Bijdrage Ouwehand Debat vertrek Brinkman uit PVV

Bekijk de bijdrage via debatgemist.nl.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Voorzitter. De fragiele lijn tussen gedogen en in duigen vallen wordt steeds brozer. Hoewel de minister-president vanochtend deed alsof zijn neus heel hard bloedde en alsof hij ook daar heel hard om zou kunnen lachen, is die houding natuurlijk pijnlijk ongeloofwaardig. De Partij voor de Dieren maakt zich zorgen over de afbrokkelende democratische controle van de besluitvorming in dit land. Het begin ervan hebben we gezien toen een Zeeuws Statenlid op het Torentje ontboden werd voor een gesprek over gedoogsteun. Een gesprek dat zich aan het zicht van de kiezer en elke vorm van democratische controle dan ook onttrok maar waarvan de stellige indruk is ontstaan dat het op gespannen voet zou kunnen staan met de eed voor politieke ambtsdragers. Politieke koehandel zonder democratische controle past wel in een bananenrepubliek maar niet in een land als het onze. En de toch al uiterst wankele gedoogconstructie blijkt binnenshuis te werken met schimmige overlegjes. We weten natuurlijk niet precies hoe die verlopen -- dat is nu juist het kenmerk van dat schimmige -- maar we vermoeden ongeveer zoiets. Wilt u nog een keer heel diep door de knieën, mevrouw Hennis-Plasschaert, wanneer het kabinet de weigerambtenaren gedoogt en andere maatregelen voor gelijke behandeling van homo's in de ijskast zet?

De voorzitter:
Mevrouw Ouwehand, wilt u de collega's niet rechtstreeks aanspreken maar zich richten tot de voorzitter? Dat is een goede traditie in dit huis.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Dat zal ik doen. Ik probeerde te schetsen hoe die schimmige overlegjes zouden kunnen verlopen.
Ik kan me voorstellen dat aan de VVD-fractie wordt gevraagd om "uit vrije wil" nee te blijven zeggen tegen het burgerinitiatief dat haar wel degelijk aan het hart gaat. Dat lijkt me allemaal al pijnlijk genoeg. Wat komt daar allemaal nog bij nu de minister-president voortaan over vijf losliggende schotsen moet bewegen om welk doel dan ook te bereiken?
Laat één ding duidelijk zijn: het is voor de Partij voor de Dieren geen probleem dat de basis van dit kabinet inmiddels ernstiger wordt aangetast door dissidenten dan de pilaren van de Pier door het zout van de Noordzee. We zullen er geen traan om laten als dit kabinet genoodzaakt wordt om op te stappen, zodat er nieuwe verkiezingen moeten worden uitgeschreven. Dat coalitiepartijen zich beroepen op hun verantwoordelijkheid om de crisis op te lossen, is een gotspe als je de grootste crisis van onze tijd alleen maar erger maakt. Ons natuurlijk kapitaal gaat eraan en dat is veel ernstiger dan die euro's waarover de heer Blok het had.
Hoe eerder verkiezingen, hoe beter; in het belang van mens, dier, natuur en milieu. Zover is het echter nog niet; het heeft er alle schijn van dat de premier doorgaat met zijn kabinet. Wil hij voor dat geval een denkbeeldig organogram schetsen van de gedoogcoalitie in haar huidige vorm? Welke personele klippen moet hij omzeilen om nog tot besluitvorming te komen? En hoe democratisch -- dat is belangrijk -- is dat proces dan nog te controleren? Hoeveel wisselgeld is er al in de collectezak van de SGP gestopt? Wat zullen de beloften zijn waarmee rekening moet worden gehouden om ook de groep-Brinkman binnenboord te houden? Het lijkt mij dat het voor de minister-president steeds lastiger wordt om transparantie te betrachten naarmate de kruiwagen die hij voortduwt, gevuld is met steeds meer kikkers in plaats van met democratisch tot stand gekomen en controleerbare partijopvattingen.
Ik wil de minister-president nu maar één ding vragen. Dat gedoog-zwalken, dat beleid gebaseerd op sprokkelsteun, bij elkaar vergaard via verborgen convenanten, hoe werkbaar vindt hij dat eigenlijk zelf? Wat doet dit volgens hem met de geloofwaardigheid van de minister-president in een tijd dat we door de nodige crises moeten worden geloodst?

Interrupties bij andere partijen eerste termijn

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Ik feliciteer de heer Samsom met zijn eerste speech als fractievoorzitter van de PvdA. Ik heb hem in de afgelopen weken in de debatten over de PvdA een aantal dingen horen zeggen over het wel of niet steunen van dit kabinet. Zijn inbreng van zojuist was duidelijk: de PvdA vindt dat het kabinet het bijltje erbij neer moet gooien. Als het kabinet dat echter niet doet, als het blijft zitten, wat mogen we dan van de PvdA verwachten? Dat het het kabinet zo moeilijk mogelijk wordt gemaakt om door te regeren? Ik vraag dit juist omdat de zojuist door de heer Samsom geschetste problemen een goede oplossing behoeven.

