Bijdrage Ouwehand Debat over de nieuw op te stellen begroting voor 2013

Bekijk de bijdrage via debatgemist.nl

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Voorzitter. Wat CDA, VVD en PVV in zeven weken Catshuisberaad niet lukte, moest er alsnog in één dag doorheen. Want: het is crisis.
Burgers in ons land kijken met stijgende verbazing naar politici die eerst een crisis hebben veroorzaakt, of die crisis op z'n minst hebben laten ontstaan zonder de nodige voorzorgsmaatregelen te nemen, maar die nu over elkaar heen buitelen met kreten als "over je eigen schaduw heen springen" en "jezelf aan je haren uit het moeras trekken". Dat zijn de politici die geen kennis hebben van natuurwetten. Het is namelijk onder alle omstandigheden onmogelijk om over je eigen schaduw heen te springen, maar als je aan de rand van de afgrond staat is het ook nog eens heel onverstandig om het te proberen. Als je aan de rand van de afgrond staat, is de enige veilige stap, een stap terug. Een stap terug om te zien waar je mee bezig bent, in plaats van vol gas rechtdoor te gaan omdat je bang bent om je afspraak te missen of omdat je bang bent dat je anders nooit meer een afspraakje zult krijgen. Wie de beslissing durft te nemen om een stap achteruit te zetten, krijgt ruimte om te zien dat het geen enkele zin heeft om alleen de symptomen van een crisis te bestrijden en de oorzaken ervan ongemoeid te laten.

Het demissionaire kabinet heeft geprobeerd, het volk wijs te maken dat de financiële crisis het ergste is dat ons in lange tijd is overkomen en dat het van verantwoordelijkheid zou getuigen als je meehelpt om leraren, agenten, bouwvakkers en loodgieters in de kou te zetten. Het zou heel verantwoord zijn als je meehelpt om 50% in plaats van 70% op natuur te bezuinigen, maar de vervuilende industrie én de industriële landbouw alle ruimte te geven om ons land te blijven vergiftigen en andere continenten leeg te plunderen voor onze agressieve exportstrategie.

Politici die denken dat dit verantwoord is, hebben ook geen verstand van economie. Op school leerden wij toch al van Arnold Heertje dat economie de wetenschap van schaarste en verdelingsvraagstukken is, met twee primaire productiefactoren, natuur en arbeid, en één afgeleide: kapitaal, de centen?

Natuurlijk kapitaal en menselijk kapitaal zijn de pijlers van iedere economie. De afgeleide factor geld is echter uitgegroeid tot een nieuwe religie, de hoogste waarde, een doel op zichzelf, vervat in een suf boekhoudprogramma waarmee wij onszelf kunnen wijsmaken dat we het allemaal keurig onder controle hebben omdat de cijfertjes over de centen kloppen. Die cijfertjes kloppen alleen omdat de aanhangers van het geloof in de groei de belangrijkste waarde hardnekkig buiten de boeken houden. 3% tekort, was dat maar waar! De realiteit is dat wij bij ons natuurlijk kapitaal ieder jaar een tekort opbouwen van meer dan 30%. De voorraad natuurlijke hulpbronnen die de aarde weer kan aanvullen, hebben we ieder jaar in september al opgesoupeerd. De rest van het jaar leven we op de pof. We maken op wat we niet hebben en we walsen mens en dier plat in onze zucht naar meer. En we denken dat we er nog mee weg zullen komen ook.

De begroting sluit helemaal niet. De Partij voor de Dieren streeft niet naar een fictief begrotingstekort van 3%, maar wil een reëel begrotingsevenwicht van 0%. De enige nullijn die de Partij voor de Dieren accepteert, is de lijn die binnen de draagkracht van de aarde blijft.

De rol van burgemeesters in oorlogstijd past niet bij de verkiezingsbelofte van de nieuwe gedoogpartijen. Ze hadden dit harteloze kabinet naar huis kunnen sturen en kunnen vervangen door een groen zakenkabinet, maar ze hebben dat met hun gedogen van het CDA en de VVD onmogelijk gemaakt.

