Bijdrage Ouwehand Wetge­vings­overleg Natuur

Mevrouw Lodders (VVD): De afgelopen jaren is het natuurbeleid gedomineerd door de Nederlandse invulling van het Europese Natura 2000-beleid. Eén ding staat vast, wat ons betreft: Natura 2000 heeft het draagvlak voor natuur niet versterkt.

[…]

In het regeerakkoord is de basis van onze visie gelegd. We staan nu voor de uitdaging om de komende vier jaar hieraan invulling te geven. Ik loop een aantal punten langs, om te beginnen Natura 2000. In de afgelopen jaren heeft de VVD zich bij herhaling kritisch opgesteld ten opzichte van Natura 2000, de Europese natuurwetgeving met als doelstelling een zeer gevarieerde rijke natuur, die van grote biologische, esthetische en economische waarde is, te beschermen. De VVD voelt zich inmiddels Kamerbreed gesteund in haar kritiek op Natura 2000. We zijn dan ook blij met het onderzoeksvoorstel.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Kamerbreed? Ik dacht het niet. Ik ben blij dat mevrouw Lodders erover begint, want ik hoorde haar zojuist zeggen dat Natura 2000 het draagvlak voor natuur heeft ondermijnd in Nederland en dat er niets meer kan. Weet mevrouw Lodders hoeveel veehouderijbedrijven zijn getoetst aan de doelstellingen van Natura 2000 sinds we onze handtekening daaronder hebben gezet?

Mevrouw Lodders (VVD): Natura 2000 is een complex dossier. De VVD is daadwerkelijk van mening dat het draagvlak voor de natuur niet vergroot is met dit complexe dossier. Als we kijken naar de moeilijkheden die ondernemers, agrariërs en andere sectoren ondervinden van deze Natura 2000-regelgeving, dan is het wel degelijk nu aan de orde om maatregelen te treffen.
Daarmee maak ik graag een bruggetje naar het onderzoeksvoorstel Natura 2000.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik wil mevrouw Lodders graag de kans geven om haar betoog af te ronden, maar ik vraag haar kritisch de hand in eigen boezem te steken. Natura 2000 is namelijk niet zo ingewikkeld. Alleen, wat er jaren is gebeurd -- en mevrouw Lodders weet heel goed dat de Partij voor de Dieren niet op het pluche heeft gezeten, maar jarenlang de VVD samen met het CDA -- is dat de boel steeds ingewikkelder is gemaakt. Waarom? Omdat men niet bereid was om bestaande activiteiten die aantoonbaar schadelijk zijn voor de natuur aan de verplichte toetsing te onderwerpen. Dat hele circus van de bureaucratie is opgetuigd door de VVD.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik zou graag in het vervolg van het betoog van mevrouw Lodders horen waar die verantwoordelijkheid genomen wordt. Het eerlijke verhaal over Natura 2000 heb ik in ieder geval van de VVD niet gehoord.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Als er geen draagvlak is voor natuur, zou ik graag zien dat de VVD-fractie erkent dat dit vooral komt door haar eigen rol hierin.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik vraag mevrouw Lodders of ze bereid is om dit te erkennen. Doet ze dat niet, dan weten we dat ook.

Mevrouw Lodders (VVD): Nogmaals, iedere partij zal bij dit onderzoek haar eigen invalshoek kiezen. De VVD doet dat ook. Ik heb nog een vraag over Natura 2000 en het onderzoeksvoorstel.
De VVD kijkt uit naar de resultaten die eind januari verwacht worden, maar zij vraagt de staatssecretaris om tot de uitkomsten van dat onderzoek geen nieuwe gebieden definitief aan te wijzen.

