat vergroot de slagvaardigheid van het beleid. Natuurlijk zijn er beren op de weg, maar het is aan het kabinet om die concrete problemen op te lossen. Wij spreken slechts een politieke wens uit. Ik ben blij dat de VVD het eens is met de wens van D66.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik hoor de heer Schouw zeggen dat D66 wel zorgen heeft over de impact van het verdrag, de begrotingsafspraken en het pakket voor Griekenland. Wij delen die zorgen. Wij hebben met name zorgen over het milieu en de bevolking aldaar. De heer Schouw zegt dat wij dit maar goed moeten volgen de komende jaren, maar wat stelt hij zich daarbij voor? Hoe kunnen wij voorkomen dat de bevolking eronder lijdt en dat het milieu in Griekenland naar de gallemiezen gaat als wij met deze trojka doorzetten?

De heer Schouw (D66): Ik dacht dat ik mijn woorden zorgvuldig had gekozen. Ik zeg toch ook dat deze aanpak veel offers vraagt van de Griekse bevolking? Ik pleit ervoor en heb het kabinet gevraagd om te bekijken of wij de structuurfondsen die bedoeld zijn voor Griekenland, misschien naar voren kunnen halen, zodat wij naast de verplichte bezuinigingen en hervormingen die Griekenland krijgt opgelegd, ook in het land kunnen investeren. Dat is namelijk nodig; ik denk dat wij dat allemaal vinden.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Laat ik het wat concreter maken. Dit debat draait voortdurend om de vraag wat de Europese afspraken zijn, of wij ons daaraan houden en hoe wij Griekenland eraan kunnen houden. Wij krijgen heel duidelijke waarschuwingen dat het pakket dat nu aan Griekenland wordt opgelegd, grote nadelen zal hebben voor natuur en milieu. Sterker nog, de Europese regels die de natuur moeten beschermen, zullen aan de kant worden geschoven. In Nederland pikt D66 dat niet, en terecht. D66 wil ook dat de Hedwigepolder onder water wordt gezet en wijst op de Europese afspraken die daarover zijn gemaakt. D66 lijkt het echter wel in orde te vinden als dat in Griekenland gaat gebeuren en komt met niet meer dan de vraag of wij dat de komende jaren een beetje in de gaten kunnen houden. Dat lijkt mij niet genoeg!

De heer Schouw (D66): Prioritair is dat het huishoudboekje op orde komt. Dat geldt voor Nederland en voor de andere Europese landen. Dat is voor D66 echt prioritair.Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Ik hoor de heer Schouw zeggen dat D66 wel zorgen heeft over de impact van het verdrag, de begrotingsafspraken en het pakket voor Griekenland. Wij delen die zorgen. Wij hebben met name zorgen over het milieu en de bevolking aldaar. De heer Schouw zegt dat wij dit maar goed moeten volgen de komende jaren, maar wat stelt hij zich daarbij voor? Hoe kunnen wij voorkomen dat de bevolking eronder lijdt en dat het milieu in Griekenland naar de gallemiezen gaat als wij met deze trojka doorzetten?

De heer Schouw (D66): Ik dacht dat ik mijn woorden zorgvuldig had gekozen. Ik zeg toch ook dat deze aanpak veel offers vraagt van de Griekse bevolking? Ik pleit ervoor en heb het kabinet gevraagd om te bekijken of wij de structuurfondsen die bedoeld zijn voor Griekenland, misschien naar voren kunnen halen, zodat wij naast de verplichte bezuinigingen en hervormingen die Griekenland krijgt opgelegd, ook in het land kunnen investeren. Dat is namelijk nodig; ik denk dat wij dat allemaal vinden.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Laat ik het wat concreter maken. Dit debat draait voortdurend om de vraag wat de Europese afspraken zijn, of wij ons daaraan houden en hoe wij Griekenland eraan kunnen houden. Wij krijgen heel duidelijke waarschuwingen dat het pakket dat nu aan Griekenland wordt opgelegd, grote nadelen zal hebben voor natuur en milieu. Sterker nog, de Europese regels die de natuur moeten beschermen, zullen aan de kant worden geschoven. In Nederland pikt D66 dat niet, en terecht. D66 wil ook dat de Hedwigepolder onder water wordt gezet en wijst op de Europese afspraken die daarover zijn gemaakt. D66 lijkt het echter wel in orde te vinden als dat in Griekenland gaat gebeuren en komt met niet meer dan de vraag of wij dat de komende jaren een beetje in de gaten kunnen houden. Dat lijkt mij niet genoeg!