De miljarden liggen letterlijk voor het oprapen voor iedereen die bereid is zijn verantwoordelijkheid te nemen en te kiezen voor duurzaamheid en mededogen. Wanneer we stoppen met milieubelastende subsidies -- bedrijven krijgen geld om het milieu te vervuilen -- kunnen we volgens het Planbureau voor de Leefomgeving een structurele bezuiniging realiseren van 5 mld. tot 10 mld. Vergroening vraagt dus in ieder geval om volledige uitvoering van die hele set aanbevelingen van het PBL en niet alleen om een kolenbelasting terwijl je in Groningen gewoon verder bouwt aan een kolencentrale. Vergroening is dus ook aanpak van de landbouwsubsidies, waar dieren, natuur en milieu ernstig onder te lijden hebben en waardoor ontwikkelingslanden in veel grotere problemen worden gebracht dan we ooit met ontwikkelingshulp kunnen oplossen.
Ik heb de vleestaks al genoemd. Vergroening betekent niet dat je zonder verder te bekijken wat vervuilt en wat niet, de btw verhoogt van 19% naar 21%, maar dat je de btw op producten verhoogt die het milieu ernstig belasten, zoals vlees. Vergroening is ook een grondstoffenheffing, waarmee we de schaarste zouden kunnen sturen, aanpakken en inrichten zodat ook volgende generaties daar gebruik van kunnen maken.

Ik zie dat ik moet gaan afronden. Het heeft geen zin om te rommelen in de marge, om je te blijven blindstaren op de belangen van mensen op korte termijn wanneer het schip zinkt. Als het schip zinkt, maak je je geen zorgen over de vraag hoelang de roulettetafels aan boord nog open blijven.

We moeten terug naar de menselijke maat en terug naar wat de aarde kan dragen. Geld moet weer een middel worden in plaats van een doel op zichzelf. De vreugde over dit akkoord bij de Kunduz-coalitie, en bij de VVD en het CDA, zal allang vervlogen zijn als burgers er nog steeds de wrange vruchten van plukken. Mijn fractie zal niet delen in die feestvreugde, maar kiest de kant van de zwaksten, die dit akkoord moeten betalen, zonder dat ze schuld hebben.

Interrupties bij andere partijen

De heer Van Haersma Buma (CDA):
De brief die wij vandaag bespreken, is lang en heel anders van toon. Namens het kabinet is minister Jan Kees de Jager de afgelopen twee dagen als een wervelwind door het Tweede Kamergebouw getrokken. Drie fracties zijn bij elkaar gaan zitten. Zij wilden in deze crisis over hun schaduw heen springen. De fracties van D66, de ChristenUnie en GroenLinks schoven het partijbelang aan de kant. Van haar kant stak de coalitie haar hand uit naar hen. Mijn grote waardering gaat uit naar het werk van de minister van Financiën, maar zeker ook naar de collega's Sap, Pechtold en Slob en natuurlijk ook naar collega Blok, met wie ik al wat langer aan het onderhandelen was.

[…]

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Het CDA zegt dat je best tegen een politieagent mag zeggen: wij hebben geen geld om u meer te betalen. Dan zou ik echter wel verwachten dat je de arbeidsvoorwaarden van politieagenten niet zo rücksichtslos uitholt. Ik heb echter een aantal vragen over een ander onderwerp. Ik wil heel graag het volgende weten. Wij hebben dit pakket een kwartier voor aanvang van het debat gekregen. Het kan dus zijn dat ik het gemist heb, maar ik heb berichten gehoord over de Hedwigepolder. Is er volgens de heer Van Haersma Buma een afspraak gemaakt over het wel of niet ontpolderen van de Hedwigepolder? En wat wordt er precies gedaan met de afspraken over natuur? Ik doel op het uitgangspunt dat er 200 mln. minder op natuur wordt bezuinigd.