Bij alle aan te wijzen gebieden, dient vooraf bezien te worden of nut en noodzaak aanwezig zijn. Daarnaast moeten de heel kleine gebieden zonder aantoonbare meerwaarde en de gebieden die knellend zijn, worden heroverwogen. Natuurlijk dient men in deze periode wel degelijk met voortvarendheid verder te gaan met het opstellen van de beheersplannen.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik heb een korte vraag. Als de VVD-fractie hier aan de staatssecretaris vraagt om de gebieden niet aan te wijzen, dan heeft dat consequenties. Wij hebben immers afgesproken dat dat uiterlijk dit jaar zou gebeuren. Wij hebben daarvoor dus niet zo heel veel weken meer. Hoeveel heeft de VVD-fractie eigenlijk op de rijksbegroting gereserveerd voor het niet nakomen van dit soort Europese afspraken? Wij hebben afgelopen keer al gezien dat er behoorlijk wat miljoenen op staan. Ik heb het, eerlijk gezegd, in de nota's van wijziging niet gezien. Dus als mevrouw Lodders nu het kabinet vraagt om met beleid te komen waardoor wij ons onder de Europese afspraken uitfrutselen, dan heeft dat financiële gevolgen. En die zijn niet begroot.

Mevrouw Lodders (VVD): Dat is ook de reden waarom ik deze vraag aan de staatssecretaris stel en ik wacht graag zijn reactie in eerste termijn af.

[…]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik heb een korte vraag. U had me gevraagd die aan het einde van het betoog van mevrouw Lodders te stellen, voorzitter. De discussie over de Oostvaardersplassen bewaar ik dan voor mijn eigen termijn. Ik hoorde de VVD-fractie zeggen dat zij de ehs wil herijken, maar op basis van een nieuwe rapportage wil zien waar moet worden geïnvesteerd in kwaliteit. Heb ik dat goed begrepen? Mijn vraag is dan hoeveel ambtenaren ervoor nodig zijn om opnieuw voor te cijferen wat wij allang weten, namelijk dat die robuuste verbindingszones cruciaal zijn voor de biodiversiteit en noem maar op. Ik vraag dus naar de consequenties. Natuurlijk kunnen wij alle gemaakte afspraken herijken en met nieuwe rapportages komen. De VVD wil echter ook bezuinigen op het aantal ambtenaren. Hoe ziet mevrouw Lodders dat?

Mevrouw Lodders (VVD): Ik denk dat daar geen blikken vol ambtenaren voor nodig zijn, om het oneerbiedig te zeggen. De VVD voelt zich gesteund door de wijze waarop de verwoorde insteek in het regeerakkoord is terechtgekomen. Iets waaraan je twintig jaar geleden bent begonnen, is toe aan een herijking. Op basis van verschillende evaluaties kunnen wij die herijking vormgeven. Dat moet wat ons betreft snel. Wij mogen daaraan niet veel tijd verliezen.

[…]

De heer Koopmans (CDA): Wij denken dat er een verbinding moet komen tussen wat je kunt betalen, wat je hebt afgesproken en hetgeen waaraan je op een goede manier invulling kunt geven in het landelijk gebied, met respect voor de ecologische hoofdstructuur. Van het concept dat in de jaren 80 is uitgewerkt, is het overgrote deel -- meer dan 600.000 ha -- al gerealiseerd. Dat concept staat niet ter discussie. Daar staan wij bij te juichen, want wij vinden dat prima.

Wij zien ook de economische waarde daarvan. Daarvan zeggen wij: prima. Maar dit kabinet zet een streep door de uitwassen die in de afgelopen periode zijn ontstaan en die wij niet, en niemand hier aan tafel, kunnen financieren. Ook omdat dit kabinet, en dat vind ik heel terecht, uiteindelijk scherp spreekt langs de lijn van verantwoordelijkheid nemen. Wat wij oppakken, maken wij ook waar. Dat betekent dat wij dat alleen kunnen als wij de centen daarvoor gereserveerd hebben.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): De heer Koopmans weet dat de Partij voor de Dieren grote veranderingen wil om de economie en de aarde ook op lange termijn leefbaar te houden. Wij weigeren ons neer te leggen bij de puinhopen van het economische beleid op de korte termijn van de afgelopen decennia. De heer Koopmans had een heel betoog over hoe de afspraken tot stand zijn gekomen en wat er de afgelopen jaren allemaal is gebeurd. Ik wil daar graag iets aan toevoegen. We hebben namelijk ook in Europa beloofd en afgesproken dat het biodiversiteitsverlies in 2010 gestopt zou zijn. Wij hebben gezien dat verbindingen van natuurgebieden -- dat heb ik niet zelf bedacht, maar heel belangrijke en vooraanstaande ecologen -- cruciaal zijn. Dit kabinet heeft opnieuw onderschreven dat biodiversiteit van levensbelang is. Wij hebben premier Balkenende mooie woorden over rentmeesterschap horen spreken op eerdere biodiversiteitstoppen.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Als de CDA-fractie zegt dat we het jammer genoeg niet kunnen betalen en dat de afspraken additioneel waren, waar was haar bezwaar dan eerder? Had zij niet eerder moeten vertellen dat zij wel mooie woorden spreekt over biodiversiteit maar dat zij er eigenlijk helemaal niets van meent?