De heer Samsom (PvdA):
Ik zou heel graag willen dat de PvdA in dat debat de doorslaggevende steun zou geven, maar sinds vanmiddag 13.00 uur is er iets anders gebeurd, waardoor de steun aan het kabinet is ontvallen. Het mag helder zijn dat wij willen dat het kabinet nu zijn ontslag aanbiedt aan de koningin. Volgens mij kan het niet duidelijker zijn.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Dat is me duidelijk. Ik leg de situatie toch maar voor, want we kennen onze pappenheimers inmiddels. Ik zie ze nog niet naar het bordes, althans naar de koningin, vertrekken. De heer Samsom heeft op de televisie, in allerlei debatten en, als ik mij niet vergis, ook op het PvdA-congres gezegd: we gaan oppositie voeren. Mag ik van hem horen hoe het dan zal gaan met bijvoorbeeld de steun van de PvdA-fractie aan al die miljarden euro's die we naar Griekenland sturen? Dit zou een mogelijkheid kunnen zijn om een kabinet dat tegen wil en dank en tegen alle fatsoensnormen in blijft zitten, toch naar huis te sturen.

[...]

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Ik ben natuurlijk reuze benieuwd hoe het lid Brinkman tegen dierenwelzijn aankijkt, maar ik zal me in dit debat een beetje inhouden en er geen nadere vragen over stellen. Dat komt allemaal nog wel. We hebben de heer Brinkman, al dan niet via fakeaccounts en via interviews, een aantal dingen horen zeggen, maar in deze zaal zegt hij dat er 76 zetels zijn voor de plannen van het kabinet. Zegt hij dan dat het niet uitmaakt wat er uit het Catshuisoverleg komt en dat hij het zal steunen? Of wordt hij toch op de een of andere manier geconsulteerd over wat daar wordt besproken?

De heer Brinkman:
Niemand kan hier onvoorwaardelijke steun geven aan een akkoord waarvan niemand de inhoud weet. Dat is het probleem. Ik heb echter al gezegd dat het team van premier Rutte volledig mijn vertrouwen heeft. Ik kan me geen betere coalitie voorstellen dan deze coalitie. Gezien de ervaringen met dit kabinet en de prestaties van dit kabinet in bijna twee jaar kan ik me niet anders voorstellen dan dat er straks een akkoord uitkomt waaraan ik onvoorwaardelijk mijn steun kan verlenen. Niemand weet echter hoe het eruitziet. Dat is het dilemma waarmee ik nu zit. Ik kan mij echter niet voorstellen dat er een akkoord uitkomt waaraan ik mijn steun niet kan verlenen. Hoe helder wilt u het hebben?

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Dat wilde ik graag weten. Als …

De heer Brinkman:
Prima. Volgende.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Als de heer Brinkman zegt dat er geen reden is tot feest omdat hij het gaat steunen, heeft hij dat zojuist toch genuanceerd. Mensen die dit kabinet liever zien gaan dan komen, hebben dus hoop, ironisch genoeg in de vorm van een fractie-Brinkman. Maar goed, dan hebben we dat duidelijk.

De heer Brinkman:
Dat zal ijdele hoop blijken. Helaas.

[...]

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Ik probeer het even simpel samen te vatten. De premier zegt: het gaat slecht met ons land; we hebben een grote opdracht en daarom is het van het grootste belang dat de regering met de gedoogpartner een pakket aan voorstellen doet om de crisis te lijf te gaan. Daarvoor sluit hij zich op in het Catshuis. Het is zo belangrijk dat die maatregelen worden doorgevoerd, dat hij zonder te toetsen of er steun voor is, met een pakket komt, waar de Kamer op onderdelen zomaar nee tegen kan zeggen. Is dit ongeveer de samenvatting van deze avond?

Minister Rutte:
De eerste helft van de vraag van mevrouw Ouwehand en de daarin besloten liggende stelling kan ik steunen; de tweede helft niet. Ik heb een inschatting gegeven -- die maak ik; dat is mijn taak als minister-president -- voor het constitutionele vertrouwen in dit kabinet. Voor de vertrouwensvraag, zo die gesteld zou worden, is mijn politieke taxatie dat deze positief zal worden beantwoord. De tweede helft van de vraag was of de concrete, politiek geladen voorstellen die mogelijk zullen voortkomen uit het Catshuisberaad, kunnen rekenen op een constructieve dialoog met de Tweede Kamer. Mijn politieke taxatie is dat het antwoord op die vraag "ja" is.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Daar was ik al een beetje bang voor. Niet voor niets heb ik in mijn bijdrage aan de minister-president gevraagd wat hij zelf voor consequenties ziet voor zijn geloofwaardigheid. Dit is natuurlijk niet geloofwaardig. Je kunt niet zeggen dat het erg belangrijk is dat je met een samenhangend pakket aan maatregelen komt als je niet van tevoren weet of dat pakket het gaat halen. Ik kan mij er nog iets bij voorstellen als de minister-president een serie individuele maatregelen terughaalt uit het Catshuis. Dan kijkt hij gewoon wat het wel gaat halen en wat niet. Het is echter een onderhandeling. Daarbij vindt toch een uitruil plaats? Dan kan de minister-president hier toch niet met droge ogen beweren dat hij niet van tevoren bij de SGP of het lid Brinkman gaat proeven en aftasten of daar steun voor is? Het is het een of het ander. Als geen hom of kuit wordt gegeven, hebben we te maken met een minister-president die zijn eigen geloofwaardigheid geen goede dienst bewijst.