De heer Schouw (D66): Prioritair is dat het huishoudboekje op orde komt. Dat geldt voor Nederland en voor de andere Europese landen. Dat is voor D66 echt prioritair.

[...]

Mevrouw Sap (GroenLinks): Ik zal het beperkt houden, voorzitter.

Ik wil nog enkele opmerkingen maken over de toekomst van Europa, en allereerst over de brief van de tien regeringsleiders. Kortheidshalve sluit ik mij aan bij de kritiek die de heer Plasterk daarop heeft geleverd, dat het vooral gaat over interne markt en dat er bijzonder weinig te vinden is over een toekomstagenda, die wij al vaker in deze Kamer naar voren hebben gebracht, waarin de financiële sector en de transactietaks een belangrijk punt zijn en de duurzamegroeiagenda een heel belangrijk punt is. Mijn vraag aan het kabinet is: wanneer levert u nu eindelijk, wanneer worden het nu eens geen woorden, maar daden?

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik heb twee korte vragen. Zou GroenLinks in navolging van de Ieren ook in Nederland een referendum over het ESM-verdrag wenselijk vinden? Mijn tweede vraag heb ik eerder al aan D66 gesteld. Wij krijgen signalen dat het voor het Griekse milieu en de natuur daar dramatisch gaat uitpakken. Ik hoor GroenLinks opnieuw aan het kabinet vragen hoe het dit ziet. Wij hebben dat echter al eerder gedaan in een algemeen overleg. Toen gaf de minister van financiën een uitermate teleurstellend antwoord. Als inderdaad blijkt dat het voor natuur en milieu en voor de bevolking -- maar dat weten wij al -- dramatisch gaat uitpakken in Griekenland, is dat dan voor GroenLinks reden om zijn steun aan deze operatie in te trekken,?

Mevrouw Sap (GroenLinks): Als mijn fractie, als ik ook maar één moment de overtuiging zou hebben dat het onthouden van steun aan Griekenland zou bijdragen aan behoud van natuurlijk en milieu daar en de economische perspectieven zou versterken, dan zouden wij steun onthouden. Dat is echter de keuze niet.

Het is ofwel nu dit steunpakket ofwel Griekenland alsnog in een dramatisch faillissement, waarbij de gevolgen wel eens veel slechter kunnen zijn. Mijn fractie denkt dat de gevolgen dan wellicht nog veel slechter zijn en dat natuur, milieu en mensen in Griekenland nog veel slechter af zijn.

Ik kom op de vraag over het referendum. Mijn fractie is daar heel helder over. Zij wil een grote Europese verdragswijziging om de toekomstzaken te regelen. Dat wordt via een conventie geregeld en daar hoort uiteindelijk een referendum, liefst een Europees referendum, bij. Dat wil de GroenLinks-fractie graag over het grote geheel, niet over elk klein onderdeel.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): De veronderstelling dat het in Griekenland nog slechter zal gaan op het gebied van natuur en milieu als we deze steunoperatie niet doen, komt wat mij betreft een beetje uit de lucht vallen. Ik ben benieuwd waar GroenLinks die veronderstelling op baseert. We weten namelijk wel dat de trojka nu heeft ingezet op de bruinkoolindustrie en op overconsumptie, waar grote zorgen over zijn. Ik zie niet zo goed in dat de Grieken zelf als zij niet hiertoe gedwongen worden, dezelfde maatregelen zouden treffen. Waar baseert GroenLinks dat op?