De heer Koopmans (CDA): We hebben in het verleden vaker gewaarschuwd voor het feit dat we met elkaar plannen aan het bedenken zijn die we niet kunnen betalen.

[…]

Het CDA staat voor rentmeesterschap. Het CDA wil dus, op het gebied van het rentmeesterschap, kiezen voor de ehs, maar een einde maken aan hetgeen we niet kunnen betalen.

[…]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik hoor de heer Graus van de Partij voor de Vrijheid regelmatig zeggen dat er in Nederland geen sprake is van natuur. "Tupperware-natuur" noemt hij dat. Tja, als je de hekken om de Oostvaardersplassen laat staan, blijft het ook tupperware-natuur, zeg ik dan maar. Klopt het dat het uitgangspunt van de Partij voor de Vrijheid dus is dat je natuur eigenlijk in andere landen zou moeten realiseren? Als de PVV dat inderdaad vindt, vraag ik wat de PVV eigenlijk doet om de natuur bijvoorbeeld in gebieden overzee, in andere grotere Europese landen of in Afrika of Latijns-Amerika te beschermen.

De heer De Mos (PVV): Er is in Nederland inderdaad niet echt sprake meer van natuur. Het is allemaal door de mens gecreëerd. Dat is ook helemaal geen schande. Mens en natuur kunnen prima hand in hand leven. Dat gaat dus hartstikke goed. Vandaar ons voorstel om te komen tot iets à la Center Parcs. Wat doet de PVV voor de natuur in overzeese gebiedsdelen, zoals mevrouw Ouwehand dat zo mooi zegt? Wij genieten daar vooral van.

[…]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik heb een korte vraag voor de SGP-fractie. Ik wil eigenlijk weten welke rol de SGP ziet voor politici die debatteren over dat natuurbeleid en de noodzaak van een aantal maatregelen waar eerder consensus over was. Ik wil de heer Van der Staaij herinneren aan zijn eigen uitspraak tijdens het debat over het Westerschelde-estuarium: "Is dat nou echt nodig voor een paar vogeltjes?" Het ging daarbij om het waardevolle estuarium dat de Westerschelde biedt en het voedselgebied dat de Westerschelde is voor talloze trekvogels die in Noordwest-Europa geen andere gebieden hebben.

De heer Van der Staaij (SGP): Op die vraag, namelijk dat het in essentie toch ook ging om het vergroten van de rijkdom aan soorten vogels, heb ik geen bevredigend antwoord gekregen of het antwoord dat die natuurbelangen zodanig groot zijn dat dit echt nu geboden was. Daarom blijf ik het ook een onverantwoorde uitkomst vinden dat dit gebied moest worden ontpolderd en daarom ben ik er blij mee dat het kabinet zich ervoor inzet om dat terug te draaien.

[…]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik heb nog een korte vraag over de beginselen op basis waarvan de SGP-fractie dat rentmeesterschap vormgeeft. Ik heb de heer Van der Staaij horen zeggen dat de discussie nogal technocratisch is. Ik heb hem vervolgens ook horen zeggen dat zijn fractie wel voelt voor meer agrarisch natuurbeheer, terwijl allerlei mensen die er verstand van hebben -- ecologen en wetenschappers -- zeggen dat agrarisch natuurbeheer wel prachtig is maar dat je daarmee de biodiversiteit niet kunt redden. Dan zou ik eigenlijk wel willen horen wat het afwegingskader voor de SGP is. Het lijkt mij dat als je niet naar de ecologen wilt luisteren, je eigenlijk een rentmeester van niks bent.