Minister Rutte:
Ik heb de grote eer om minister-president te zijn in een fase waarin ons land door een buitengewoon zware economische crisis vaart, die ons bereikt als een echo van de crisis uit 2008 en als een feitelijke uitkomst van de ernstige schuldencrisis in het zuidelijk deel van ons Europese continent. Het is een grote eer en een grote verplichting. Ik denk dat het uitermate slecht nieuws voor Nederland zou zijn als dit kabinet zou aftreden in plaats van optreden, zoals een van de Kamerleden in de eerste termijn zei. Dat doet je wel de vraag stellen of je denkt dat voorstellen van het kabinet zullen kunnen rekenen op een vruchtbare ontvangst in de Tweede Kamer. Die vraag moet ik mij stellen. Het antwoord op die vraag is "ja". Dat baseer ik op de ervaringen van de afgelopen anderhalf jaar, de situatie tussen de drie samenwerkende partijen en het verloop van dit debat.

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Aan de ene kant zegt de minister-president dat het allemaal erg belangrijk is wat in het Catshuis wordt afgesproken; aan de andere kant vindt hij het niet belangrijk genoeg om van tevoren zeker te weten of hij daar steun voor heeft, tenzij hij in achterkamertjes toch deals sluit met respectievelijk het lid Brinkman of de SGP. Kies nu eens! De geruchten over wat daar gebeurt, doen het aanzien van de minister-president immers geen goed.

Minister Rutte:
Ik waardeer het dat mevrouw Ouwehand zich zorgen maakt over het aanzien van mij en mijn ambt. Dat houdt mij natuurlijk ook bezig. Ik wil dit land door een ernstige economische crisis loodsen en geen ongewisse avonturen van verkiezingen aangaan als er kansen zijn dat deze samenwerking van drie partijen een antwoord kan geven op deze ernstige crisis. Ik denk dat vooral daarmee het aanzien van mij en mijn ambt is gediend.

Tweede termijn:

Mevrouw Ouwehand (PvdD):
Voorzitter. Ik krijg van burgers weleens te horen dat ze niet zo goed begrijpen hoe het werkt in de politiek. Een voorbeeld zijn de bezuinigingen op de ggz, waarbij je kunt zien aankomen dat de kosten ergens anders stijgen. Mensen vragen zich af: hoe kan het dat een meerderheid ondanks goede argumenten toch het verkeerde besluit? Zo werkt het in de politiek. Ik heb me dan ook bij aanvang van het debat geen illusies gemaakt. Indien wij als minderheid die constructie met 75+1 en eventueel nog +2 onverstandig vinden, kunnen wij die 75+1+2 niet dwingen om ons daarin gelijk in te geven. Laat staan dat wij ze kunnen dwingen om naar huis te gaan.

De vinger moet wel op de zere plek worden gelegd. Ik heb de minister-president gevraagd wat het volgens hem betekent voor zijn rol en zijn geloofwaardigheid. Wil de premier het risico lopen om met een akkoord naar de Kamer te komen, terwijl daar dan het debat opnieuw moeten worden gevoerd en er gaten in kunnen worden geschoten, zodat hij opnieuw kan beginnen? Dat kan niet waar zijn als hij de onderhandelingen in het Catshuis en de crisis serieus neemt. Wat is er dan wel waar? Achterkamertjespolitiek. Ironisch genoeg met dank aan de PVV, die juist op de ticket van de grote bestrijder van achterkamertjespolitiek de Kamer binnen is gekomen. Wat wordt er gedeald? Wat is er uitgewisseld met de SGP? Wat krijgt Brinkman in ruil voor zijn steun? De geruchten daarover zullen deze minister-president geen goed doen.

Ik heb ook stellig de indruk dat het dit land evenmin goed doet. De minister-president bedankte mij ervoor dat ik mij zorgen om hem maakte, maar ik meen het serieus. Ik zie daar immers ook een minister-president staan die met een andere VVD en een andere regeringsconstructie goede dingen zou kunnen doen, een groenrechtse agenda doorvoeren bijvoorbeeld, waarmee we de crisis wel kunnen oplossen.

Ik vraag het nog één keer: kijk goed naar wat dit op de lange termijn betekent voor de positie van het kabinet en de geloofwaardigheid van de premier, want ik zou het doodzonde vinden als alles in het afvalputje verdween.