Mevrouw Sap (GroenLinks): Beide analyses vergen een afweging van argumenten. Noch mevrouw Ouwehand noch ik kan claimen dat we het gelijk aan onze zijde hebben. We maken echter een andere inschatting. Als Griekenland nu failliet zou gaan, denk ik dat de economie daar nog veel forser zou verarmen dan wanneer je dit hervormingsprogramma invoert. Als we één ding weten uit de geschiedenis, dan is het dat een land dat in een diepe economische crisis fors verarmt, geen prioriteit geeft aan milieu, en dat het dan waarschijnlijk nog slechter zal zijn dan nu.

Beantwoording door kabinet

[...]

Minister Rutte: Minister Rutte: Dit pact draagt geen nieuwe bevoegdheden over naar Brussel en dit kabinet is geen voorstander van referenda.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik begrijp de positie van de minister-president wel. Ik denk dat hij hoopt dat hij er een beetje mee wegkomt, maar als ik nu zo om mij heen kijk in deze zaal, zie ik een gedoogpartner die niet vies is van referenda, zeker als het gaat om Europa -- hulde daarvoor -- en zie ik een paar andere partijen die al dan niet volgens hun beginselen of partijprogramma's toch wel degelijk groot voorstander zijn van een referendum. Dus ik vraag de minister-president om er nadrukkelijk rekening mee te houden dat het weleens zo zou kunnen zijn dat de Kamer wel een referendum wil. Welke onoverkomelijke bezwaren ziet hij dan? Want zeggen "wij houden er niet van" is niet zo'n heel goede reden.

Minister Rutte: Ik kan alleen zeggen wat ik vind. De Kamer gaat over haar eigen opvattingen.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ziet de minister-president dan onoverkomelijke bezwaren of gaat het echt niet verder dan "wij houden er gewoon niet van"?

Minister Rutte: Om te beginnen geloven partijen als het CDA en de VVD ten principale, net als ik, in de representatieve en niet in de directe democratie. Dat is een principieel argument, dus dat moet de Partij voor de Dieren toch aanspreken. Daarnaast zie ik geen enkele reden om dit te doen. Dit verdrag draagt geen nieuwe bevoegdheden over aan Brussel. Het is een praktische uitwerking van een bestaand Stabiliteits- en Groeipact. Ook vanuit dat oogpunt acht ik het onnodig om dit referendabel te maken.

[...]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Heb ik het goed begrepen en is de minister-president helemaal klaar met zijn antwoord?

Minister Rutte: Eerlijk gezegd is dat zo, ja.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Dat bevreemdt mij, want er staat meer op de agenda dan alleen Griekenland.

Minister Rutte: Daarover gaat minister Rosenthal.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik heb een specifieke vraag voor de minister-president. Ik wil graag weten of hij gehoor geeft aan de oproep van jongeren om naar de VN-duurzaamheidsconferentie in Rio de Janeiro te gaan. Die staat op de agenda. Als Nederland het tijdens de G20 heeft over duurzame landbouw, volgt Nederland dan de agenda van de VN-rapporteur voor het recht op voedsel, de heer Olivier de Schutter of volgt Nederland oud-minister Gerda Verburg in Rome? De Partij voor de Dieren pleit voor het eerste. Ik wil ook heel graag weten wat de minister-president vindt van de opstelling van China en Rusland in de VN-Veiligheidsraad ten aanzien van Syrië. Is hij het met de Partij voor de Dieren eens dat Nederland niet aan de ene kant het geweld kan veroordelen en kan oproepen tot het aftreden van Assad, terwijl Nederland aan de andere kant de handelsrelaties met China en Rusland verder uitbouwt, hoewel die landen dwarsliggen om een einde te kunnen maken aan het geweld?