De heer Van der Staaij (SGP): Je moet de ecologen serieus nemen. Maar als je zegt dat we in alles naar de ecologen moeten luisteren, dan heb je precies de technocratie gekregen waar wij voor willen passen.

[…]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter. De Partij voor de Dieren heet de nieuwe staatssecretaris welkom in het kabinet en in deze commissie. Ik zeg er wel meteen bij dat hij, gezien zijn eerste weken in functie, wat ons betreft nog niet jarig is. De laatste opmerkingen van de heer Van der Staaij in antwoord op mijn vraag, zijn een mooi opstapje naar het begin van mijn betoog. Wat dat betreft wil ik met name de heer Koopmans die hier zit namens het CDA eventjes flink wakker schudden. Natuur is het meest waardevolle dat wij bezitten. Wij zijn met zijn allen volledig afhankelijk van schone lucht, schone aarde en schoon water. De diversiteit aan planten, dieren en ecosystemen heeft niet alleen een grote waarde in zichzelf, maar is de basis van ons dagelijks leven. Het is kapitaal, namelijk natuurlijk kapitaal en kritisch kapitaal. Tegen het CDA zou ik dus willen zeggen: als je de economie los ziet van de natuur, de waarde van de natuur en onze afhankelijkheid van onze ecosystemen, heb je geen reële visie op onze economie.

Het is kritisch kapitaal, omdat je het niet zomaar vervangt. Waar haal je schone lucht vandaan om te ademen als alle lucht in je omgeving vervuild is? Waar zijn de grondstoffen voor onze samenleving als de bossen zijn verdwenen? Wat gaan wij drinken als al ons water is vervuild? Willen wij in ieder glas een chloortablet? Ik dacht het niet! Dit is de visie van de Partij voor de Dieren en die komt niet uit de lucht vallen. Het doet mij dan ook deugd om opnieuw te horen dat dit kabinet het beleidsprogramma biodiversiteit van het vorige kabinet nog steeds onderschrijft. Ik wil graag daaruit citeren, want het zijn niet alleen de keuzes en de visie van de Partij voor de Dieren. Ook het kabinet erkent: "biodiversiteit is van levensbelang". Dat staat er echt. "Biodiversiteit is behalve mooi ook nuttig en noodzakelijk. Het zorgt niet alleen voor schoon water, vruchtbare grond en een stabiel klimaat, maar het levert ook voedsel, grondstoffen, huisvesting, kleding, brandstof en medicijnen. Deze natuurlijke hulpbronnen verschaffen bestaanszekerheid en vormen de basis voor onze welvaart".

Het moet mij van het hart: ik ben blij dat het er staat, maar ik heb genoeg van de mooipraterij. Wat zijn deze uitspraken en deze onderschrijvingen van de waarde van de biodiversiteit namelijk waard, wat zijn onze internationale afspraken waard en wat is de handtekening van Nederland waard onder het zojuist in Nagoya gesloten akkoord over de bescherming van de biodiversiteit, als wij steeds het een zeggen -- mooie praatjes, mooie kleurenfolders en mooie woorden over rentmeesterschap -- en het ander doen? Wij zien namelijk gebeuren dat de biodiversiteit wordt uitgehold. Als dit kabinet meent dat robuuste verbindingszones -- om maar even een voorbeeld te noemen -- niet noodzakelijk zijn voor het behoud van de biodiversiteit, wil ik heel graag weten waarop het kabinet dat baseert. Dan wil ik niet horen dat er geen geld is, want dat is de reden niet. Het moet mij ook van hart dat het mij opviel dat de kersverse staatssecretaris de woorden van de voormalig woordvoerder intensieve veehouderij van de CDA-fractie napraatte op televisie. Hij zei: “als je mensen vraagt waarop zij willen bezuinigen, op de zorg of op de natuur, weet ik het wel.” Zo weet ik nog wel een aantal andere posten: zullen wij bijvoorbeeld geen supersnelwegen aanleggen, zullen wij bijvoorbeeld geen JSF's aanschaffen, zullen wij werk maken van vergroening van de economie? Ik ben het zat om voortdurend te horen dat wij het allemaal zo belangrijk vinden en om vervolgens te zien dat door slecht onderbouwde plannen de biodiversiteit wel degelijk naar de haaien gaat.