De heer Van Haersma Buma (CDA):
Het was zeker één van de wensen van met name GroenLinks, D66 en de ChristenUnie om de bezuiniging op natuur terug te draaien. Mijn stelling was: het grote doel is dat wij samen iets doen om Nederland sterker te maken. Dan doe je dingen die andere partijen belangrijk vinden. Het is nu aan het kabinet om met de Kamer invulling te geven aan de opgave hoe die bezuiniging wordt teruggedraaid. Het is op zich de vraag wat de Hedwigepolder te maken heeft met het oplossen van de crisis. Er is echter wel een link, want de kosten van de natuurcompensatie zijn aanzienlijk. Daarom vindt het CDA het reëel dat anderen zeggen: als je vindt dat de Hedwigepolder niet onder water moet, moet je ook een compensatie voor dat geld regelen. Dat is een opdracht waar wij mee bezig zijn en daar zijn kansen voor. Water komt er voorlopig nog niet in de Hedwigepolder, maar wel maximaal voor een derde.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Oké, ik begrijp dat er dus geen afspraak over de Hedwigepolder is gemaakt. Ik begrijp dan ook het volgende over de natuur. Als je de cijfers een beetje kent, weet je dat je voor die 200 mln. geen ecologische verbindingszones kunt aanleggen. Het klopt toch dat het CDA een hekel heeft aan die verbindingszones en dat die er met dit akkoord ook niet komen? Dat heeft het CDA dus maar weer mooi binnengesleept.

De heer Van Haersma Buma (CDA):
Het is crisis en dan heb je dus minder ecologische verbindingszones dan zonder crisis. Dat is een feit. Dat neemt echter niet weg dat dit akkoord u volgens mij moet aanspreken. U hebt namelijk niet zoveel met rode diesel, om maar een voorbeeld te noemen. Er zit een vergroening in het pakket die u kan spreken. In de Kamer kun je dan twee dingen doen. Je kunt zeggen: in mijn eigen partijprogramma staat iets anders. Als wij dat allemaal zeggen, zouden wij hier niet met een akkoord staan. Als wij echter allemaal over onze schaduw heen stappen, kunnen wij tegen Nederland zeggen: de Kamer heeft het probleem opgelost; de Kamer pakt de crisis aan. Dat zou het mooiste zijn dat wij vandaag kunnen doen.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Volgens mij heeft het CDA het best goed gedaan in de onderhandelingen. De Hedwigepolder gaat namelijk voorlopig niet onder water en er komen geen ecologische verbindingszones. Ik ben benieuwd wat het CDA nog meer van tafel heeft gekregen. Is er ook gesproken over een vleestaks en over de landbouwsubsidies?

De heer Van Haersma Buma (CDA):
Laat ik vooropstellen dat het mij nog niet helemaal helder is wat de invoering van een vleestaks op zichzelf bijdraagt aan het oplossen van de crisis. Er is echter over gesproken. Ik vind het heel aardig dat mevrouw Ouwehand allemaal detailmaatregelen noemt. Er is echter heel serieus over vergroening gesproken omdat een aantal partijen daar grote behoefte aan had en omdat het ook een belangrijk onderwerp is. Mijn stelling is dat dit onderwerp misschien niet over de vleestaks gaat, maar wel over een duurzame economie en een duurzame toekomst. Daar werk ik graag aan mee.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
De heer Van Haersma Buma kan best een keer met de Partij voor de Dieren overleggen over wat zo'n vleestaks oplevert, maar hij is misschien niet geïnteresseerd in miljarden.

Ik concludeer dat het CDA heeft bereikt dat de Hedwigepolder niet onder water gaat, dat er geen ecologische verbindingszones komen, dat er geen vleestaks wordt ingevoerd en dat over de landbouwsubsidies niet wordt gesproken. Gefeliciteerd CDA!

[…]

De heer Pechtold (D66):
Het is een ongebruikelijke situatie: de Kamer regeert en het kabinet ondersteunt en voert uit. Dit akkoord zet Nederland na jaren van stilstand weer in zijn vooruit. Begin september zal de kiezer spreken. De keuze is helder. Vallen wij terug in een politieke patstelling of komt er een hervormingskabinet, een kabinet van de vooruitgang, dat er zonder D66 naar mijn gevoel nooit zal komen? Voorzitter. Ik permitteer mij nog een persoonlijke noot. Collega's, het waren twee fantastische dagen!

