Bijdrage Ouwehand Debat Marrakesh migra­tiepact

Voorzitter, dank u wel. Het is van voor mijn tijd, 1969: Marrakesh Express van Crosby, Stills, Nash & Young. "Would you know we're riding on the Marrakesh Express/All on board that train". Ik moest vaak naar deze muziek luisteren toen ik bij mijn vader in de auto zat; dat is ook alweer een reiservaring. De reis die Graham Nash in 1966 van Casablanca naar Marrakesh maakte, in de tijd dat vrij reizen geen probleem was en geen problemen veroorzaakte, staat voor het symboolbeleid dat we vandaag bespreken. "All on board that train", maar niemand weet waar de trein precies naartoe gaat terwijl algemeen wordt beweerd dat we hem niet zouden mogen missen. Dat geeft een beetje een onbehaaglijk gevoel: als we allemaal moeten meewerken aan een oplossing, mogen we toch hopen dat het ook een echte oplossing is. Daar lijkt het vooralsnog niet op.

Het pact lijkt een lege huls, want migranten zijn mensen en mensen hebben rechten, hoezeer sommige partijen ook willen doen alsof dat anders is. Verder lijkt het pact vooral een samenvatting van bestaande regels die soms ook veel beter regelen wat in dit pact gesuggereerd wordt. Niet meer en niet minder. Maar het lijkt er ook op dat bijvoorbeeld het Verdrag van Genève, ongelooflijk belangrijk om de rechten van vluchtelingen te garanderen, wel wordt overschaduwd door een onverplichtend Marrakeshpact. Daardoor ontstaan tal van negatieve neveneffecten. Mensen worden in de armen gedreven van populistische partijen die suggereren dat het pact van Marrakesh een paard van Troje is, dat de poorten naar Europa wijd open zou zetten voor gelukszoekers uit Afrika. De UNHCR, de VN-mensenrechtenorganisatie, waarschuwt voor het wegvallen van het draagvlak voor een humaan asiel- en vluchtelingenbeleid. De Partij voor de Dieren wil ervoor waken dat dat draagvlak, dat toch al zo broos is, met dit pact verder onderuitgaat.

Dan helpt het niet om migratie te romantiseren. Alsof mensen allemaal uit vrije beweging met een knapzakje op de wijde wereld intrekken om ergens economische verbetering te vinden, en dat iedereen daar vrolijk en blij mee is. Zo werkt het niet. Mensen vertrekken, negen van de tien keer, niet uit volledig vrije wil maar omdat hun omstandigheden slechter zijn. Waar ze aankomen, worden ze niet met open armen ontvangen. We hebben talloze verhalen mogen lezen van mensen die gevlucht zijn op zoek naar een betere leefomgeving, inderdaad nadat de familie haar spaarpot heeft omgegooid, waardoor die familie berooid achterblijft en de migrant in kwestie eigenlijk niet durft te vertellen aan het thuisfront dat het helemaal niet zo goed gaat in het land waar hij is aangekomen. Heel veel drama's gaan gepaard met migratie die heel vaak niet vrijwillig is. Daar zit de echte crux, en het probleem wat de Partij voor de Dieren betreft. Er wordt braaf gesproken over grondoorzaken, maar er is blijkbaar niemand, ook in Nederland niet, die durft te zeggen: die grondoorzaken veroorzaken we zelf. Terwijl dat het startpunt zou moeten zijn van het oplossen van de problemen, de menselijke problemen die worden veroorzaakt door migratie.

Voorzitter. In Nederland hebben we een Monitor Brede Welvaart laten uitvoeren. Daaruit blijkt dat we hier rijk zijn omdat we een groot beslag leggen op de toekomst, dus toekomstige generaties, maar dat onze rijkdom ook rechtstreeks ten koste gaat van mensen elders. We hebben een agressieve handelspolitiek. We hebben een Europese Unie, die weer 365 miljard euro gaat uittrekken voor Europese landbouwsubsidies. Het overschot van die producten dumpen we gewoon rücksichtslos op de Afrikaanse markt. Als niemand durft te zeggen in gesprekken met de Afrikaanse landen "dat gaan we anders doen; wij willen niet langer de veroorzaker zijn van de verslechtering van de leefomstandigheden van mensen elders waardoor migratiestromen op gang komen", krijgen we natuurlijk nooit een pact dat daadwerkelijk de oplossingen biedt die nodig zijn.

Voorzitter. Mededogen met vluchtelingen en migratiestromen vanuit economisch belang, ingegeven door wensen van het grote bedrijfsleven en werkgevers, horen niet thuis in een en hetzelfde verdrag, maar in afzonderlijke verdragen. Hoe staat het met de lopende gesprekken over het Vluchtelingenverdrag en wat wordt de status van klimaatvluchtelingen? Zij vallen nu tussen wal en schip. Pas als je eiland overstroomt, ben je een echte vluchteling. Maar moet je weg omdat de oogsten mislukken, omdat er steeds droogte is, omdat de waterschaarste toeneemt, dan word je gezien als een migrant. De Partij voor de Dieren denkt dat er erkenning nodig is van het feit dat mensen klimaatvluchteling kunnen zijn al voordat hun eiland echt wegspoelt. Is de staatssecretaris met dat gegeven ook op pad in de andere onderhandelingen?

Voorzitter. Mededogen en duurzaamheid zijn de belangrijkste uitgangspunten voor een leefbare aarde en voor een humane omgang met iedereen die het moeilijk heeft. Wij vinden het een heel slecht idee om in het pak genaaid te worden met een pact dat die grondoorzaken negeert en waarbij weggekeken wordt van onze eigen invloed op de leefomstandigheden van mensen elders, waardoor we mensen in de armen jagen van partijen die de klimaatverandering nota bene nog ontkennen en die op geen enkele manier willen toegeven en erkennen dat wij invloed hebben op migratiestromen die al of niet kunnen gaan ontstaan.

Voorzitter. Vanwege die grote bezwaren dat de grondoorzaken niet ten volle worden onderkend — en al helemaal niet vanuit de eigen positie vanuit het rijke Westen — en het risico dat het draagvlak voor een humaan asiel- en vluchtelingenbeleid wordt ondermijnd, zijn wij vooralsnog niet overtuigd van de waarde van dit pact. Wij kijken zeer uit naar de beantwoording door de staatssecretaris.