Minister Rutte: Op al deze punten gaat de minister van Buitenlandse Zaken dadelijk nader in. Als wij vanwege de opstelling van China en Rusland in de VN-Veiligheidsraad onze handelsrelaties met deze landen moeten beëindigen, kunnen wij wel stoppen als handelsland. Ik ben aan het bekijken of de duurzaamheidsconferentie in mijn agenda past. Ook bekijk in hoeverre collega-regeringsleiders daar in voldoende mate heen gaan. Nederland zal er sowieso met een zware delegatie vertegenwoordigd zijn. Daar is geen twijfel over. Ik bekijk nog of mijn eigen aanwezigheid daar noodzakelijk is. Op de andere vraag die mevrouw Ouwehand stelde, zal minister Rosenthal straks ingaan.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik vind dat de minister-president zich hoort uit te spreken over de opstelling van China en Rusland. Ik heb niet gevraagd om de handelsrelaties op te zeggen. Ik heb expliciet voorgesteld dat we de relaties in elk geval niet verder uitbouwen. Er staan nog handelsmissies op het programma voor dit jaar, naar zowel China als Rusland. Ik vind dat we dat niet kunnen maken. Ik wil heel graag dat de minister-president dit erkent en daarin het voortouw neemt. Hij moet degene zijn die daarover de minister van Economische Zaken moet aanspreken. Dat moet niet de minister van Buitenlandse Zaken doen.Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Heb ik het goed begrepen en is de minister-president helemaal klaar met zijn antwoord?

Minister Rutte: Eerlijk gezegd is dat zo, ja.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Dat bevreemdt mij, want er staat meer op de agenda dan alleen Griekenland.

Minister Rutte:
Daarover gaat minister Rosenthal.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik heb een specifieke vraag voor de minister-president. Ik wil graag weten of hij gehoor geeft aan de oproep van jongeren om naar de VN-duurzaamheidsconferentie in Rio de Janeiro te gaan. Die staat op de agenda. Als Nederland het tijdens de G20 heeft over duurzame landbouw, volgt Nederland dan de agenda van de VN-rapporteur voor het recht op voedsel, de heer Olivier de Schutter of volgt Nederland oud-minister Gerda Verburg in Rome? De Partij voor de Dieren pleit voor het eerste. Ik wil ook heel graag weten wat de minister-president vindt van de opstelling van China en Rusland in de VN-Veiligheidsraad ten aanzien van Syrië. Is hij het met de Partij voor de Dieren eens dat Nederland niet aan de ene kant het geweld kan veroordelen en kan oproepen tot het aftreden van Assad, terwijl Nederland aan de andere kant de handelsrelaties met China en Rusland verder uitbouwt, hoewel die landen dwarsliggen om een einde te kunnen maken aan het geweld?

Minister Rutte: Op al deze punten gaat de minister van Buitenlandse Zaken dadelijk nader in. Als wij vanwege de opstelling van China en Rusland in de VN-Veiligheidsraad onze handelsrelaties met deze landen moeten beëindigen, kunnen wij wel stoppen als handelsland.

Ik ben aan het bekijken of de duurzaamheidsconferentie in mijn agenda past. Ook bekijk in hoeverre collega-regeringsleiders daar in voldoende mate heen gaan. Nederland zal er sowieso met een zware delegatie vertegenwoordigd zijn. Daar is geen twijfel over. Ik bekijk nog of mijn eigen aanwezigheid daar noodzakelijk is. Op de andere vraag die mevrouw Ouwehand stelde, zal minister Rosenthal straks ingaan.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik vind dat de minister-president zich hoort uit te spreken over de opstelling van China en Rusland. Ik heb niet gevraagd om de handelsrelaties op te zeggen. Ik heb expliciet voorgesteld dat we de relaties in elk geval niet verder uitbouwen. Er staan nog handelsmissies op het programma voor dit jaar, naar zowel China als Rusland. Ik vind dat we dat niet kunnen maken. Ik wil heel graag dat de minister-president dit erkent en daarin het voortouw neemt. Hij moet degene zijn die daarover de minister van Economische Zaken moet aanspreken. Dat moet niet de minister van Buitenlandse Zaken doen.

[...]

Ik verwijs hiervoor daarom verder naar het debat dat de staatssecretaris hierover met de Kamer heeft gevoerd.

Dank u wel, voorzitter.