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Ik heb waardering voor de partijen die hebben gezegd te willen overleggen. Er staat een aantal maatregelen in het akkoord waarmee de Partij voor de Dieren echt blij is. Een aantal bezuinigingen wordt teruggedraaid; hartstikke mooi. De vraag is natuurlijk wel of de partijen die het overleg hebben gezocht, dit demissionaire kabinet niet te gemakkelijk hebben geholpen aan een meerderheid. Het verbaast mij dat de verlaging van de landbouwsubsidies, waarover D66 in het verleden vaak de strijd heeft gezocht met de VVD -- het is niet liberaal om een sector structureel met subsidie op de been te houden -- niet in het akkoord is terechtgekomen.

De heer Pechtold (D66):
Er is nog heel veel meer niet in terechtgekomen. Mevrouw Ouwehand sprak zojuist over de vleesbelasting, een punt dat onder andere door D66 is ingebracht. Dat bleek uitvoeringstechnisch een moeilijk punt te zijn. Ik ben heel blij dat zaken zoals een aardgasheffing, een kolenbelasting en rode diesel wel gelukt zijn. Ik ben heel blij dat er een stuk vergroening in zit door de btw. Ik ben met mevrouw Ouwehand heel blij dat er 200 mln. wordt teruggedraaid aan bezuinigingen op natuur. Je kunt echter niet alles als je ook nog eens op zoek bent naar 12 mld.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Dat begrijp ik. Als er in het overleg is gezegd dat de vleestaks lastig is, zijn D66 en GroenLinks met een kluitje in het riet gestuurd, want het ministerie van Financiën heeft het eerder voor een amendement van de Partij voor de Dieren gewoon keurig uitgerekend. Het levert 1 mld. per jaar op. Maar wat ik de heer Pechtold wil vragen is het volgende. Die 3% was heilig voor D66; het was een Brusselse regel. Wij hebben ook Europese afspraken over de natuur, over de kwaliteit van de natuur en het stoppen van de achteruitgang. Voor de Partij voor de Dieren is het niet belangrijk dat Europa dat wil; wij willen dat uit onszelf. Waarom geldt voor D66 de norm van 3% voor de financiën wel als harde eis, maar het herstel van de natuur niet? Want dat bedrag van 200 mln. voor de natuur zal niet genoeg zijn. Wij kunnen geen ecologische verbindingszones instellen. Als wij niets doen aan de landbouwsubsidies, stopt de vervuiling ook niet. De eis tot natuurherstel uit Brussel was kennelijk niet hard, maar de financiële eis wel. Legt u dat eens uit!

De heer Pechtold (D66):
Wij hebben getracht om voor de begroting voor 2013 zaken die naar het gevoel van D66 funest waren, terug te draaien. Dat betrof bijvoorbeeld het bedrag van 200 mln. waar wij zojuist samen over spraken. Wij hebben ook geprobeerd, nieuwe ideeën in te brengen. Ik geef toe dat ook in onze tegenbegroting vleesbelasting werd doorgerekend. Vannacht heb ik allerlei ingewikkelde verhalen gehoord, zoals over vleesproducten die ergens in zitten; u weet inmiddels ook dat een pizza met een plakje chorizo dan kennelijk in een soort tussencategorie zit. Daardoor bleek een vleesbelasting niet per 1 januari in te voeren te zijn. Ik ga samen met mevrouw Ouwehand ervoor zorgen dat er na 12 september een pakket ligt, waardoor bij een nieuw kabinet een dergelijke vergroening, waarover wij het eens zijn, er wel in komt.

U vroeg ook naar de normen. De norm van 3% is een heel belangrijke norm. Met het oog op de financiële markten en de rente die wij betalen is dit voor D66 -- en ik denk voor heel Nederland -- belangrijk, ook voor de geloofwaardigheid tegenover andere landen. Mevrouw Ouwehand zag met mij dat er bezuinigd zou worden op de norm van 0,7% voor ontwikkelingssamenwerking. Dat is nu niet gebeurd. Het is een belangrijke internationale afspraak. Wij hebben verdere zaken geregeld op het gebied van natuur. Met kolenbelasting, rode diesel, en alle andere dingen die erin zitten en voor VVD en CDA niet gemakkelijk waren, hebben wij, mede dankzij de hulp van GroenLinks en de ChristenUnie een enorme stap gezet.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Ik erken dat er een groen randje om het beleid is heengezet, en dat is absoluut beter dan een zwart randje. Maar met alle respect: met het weglopen van de heer Wilders zou de bezuiniging op ontwikkelingssamenwerking toch al niet zijn doorgegaan. Wij konden ervan op aan dat wij dat zouden kunnen redden. Ik blijf het herhalen: als wij de landbouwsubsidies niet aanpakken, heeft dat voor ontwikkelingslanden zo veel meer gevolgen dan wij hier met subsidie weer kunnen rechtbreien, dat ik had gehoopt en gewenst dat D66 de VVD op dat punt zwaarder onder druk had gezet.

