Bijdrage Ouwehand Vervolg AO Voedsel en Voed­sel­prijzen

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter. Voedsel is een mensenrecht. Tussen de vorige keer en nu heeft de milieuorganisatie van de VN opgeroepen tot vleesvermindering in het rijke Westen, dus hier. Ik heb in eerste termijn al gevraagd naar de visie van de staatssecretaris op de kwantitatieve component van het voedseldebat: wat eten we, hoeveel eten we en wat betekent dat voor de toegang tot voedsel voor andere mensen in gebieden in de wereld waar het allemaal veel moeilijker ligt, en voor toekomstige generaties? Ik ben geschrokken van de smalle benadering van de staatssecretaris. Mensen moeten zich volgens haar bewust zijn van dierenwelzijn als ze vlees kopen in de supermarkt, maar dat is maar een fractie van het probleem. Het moet minder en beter, en beide heel fors. Halvering van de vleesconsumptie is nodig, er moeten echt forse stappen worden gezet. Wij missen een integrale visie. Gaat de staatssecretaris de handschoen oppakken, of laat ze het initiatief bij de sector liggen? Als ze het laatste doet, treedt ze in de voetsporen van haar CDA-voorgangers, en dat is niet wenselijk. Ik zou graag wensen dat deze staatssecretaris, uit een goed sociaal nest en van een partij met ruime aandacht voor dierenwelzijn en voor wereldwijde solidariteit, het voedselrechtendebat in het licht van de mensenrechtenkwestie kan oppakken. Ik heb haar collega van Infrastructuur en Milieu al gevraagd of deze een gesprek wil entameren met Olivier de Schutter, de VN-rapporteur over het recht op voedsel. Heeft dat gesprek al plaatsgevonden?
Tijdens de Grüne Woche, een grote marketingshow voor voedsel, hoorden we van de FAO dat juist excessieve voedselconsumptie, veroorzaakt door marketingstrategieën, zorgt voor druk op de voedselmarkten. Ik denk dat het tijd wordt om geen belastinggeld meer in de Grüne Woche te steken.

Beantwoording door de staatssecretaris van Economische Zaken:

Staatssecretaris Dijksma: Voorzitter. Dank voor deze tweede termijn. Nederland heeft een grote verantwoordelijkheid wat betreft de verduurzaming van voedselproductie en – consumptie. (...) Mevrouw Ouwehand vindt mijn voedselvisie te smal: het moet niet alleen gaan om de consumentenvrijheid, er moet ook een vermindering van de consumptie worden gerealiseerd. De voedselvisie die de Kamer ontvangt, is breder dan ze denkt: het gaat over veilig voedsel, over verantwoord voedsel en over voldoende voedsel. Ook beschrijven we onze inzet ten aanzien van verduurzaming. Mevrouw Ouwehand en ik verschillen van mening over de meest effectieve aanpak van vleesconsumptie. De vorige keer heb ik gezegd dat het consumenten vrijstaat om keuzes te maken. Vlees dat nu in de schappen ligt, voldoet aan de nu geldende normen, maar dat neemt niet weg dat we graag verdergaande stappen willen zetten -- dat staat ook in het Verbond van Den Bosch -- om het aanbod te verduurzamen. Dan heb je nog geen antwoord gegeven op de vraag of je de consument minder vlees wilt laten eten. Ik denk dat je dat niet vanuit de overheid kunt afdwingen. Ik weet ook niet welke regels ik moet invoeren om dat effectief te doen. Als je daarover spreekt met mensen uit de retail zie je twee ironische dingen. Het eerste is dat, iedere keer als Wakker Dier bijvoorbeeld aandacht besteedt aan de plofkip, de verkoop van goedkope kip de volgende dag stijgt. Ik schrok er nogal van toen ik dat hoorde. Dat moeten we wel even weten. Het tweede is dat beïnvloeding van gedrag van mensen het meest effectief is als je mensen intrinsiek overtuigt, en overtuiging bereik je nooit met afdwingen. De heavy consumers schijnen niet de mensen te zijn die het meest verdienen. Daar zit nog een heel wrang element in. Ik vind dat je mensen moet overtuigen, maar het blijft wel hun keuze. We moeten consumenten duidelijk maken welke gevolgen hun keuzes hebben, maar nogmaals: het blijven wel hun keuzes.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Dank aan de staatssecretaris dat ze uitgebreid antwoord heeft gegeven op mijn vraag over de vleesconsumptie. Helemaal aan het eind van haar antwoord ging het een beetje goed. Daar proefde ik namelijk in dat het kabinet wel degelijk de noodzaak tot vleesvermindering ziet. Worden in de voedselvisie de rapporten van VNrapporteur De Schutter leidend? Mogen we er bovendien op rekenen dat de staatssecretaris alles zal doen wat ze kan zonder dat ze het gaat opleggen? Ik heb namelijk niet gevraagd om een afgedwongen vleesvermindering, maar er zijn wel ontzettend veel mogelijkheden -- ik denk aan wat er ten aanzien van roken en gloeilampen is gedaan -- waarnaar de staatssecretaris zou kunnen kijken. Kan dat de belofte zijn die zij vandaag doet?