Het voordeel van de laatste spreker is dat collega's al het een en ander naar voren hebben gebracht. Daarmee bedoel ik natuurlijk de collega's die het hebben opgenomen voor het groen. Ik zal mijn betoog daarom vervolgen met een aantal vragen. Over de robuuste zones heb ik al een vraag gesteld: hoe denkt de staatssecretaris de biodiversiteitdoelstellingen te gaan halen als wij de robuuste zones niet gaan realiseren? Over het beschermen en herijken van de ehs schrijft de staatssecretaris in de nota van wijziging bij de begroting dat er spelregels zijn voor de begrenzing van de ehs. Wij zien in de praktijk dat van bestaande waardevolle natuurgebieden randen worden afgesnoept voor een villa of appartementencomplex.

Ik hoor graag concreet van de staatssecretaris -- wij hebben daar in het debat over de regeringsverklaring al even naar gevraagd -- hoe hij ervoor wil zorgen dat de grenzen van een bestaand gebied met natuurkwaliteit worden gerespecteerd. Wij moeten niet zeggen: wij knabbelen er een stukje van af en dat compenseren wij later ergens. Als het aan het CDA ligt, gebeurt dat nota bene nog binnen de ehs! Dat zijn sigaren uit eigen doos. Ik schrok van de opmerkingen over de aanwijzing van Natura 2000-gebieden in de nota van wijziging. Misschien is het een typefout; dat hoor ik dan graag. De staatssecretaris schrijft: definitieve aanwijzing en vaststelling van de beheerplannen zal in 2013 plaatsvinden. Dat kan niet kloppen. De vaststelling van de beheerplannen kan in 2013 geschieden, maar de aanwijzing moet dit jaar gereed zijn. Mocht dat niet lukken, dan wil ik graag weten waar de centjes zijn om de Europese tik op de vingers mee te kunnen betalen.
Dan kom ik op de waarde van onze natuur met betrekking tot de landbouw. Deze heel concrete zaken spreken misschien de VVD en het CDA wel aan. Wij snijden ons allemaal in de vingers met het keer op keer dienen van de kortetermijnbelangen van de boeren. Dit geldt niet in de laatste plaats voor de boeren zelf. De agrobiodiversiteit neemt zienderogen af. Als wij onvoldoende agrobiodiversiteit in stand houden, wordt het in de toekomst alleen maar duurder om voldoende voedsel te kweken. Ik weet dat de staatssecretaris weet dat ik gelijk heb! De verdwijning van de bij is een symbool van de ernstige crisis die ons op dit gebied te wachten staat. Ik heb het niet bedacht, maar Einstein heeft voorspeld: als de bij verdwijnt, heeft de mensheid nog een jaar of vier te gaan. Dat is net een kabinetsperiode, als het kabinet het volhoudt!

Er worden gelegenheidsargumenten aangegrepen. Men moet het mij maar niet kwalijk nemen dat ik het zo zie. Het geldgebrek wordt aangegrepen om de ecologische hoofdstructuur om zeep te helpen. Geld is een belangrijke afweging op dit moment en het is de basis om nu te herijken. Als het kabinet echt meent dat biodiversiteit belangrijk is, waarom worden dan zulke risico's genomen met de agrobiodiversiteit door het veelvuldige gebruik van bestrijdingsmiddelen? Als het dit kabinet menens is, al wil het niet investeren in de ehs, dan zouden wij toch in elk geval actie mogen verwachten om de teruggang in biodiversiteit een halt toe te roepen. Dat zie ik echter ook niet. Vandaar dat ik heel erg bezorgd ben dat het alleen mooie praatjes zijn en dat het goed uit lijkt te komen dat er weinig centjes zijn, zodat wij de ehs de nek om kunnen draaien.