De heer Pechtold (D66):
Ik sluit mij zelfs aan bij het gevoel van urgentie van mevrouw Ouwehand. Maar de bezuiniging op ontwikkelingssamenwerking hing niet alleen samen met het weglopen van de PVV. U weet dat de VVD in haar verkiezingsprogramma heeft staan dat er gemakkelijk nog wat af kan. Dus de wens vanuit het Catshuis was niet zomaar gisteravond van tafel. Wat betreft de keuze tussen economie en mensen in ontwikkelingslanden enerzijds en de uitdagingen op het gebied van de natuur anderzijds, hebben wij gekozen voor datgene wat direct per 1 januari te regelen was. Ik hoop op uw steun voor zaken waarvoor ook uw fractie jarenlang met D66 heeft gepleit en die vandaag wel zijn geregeld.

[…]

Mevrouw Sap (GroenLinks):
Wij vinden het niet verantwoord om tot die tijd keuzes maar vooruit te schuiven. Wij vinden het niet verantwoord om tot die tijd mensen in onzekerheid te laten, mensen die met grote, pijnlijke bezuinigingen van dit kabinet geconfronteerd worden.

[…]

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Ik hoorde mevrouw Sap zeggen dat het gelet op de financiële crisis niet verantwoord zou zijn. Echter, wat nog veel meer onverantwoord is, is het feit dat wij nog maar 15% overhebben van onze oorspronkelijke natuur. Daar kunnen wij niet mee doorgaan. Wij krijgen anders immers omslageffecten die wij nooit meer kunnen herstellen. Waarom stemt GroenLinks in met per saldo toch nog een bezuiniging van meer dan 50% op de natuur en met het feit dat er geen ecologische verbindingszones kunnen worden aangelegd en dat er niets verandert aan het landbouwbeleid? Als wij de stikstofproblematiek niet aanpakken en de natuur niet robuuster maken, heeft het per saldo helemaal geen zin. Dan moeten wij blijven toekijken hoe de natuur nog verder achteruit kachelt. Waarom stemt GroenLinks hiermee in?

Mevrouw Sap (GroenLinks):
Mevrouw Ouwehand en ik delen veel waarden als het gaat om natuur en een wereld waarin mens en natuur voluit de ruimte hebben; daarover bestaat dus totaal geen discussie. Wat zou het mooi zijn als onze partijen na de verkiezingen samen zo veel zetels zouden hebben dat wij echt aan de knoppen van dit land kunnen draaien! Ik vrees dat dat nog een verre toekomst is. In de tussentijd hebben wij voor elkaar gekregen dat dit onderdeel in ieder geval van tafel is. Dat is een eerste kleine stap. Er moet ontzettend veel meer gebeuren. Dat wil ik graag samen met mevrouw Ouwehand in de campagne uitdragen, opdat wij samen de Nederlanders ervan overtuigen dat het belangrijk is om de natuur te koesteren, dat het belangrijk is om zorgvuldig om te gaan met onze grondstoffen. Als wij dat goed en steeds beter over het voetlicht weten te brengen, staan wij wellicht samen sterker.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Dat wil ik allemaal wel geloven, maar de feiten zijn anders. De natuur staat er echt slecht voor. Als wij ons alleen maar beperken tot een reparatie van de tekorten in het beheer, die 200 mln., dan komen wij er nog niet. De veefabrieken blijven gewoon gebouwd worden. Het CDA heeft het hartstikke goed gedaan, zo heb ik net tot mijn grote verdriet moeten constateren. De heer Van Haersma Buma is daar uiteraard hartstikke blij mee. Ik vraag mij af of GroenLinks haar huid niet veel te goedkoop heeft verkocht. Ik denk namelijk dat met het weglopen van de heer Wilders en het erbij halen van bijvoorbeeld de PvdA, er meer binnen te slepen was geweest of met het wegsturen van Henk Bleker en een groen tussentijds zakenkabinet. Met die 200 mln. voor natuur gaan wij niks redden als er niks wijzigt aan de landbouwsubsidies en de veefabrieken gewoon gebouwd blijven worden. Er komen zelfs kolencentrales in Groningen met steun, met alle respect, van de GroenLinks-gedeputeerde aldaar.