De voorzitter: Mevrouw Ouwehand heeft nog een laatste korte vraag.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter, die vraag is zo kort, dat de minister van Financiën er al niet over was begonnen. GroenLinks en D66 hebben gesproken over de gevolgen van de crisis voor natuur en milieu in Griekenland. Tijdens het vorige AO hebben wij hierover ook vragen gesteld, en ook tijdens dit debat. Een maatregel om schone energie te stimuleren is bijvoorbeeld door de trojka afgewezen. Het lijkt er nu op dat Griekenland zijn bruinkoolindustrie weer moet gaan pimpen. Wat zegt de minister daarop? De fractie van D66 heeft gevraagd of we dat een beetje in de gaten kunnen houden. Hoe reëel is dat?

Minister De Jager: Ik ben het lang niet altijd eens met mevrouw Sap, hoewel ik het vaker met haar eens ben dan je zou denken. Op dit punt ben ik het helemaal met haar eens. Wat zijn de gevolgen als het nu echt mis zou gaan met Griekenland en als wij dit programma niet zouden hebben? Wat zijn de gevolgen als Griekenland echt in een zwart gat zou wegzakken? Mevrouw Ouwehand van de Partij voor de Dieren vraagt altijd aandacht voor natuur en dier. Dat begrijp ik heel goed. Ik ben toch ook betrokken bij de mens. Wat zouden de gevolgen zijn, vraag ik, voor mens en dier in Griekenland, als dit zou gebeuren? Beide categorieën zullen dan slechter af zijn, kan ik mevrouw Ouwehand met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid zeggen. Laten wij daarom toch voor deze variant kiezen.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik zal geen woorden vuilmaken aan het feit dat dit opnieuw een flauwe reactie is van de minister van Financiën. De realiteit is dat de Griekse regering wilde inzetten op schone energie en dat de trojka heeft gezegd: dat gaan we mooi niet doen. Nu moet de energiemarkt worden geliberaliseerd en gaat de bruinkoolindustrie weer groot worden. Wil de minister van Financiën nog eens een nachtje nadenken over de vraag of het echt zo erg is voor Griekenland, voor de mensen daar, voor natuur en voor milieu als wij dat land niet deze dwangpolitiek opleggen?

Minister De Jager: Mevrouw Ouwehand stelde volgens mij niet meer echt een vraag. Ik zeg nogmaals dat het ontzettend belangrijk is voor iedereen, voor de financiële stabiliteit in Europa, voor Nederland, maar ook voor Griekenland, dat dit programma slaagt. Inderdaad zal, gelet op de zeer moeilijke situatie in Griekenland, het herstel van de economie en de werkgelegenheid uiteraard een heel belangrijk onderdeel zijn van de aanpak van de trojka. Dat wil echter echt niet zeggen dat daarmee rücksichtslos in alle gevallen de natuur wordt verwaarloosd. Inderdaad krijgt natuur in het programma geen specifieke aandacht. Deze crisis is niet door natuur veroorzaakt, maar door een falend economisch systeem in Griekenland. Dat wordt nu aangepakt.

[...]

Minister Rosenthal: [...] Ik kom bij de vragen van de leden Ormel en Ouwehand over de G20 en duurzame landbouw. Over de G20 heeft de minister-president al het nodige gezegd. Voor de duurzame landbouw geldt het volgende. Het is inderdaad van groot belang -- het klinkt existentieel en dat is het ook -- dat in de toekomst 9 miljard monden worden gevoed. Nederland is een actieve speler als het erom gaat om tot een verantwoorde landbouwproductie en -consumptie te komen.

Daarvoor geldt de OS-landbouwagenda van mijn collega's Knapen en Bleker. Zij maken in dat kader ten volle gebruik van de voortreffelijke agrokennis die bijvoorbeeld in Wageningen beschikbaar is. Overal ter wereld waar je praat over universiteiten in Nederland, begint men over Wageningen University. Daar gaat het vandaag de dag namelijk echt over duurzame landbouw. Ik voeg hieraan toe dat VN-rapporteur De Schutter zich richt op de kleinschalige ecologische landbouw, dus op de producten die lokaal geproduceerd worden. Tegelijkertijd streeft hij de opbouw van strategische voorraden na. De Nederlandse inzet richt zich op het mobiliseren van hoogwaardige kennis om aan de vraag naar voedsel te kunnen voldoen. Ik moet daar open en eerlijk in zijn: daar hoort ook grootschaligheid bij en veel internationale handel. Ik merk hierbij op dat Nederland en de heer De Schutter uitstekend samenwerken op cruciale punten, bijvoorbeeld de landrechten en de coöperaties.