Staatssecretaris Dijksma: Ik wil juist heel terughoudend zijn met beloven. Om te beginnen kan ik u niet beloven dat het VN-rapport uitgangspunt wordt; ik ken het zelf nog niet. Bovendien heb ik nog niet een initiatief van mijn collega richting ons gehoord om uitgenodigd te worden voor het gesprek. Dus ik hoor dat vandaag voor het eerst. Ik vind het van belang dat consumenten zich bewust zijn van hun keuzes. In de manier waarop je als overheid communiceert kun je daaraan bijdragen. Het blijft een keuze die de consument maakt. We komen er in de brief overigens op terug. Het is dan aan u allen om te beoordelen of dat wel of niet voldoende is. Ik wil daar nu dus niet verder op vooruitlopen. In het verleden zijn er ook vanuit uw fractie voorstellen gedaan rondom zoiets als een vleestaks. Daar zullen wij in ieder geval niet mee komen. Ik doe bij dezen maar even aan verwachtingenmanagement, zodat u weet waarover u moties kunt gaan opstellen.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik hoop dat de staatssecretaris zich uitermate aangemoedigd voelt om met andere instrumenten dan een vleestaks het resultaat van vleesvermindering te bereiken. Ik denk wel dat ik haar met een motie een nog steviger duwtje in de rug zou kunnen geven.

(...)

Mevrouw Lodders (VVD): Ik daag de staatssecretaris uit om te benadrukken dat Nederland wellicht wel het meest duurzame landbouwsysteem van de wereld heeft. Er zijn al voorbeelden van genoemd, dus laten we dat niet onder stoelen of banken steken. Nederland is op de goede weg. In het kader van het regeerakkoord is er op het gebied van dierenwelzijn sprake van verankering van de commissie-Van Doorn.

Staatssecretaris Dijksma: Dat is dan precies de reden waarom we mevrouw Ouwehand straks weer vreselijk gaan teleurstellen. Wat mij betreft gaan we bijvoorbeeld de Grüne Woche namelijk niet afschaffen. Ik zeg er overigens wel meteen bij dat dit ook een podium is om in de toekomst na te denken over ons biologisch deel van de landbouw. Daar kunnen we heel veel aandacht aan besteden. Wat betreft het in het zonnetje zetten van onze duurzame sector, denk ik niet dat ik tot nu toe op enigerlei wijze onder stoelen of banken heb gestoken dat we het in Nederland op dat punt goed doen. Ook hierbij geldt overigens: het goede is niet de vijand van het betere. We hebben afgesproken dat we in deze periode op al die fronten nog een stapje verder gaan zetten. Ik denk dat dit voor onze economische kracht uiteindelijk heel goed is. We hadden het er al eerder over dat de kwaliteit in Nederland groeit. Welnu, die gaan we samen versterken.