Mevrouw Sap (GroenLinks):
Nu klinkt mevrouw Ouwehand toch wel een beetje erg somber, dat wij met deze 200 mln. niks zouden redden. Ik vind dat niet terecht. Wij doen zeker wel wat. Dat is een belangrijke eerste stap. Ik vind het samen met mevrouw Ouwehand ontzettend belangrijk om op dit punt nog meer te regelen. Dat zullen wij ook zeker doen zodra wij de kans krijgen. Echter, voor elke stap en elke belangrijke vooruitgang die GroenLinks op dit terrein kan boeken, zetten wij ons in. Dit ligt nu gewoon op de plank voor volgend jaar. Met alle mooie verhalen en beschouwingen over wat er nog meer zou kunnen zou je helemaal niks hebben als je geen verantwoordelijkheid wilt nemen.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Voorzitter.

De voorzitter:
U bent drie keer geweest, mevrouw Ouwehand. Het lijkt een beetje een gewoonte te worden om het in vier keer te doen, maar daartoe vond ik dit antwoord geen aanleiding geven, echt niet.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Deze vraag wil ik toch ook aan GroenLinks voorleggen. Als de 3% financieringsnorm uit Brussel heilig is, waarom dan niet de normen die daar afgesproken zijn voor de natuur?

Mevrouw Sap (GroenLinks):
Ik ben het zó met mevrouw Ouwehand eens dat wij leven in een samenleving en een economie waarin cijfers en geld veel zwaarder worden gewaardeerd dan mensen en milieu. Het pakket dat hier nu ligt, is in ieder geval een breuk daarmee. Dit pakket draait belangrijke bezuinigingen voor mensen terug. Het brengt voor Nederland een eerste maar wel een grote stap naar een duurzamer Nederland. Er moet nog heel veel meer gebeuren, en ik ben ontzettend gemotiveerd om dat te gaan aanpakken en om waar de kans zich maar voordoet, nog veel meer binnen te tikken.

[...]

Beantwoording door de minister-president en de minister van financiën

Minister De Jager:
Voorzitter. Wij spreken over een bijzondere politieke situatie. Het land verkeert in een moeilijke situatie. Er is aandacht vanuit heel Europa voor de situatie in Nederland, zoals ik vandaag, gisteren en deze week heb gemerkt. Er zijn ook zorgen in heel Europa, gelet op de schuldencrisis van dit moment en de opstelling van Nederland daarin.

[…]
Tot slot kom ik bij de vraag of de maatregelen zich in evenwicht tot elkaar verhouden. Uiteraard kunnen we de koopkrachtcijfers nog niet geven. De vraag spitst zich vooral toe op de forse btw-verhoging. In de koopkrachtplaatjes van het Centraal Planbureau pakt een btw-verhoging evenredig uit voor alle inkomens. Volgens de CBS-statistiek drukt het algemene btw-tarief, het btw-tarief op luxegoederen, zelfs iets zwaarder op de hogere inkomens. Voor de koopkracht is natuurlijk het totale beeld relevant. Dat kunnen we nu niet geven. De consumptie wordt op de korte termijn neerwaarts beïnvloed door de bezuinigingen. Op de lange termijn is de verschuiving van inkomstenbelasting naar btw gunstig voor de economie. Consumptie en milieuvervuiling worden namelijk zwaarder belast en dit wordt teruggesluisd naar lagere lasten op arbeid.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Waarom is er dan gekozen voor een ongeclausuleerde verhoging van de btw? Je had ook kunnen kiezen voor een differentiatie en bijvoorbeeld kunnen kijken naar producten die het milieu en de natuur zwaar belasten of producten die uit China komen en door kinderhanden in elkaar zijn gezet.