Dan kom ik op de Westerschelde. Mijn fractie is zeer bezorgd over de aankondiging om opnieuw te kijken naar alternatieven waarvan alle vooraanstaande wetenschappers allang hebben gezegd dat deze op niets uitlopen. Het is een belangrijk estuarium, een belangrijk voedsel- en rustgebied voor trekvogels, het laatste in Noordwest-Europa. Me dunkt dat wij zoiets moeten beschermen! Als je de Westerschelde uitdiept en er een lange, diepe bak van maakt, die alleen ten dienste staat van het containervervoer, dan tast je de natuur aan. Ik vind het prima om, na de discussie over de ontpoldering van de Hedwigepolder, in dit gebied niet verder te ontpolderen, maar dan moeten wij wel ophouden met het uitdiepen van de Westerschelde. Heeft het kabinet plannen in deze richting? Ik overweeg een motie op dit punt.

Voorzitter, ik zie aan u dat ik beetje moet gaan opschieten. Ik wil de staatssecretaris ook vragen naar de posten op de begroting voor de programmatische aanpak stikstof en de beheerplannen. Ik zie daar geen middelen voor terug, terwijl LTO Nederland wel aankondigt met financiële wensenlijstjes naar het kabinet te komen. Men wil niet zomaar investeren als er geen subsidies tegenover staan. Wij zien dat de provincies zeggen: we kunnen niks als er geen geld is. Er wordt nota bene gekort. Hoe gaat dat lopen?

Een ander zorgpunt zijn de bezuinigingen op de ambtenaren die dit kabinet in het vooruitzicht heeft gesteld. Ik verbaas mij er in dat licht over dat allerlei internationale afspraken ter discussie worden gesteld. Ik noem de Westerschelde, het voortdurende gemekker bij Europa of wij ons alsjeblieft niet aan de Nitraatrichtlijn hoeven houden en de door de regering gewenste herijking van Natura 2000. Wat kost dat wel niet aan ambtenareninzet? Kan de staatssecretaris dat duidelijk maken?

Voor wat betreft de Oostvaardersplassen wil ik opmerken dat de VVD-fractie wel erg veel boter op haar hoofd heeft. Aan de ene kant zegt zij dat robuuste verbindingszones niet nodig zijn. Aan de andere kant klaagt zij dat het gebied Oostvaardersplassen zo klein is. De VVD-fractie was erbij toen de nieuwe afspraken over het beheer werden gemaakt. Daarin stond duidelijk dat er meer beschutting moest komen in het gebied en dat wij het gebied zouden vergroten en betrekken bij de Veluwe. Als je nu "nee" zegt tegen afspraken die je eerder hebt gemaakt, ben je niet in de positie om te klagen dat de dieren het zo zwaar hebben. Ik wil van de VVD graag weten waarom bijvoorbeeld die beschutting niet is gerealiseerd. Eenzelfde vraag moet ik eigenlijk aan het CDA en de PVV stellen. Verder wachten wij met smart op de evaluatie omtrent het beheer in de Oostvaardersplassen. Misschien kan de staatssecretaris nog even rechtzetten wat nu in de kranten staat: hij gaat voor ofwel afschieten, ofwel bijvoeren. Volgens mij heb ik hem dat niet letterlijk horen zeggen. Graag duidelijkheid op dit punt met betrekking tot de positie van de staatssecretaris.

[…]

Staatssecretaris Bleker: Wat mij betreft is het nu echt nodig dat dit kabinet goed doorpakt met de gezondmaking, het financiële herstel van Nederland en van de overheidsfinanciën.
Dat ook fors moet worden ingegrepen in het natuurbudget, vind ik uit dien hoofde begrijpelijk. Welke woordvoerder wat ook heeft gezegd, moet ik in de richting van mevrouw Ouwehand toch eerlijk zeggen: kijkend naar wat er twintig jaar in de natuur is geïnvesteerd, heb ik de vaste, intrinsieke overtuiging dat het verantwoord is om het natuurbudget nu even te beperken, als ik voor de keuze wordt geplaatst tussen hetzij zorg en veiligheid, hetzij natuur een stukje minder. Zo kunnen wij eraan meehelpen dat die andere gebieden, zorg, veiligheid en ook onderwijs, enigszins worden ontzien. Daarmee kom ik meteen op de vraag: hoe staan wij ervoor? Ik begrijp echt niet in welke wereld sprekers onder de Kamerleden leven die spreken in termen van "afbraak" of "einde van het natuurbeleid".