Er is gevraagd naar concrete voorbeelden omtrent de mobilisering van Nederlandse agrokennis ten behoeve van landbouw en duurzaamheid in ontwikkelingslanden. Ik wil niet nalaten om te vermelden dat het daarbij gaat om Nederlandse pootaardappelen om in Kenia een productieverhoging van de aardappelteelt te realiseren en niet te vergeten om de versterking en verduurzaming van bloemenproductie in Ethiopië met gebruikmaking van de Nederlandse kennis van de logistiek. Ik weet zelf bovendien dat in Kenia volop de door Nederland gekweekte tulpen bloeien en vervolgens verhandeld worden.

Ten slotte kom ik op een vraag van mevrouw Ouwehand over jongeren die naar de klimaatconferentie in Rio gaan. Ongetwijfeld zal er een delegatie van allerlei mensen naar Rio gaan, mensen van vakbewegingen en van ngo's, evenals Kamerleden. Daar zullen zeker ook jongeren acte de présence geven.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter. Ik zal u een plezier doen en de debatten over duurzame landbouw en de wijze waarop Nederland daaraan kan bijdragen voeren met de staatssecretaris van Landbouw. Mag ik de minister van Buitenlandse Zaken echter wijzen op een foutje in zijn betoog? Als er 9 miljard mensen te voeden zijn, ligt het niet erg voor de hand om in Ethiopië bloementeelt te bevorderen. Minister, laat dit eventjes tot u doordringen en luister vooral naar de VN-rapporteur voor het recht op voedsel, omdat kleinschalige agro-ecologische landbouw in ontwikkelingslanden voor een dubbele productie kan zorgen. Dan moeten wij dus niet de kostbare landbouwgrond besteden aan bloemen.

[...]

Tweede termijn

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter. Mijn motie over het referendum behoef ik niet in te dienen, want er liggen er al twee over dit onderwerp en die steunen van harte. De Partij voor de Dieren steunt de inzet van de regering en de steun van de 130 mld. dus niet.

Tijdens het debat kwam ook weer een aap uit de mouw. Dit hele kabinet schijnt te denken dat we eerst maar even centjes moeten verdienen en dat als er ooit nog eens tijd is, we misschien ook nog wat voor de natuur kunnen doen. De natuur is de basis van al het leven. Ik zeg het maar even met extra nadruk in de richting van de minister van Financiën. Geld hebben we bedacht, maar zonder natuur kunnen we niet eten, kunnen we geen kleren dragen en kunnen we onze huizen niet verwarmen en houdt het dus allemaal op. Daar moet je dus mee beginnen.

Maar de koopman heeft de overhand. Als het zo uitkomt, wordt de dominee van stal gehaald om ons allemaal te doen geloven dat het heus allemaal in ons eigen belang is, maar zo goedgelovig is de Partij voor de Dieren niet.

Ik heb twee moties. De eerste gaat over Syrië.

[...]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter. De laatste motie gaat over de aanwezigheid op de duurzaamheidsconferentie in Rio, waar jongeren om hebben gevraagd.

[...]

Minister Rutte: Ook de motie op stuk nr. 622 ontraad ik, waarbij ik verwijs naar wat hierover tijdens het debat is gezegd.

[...]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): In motie op stuk nr. 622 wordt de minister-president verzocht om zelf naar Rio de Janeiro af te reizen. Deze oproep is hem ook gedaan door jongeren. In het debat heeft de minister-president gezegd dat hij nog moet bekijken in zijn agenda hoe dit uitkomt. Dat wil ik graag vasthouden. Daarom stel ik voor dat ik de motie aanhoud en dat we er later nog eens op terugkomen. Misschien kan hij het met een pen in zijn agenda schrijven in plaats van met potlood.

De voorzitter: Op verzoek van mevrouw Ouwehand stel ik voor, haar motie (21501-20, nr. 622) aan te houden.