Waarom is gekozen voor een algemene verhoging van 2%? Je had meer doelen kunnen bereiken als je de btw op een aantal producten fors had verhoogd, met name op producten die nogal wat externe kosten met zich meebrengen die nu niet in de prijs tot uitdrukking komen.

Minister De Jager:
Met btw kun je uitstekend consumptie belasten. Overigens staan in het akkoord ook veel specifieke vergroeningsmaatregelen. Ik noem de kolenbelasting en de energiebelasting op aardgas. Het algemene tarief voor de btw, bijvoorbeeld voor luxegoederen, is een heel goed instrument om consumptie zwaarder te belasten. Je kunt daarmee echter niet echt differentiëren. Je kunt de producten uit China, of producten die van ver komen, niet zwaarder belasten dan andere producten. Het is onmogelijk om producten die samengesteld zijn met bepaalde onderdelen zus te belasten, en producten die anders zijn samengesteld zo. Wij hebben hierover al vaker gedebatteerd met de Partij voor de Dieren. Ik heb al gezegd wat er op dit punt mogelijk is en met name ook wat er niet mogelijk is. In dit pakket is gekozen voor een aantal specifieke en heel forse vergroeningsmaatregelen. Die maatregelen zijn echt heel fors. Er staat in het pakket ook dat de algemene consumptiebelasting wordt verhoogd. De Partij voor de Dieren wil altijd nog specifiekere maatregelen, die vaak niet kunnen of onwenselijk zijn. De winst op het vlak van de vergroening in dit pakket zou echter zelfs voor de Partij voor de Dieren overduidelijk moeten zijn.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Gezien vanuit het perspectief van het huidige demissionaire kabinet is iedere stap richting vergroening heel fors. Ik ben echter niet erg onder de indruk. Natuurlijk ben ik blij dat rode diesel niet meer zal worden gesubsidieerd. Maar goh, dat werd nu wel eens tijd, want daarover wordt al twintig jaar gesproken. De minister zegt dat de Partij voor de Dieren dingen wil die niet kunnen. Hoe is dan toch het volgende mogelijk? Mijn partij diende een amendement in waarmee wij de btw op vlees naar 19% wilden brengen. Zo'n btw-verhoging zou ontzettend veel voordelen opleveren voor milieu, voor natuur en voor mensen in ontwikkelingslanden. Het was allemaal geregeld en het zat volgens het ministerie van Financiën van voor tot achter prima in elkaar. De heer Pechtold hoor ik nu echter zeggen dat tijdens de onderhandelingen zo'n verhoging onuitvoerbaar leek. Hoe is dat mogelijk? Het ministerie van Financiën weet toch allang hoe dat moet?

Minister De Jager:
Daarbij ging het echt om het bieden van technische ondersteuning door het ministerie. Gelukkig ben ik een paar jaar staatssecretaris van Financiën geweest. Daardoor heb ik zulke discussies vaker gevoerd. Het ministerie biedt vaak ambtelijke ondersteuning bij de totstandkoming van amendementen. Meestal wordt er door ambtenaren dan wel bijgezegd dat het heel lastig zal zijn, maar ambtenaren kunnen dat uiteraard niet al te expliciet doen. Het is immers aan de bewindspersoon om die waardering in het debat te geven. Ik zou de verslagen van de huidige staatssecretaris erbij moeten pakken. Ik ga ervan uit dat hij op de uitvoeringsbezwaren heeft gewezen. Ik heb het in ieder geval eerder wel gedaan. Er wordt dus door het ministerie technische hulp verleend en het is in het algemeen aan de bewindspersoon om in de Kamer op de uitvoeringsbezwaren te wijzen. Bij de categorie van btw-verhogingen die niet mogelijk zijn, had ik het over differentiatie naar land van herkomst. Het gaat uiteraard om een Europese harmonisering.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Ik wil even vaststellen dat de staatssecretaris van Financiën toen over het amendement voor een btw-verhoging voor vlees zei dat die inderdaad 1 mld. per jaar kon opleveren en dat hij dat bedrag eigenlijk wel zou willen hebben. Hij zei ook: het is uitvoerbaar, maar we doen het toch maar niet. Ik heb de indruk dat de onderhandelaars van GroenLinks en D66 met een kluitje in het riet zijn gestuurd.

Minister De Jager:
Allereerst moet ik nog één aanvulling noemen. Dit pakket is gericht op enerzijds hervormingen voor de lange termijn en anderzijds maatregelen die met name voor 2013 mogelijk zijn. Bij wat mevrouw Ouwehand nu voorstelt, is 2013 sowieso heel moeilijk. Er is verder echt een verschil tussen iets wat theoretisch mogelijk is en iets wat praktisch uitvoerbaar is. Er is uiteindelijk gekozen voor het pakket dat nu op tafel ligt. Daarin staan heel veel vergroeningsmaatregelen. Ik dank mevrouw Ouwehand overigens voor de aanvulling dat er ook een maatregel rond rode diesel is opgenomen. Ook was ik de maatregel rond leidingwater vergeten, evenals die rond het eurovignet.

Tweede Termijn

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Voorzitter. Een iets minder zwart of grijs randje is niet genoeg. Er zal echt veel meer moeten gebeuren om de aarde leefbaar te houden en de financiën op lange termijn houdbaar te maken. Daarom heb ik twee moties ^{[1] [2]}, in de volle overtuiging dat de kiezer een mooie, goede nieuwe Kamer zal kiezen. In de tussentijd kan er op het ministerie van Financiën best wel wat werk worden verricht.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Gisteren heb ik met het oog op het belang van een leefbare aarde en op het belang van de rijksfinanciën twee moties ingediend over de Europese landbouw- en visserijsubsidies. Het stelde mij zeer teleur dat de partijen die een oproep deden aan de Kamer om hun verantwoordelijkheid te nemen, VVD en CDA, met steun van de PVV, die moties hebben afgewezen. Daar ligt pas een kans als we willen bezuinigen!

Minister Rutte:
Voorzitter. Ik zal de moties langslopen.
In de moties op stuk nrs. 912 en 913 van mevrouw Ouwehand wordt de regering verzocht om allerlei voorstellen uit te werken. Ik wijs erop dat dit een demissionair kabinet is. Het is niet gebruikelijk dat demissionaire kabinetten nog dit soort vergaande beleidsnotities gaan schrijven. Ik stel voor dat het kabinet mevrouw Ouwehand en haar partij toegang geeft tot de planbureaus, voor zover zij deze al niet rechtstreeks heeft. In het kader van een verdere oriëntatie op haar eigen partijpolitieke standpunten, zal zij die toegang verschaft krijgen door ons. Ik vind een demissionair kabinet echter toch wat kwetsbaar om dit soort vergaande beleidsnotities aan de Kamer te zenden.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Volgens het planbureau moet deze notitie nu juist verder worden uitgewerkt. Als de minister-president het heel zakelijk wil houden, kan ik mij voorstellen dat er alleen een uitwerking komt waarbij de consequenties worden uitgezocht. Het kabinet is wel demissionair, maar de ambtenaren krijgen toch geen vakantie tot 12 september?

Minister Rutte:
Het kabinet stuurt niet slechts ambtelijke notities door. Het kabinet is gehouden om een politiek oordeel te hebben over de ambtelijke notities. Het heeft daarin een politieke verantwoordelijkheid. Dat onderdeel vind ik kwetsbaar. Als mevrouw Ouwehand zegt dat het de Partij voor de Dieren zou kunnen helpen -- zo heb ik haar begrepen en misschien mag ik haar inderdaad zo verstaan -- om toegang tot de ambtenaren te hebben, bied ik aan om die toegang te arrangeren, ruimhartig, zodat zij zich kan oriënteren op deze vragen. Daarmee voorkom ik dat ik met het stempel van het kabinet erop notities aan de Kamer stuur die volgens mij de demissionaire status van het kabinet te boven gaan.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Dat is een mooie, werkbare oplossing. Zo gaan wij het doen, dank u wel. Ik trek mijn beide moties in.



^[1] Klik hier voor de motie Werk voorstel grondstoffenheffing uit
^[2] Klik hier voor de motie Werk notitie milieuschadelijke subsidies uit