Ik heb niet alle termen genoteerd, maar er waren uitspraken bij, zoals "uitverkoop", waarvan ik dacht: kom op! Onder Braks is al begonnen met het concept van de ecologische hoofdstructuur. 725.000 hectare ecologische hoofdstructuur zou moeten worden gerealiseerd in ons land. We zitten nu op 613.000. Ik woon er zelf midden in. Denkt u nou werkelijk dat als gevolg van dit kabinetsbeleid onze bestaande natuurgebieden zouden worden bezoedeld, verkleind of wat dan ook? We moeten wat we in de komende tijd nog kunnen doen met de beschikbare middelen, zo verantwoordelijk mogelijk doen. Wat ons betreft betekent dit dat we ons vooral inzetten op het beheer van het bestaande en dat we logische en noodzakelijke afrondingen van bestaande gebieden voor elkaar krijgen. Het is heel verantwoord natuurbeleid om in tijden van schaarste te doen wat het beste is, namelijk inzetten op beheer en op de kwaliteit van het bestaande, om uit te breiden waar dat logisch en nodig is en het daar dan ook bij te laten en daar duidelijkheid over te geven.

[…]

Staatssecretaris Bleker: Ik redeneer bovendien meer vanuit West-Europees verband. Wij hebben een taak, ook vanuit Nagoya. Eigenlijk moeten we 17% oppervlakte realiseren aan ecologisch gebied. Dat moet je zien in het totaal van Nederland, Duitsland en de aangrenzende gebieden. Het vormt namelijk een samenhangend geheel. We moeten niet gaan millimeteren en zeggen: we realiseren maar 15,8%, dus dat is niet goed. Als wij hier 15,8% oppervlakte natuur realiseren met goede waarden is dat prima. Het kan best zijn dat er in aangrenzende landen meer mogelijkheden zijn om meer meters te maken. Je moet dat dus een beetje boven de schaal van Nederland zien. Ik redeneer vanuit systemen in plaats van vanuit de laatste hectaren. Ik redeneer niet alleen vanuit Nederland, maar kijk ook over de grens. Ik redeneer liever vanuit systemen dan vanuit soorten, omdat je dan soms in een zeer dwangmatige positie terechtkomt.

Van dat laatste kan ik een voorbeeld noemen uit de tijd dat ik gedeputeerde was in Groningen. Dat was een fantastische job op het gebied van landbouw, natuur en water. We hielden ons onder andere bezig met soortenbeleid. We wilden met extra stimuleringsmiddelen het aantal steenuilpaartjes vergroten. Op zichzelf is dat een verstandig streven, maar ik wilde wel even over de grens te kijken. Wij bleken ongeveer 40 steenuilparen in de provincie te hebben. In Oldenburg, 40 kilometer over de grens, bleken er 600 paren te zijn. Dan moet je je wel afvragen waar je precies mee bezig bent. Van die nuchtere en vanuit systemen geredeneerde aanpak ben ik een groot voorstander. Mevrouw Ouwehand, als u het daar niet mee eens bent, dan bent u nog niet jarig. Ik doe dit namelijk ook vanuit een persoonlijke drive. Ik heb veel praktische ervaring. Ik zit zelf midden in de ecologische hoofdstructuur. Het is fantastisch dat men daar op provincieniveau vijftien jaar geleden mee is begonnen. Ik ben zelf particulier natuurbeheerder. We hebben 10 ha landbouwgrond omgezet in natuur. Ik heb er zondag nog met mijn dochter over gelopen; fantastisch. Natuurmonumenten is een goede buurman. Ik doe het vanuit een persoonlijke en principiële drive. De overheid heeft de plicht om bepaalde ordes in de samenleving te bewaren en te beschermen. Dat geldt voor de ordes van gezin, familie en maatschappelijke verbanden, maar ook voor de orde van systemen die in de schepping aanwezig is. Dat doe je in de tijd van nu, maar wel met het principe dat je beheert en ontwikkelt. Vanuit dat standpunt redeneer ik persoonlijk. Dan weten de leden meteen wat voor vlees zij in de kuip hebben. Dit was mijn algemene inleiding.

[…]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Het vlees in de kuip is mij duidelijk. De staatssecretaris zal het mij niet kwalijk nemen dat ik daar als vegetariër niets van hoef. Ik heb een opmerking over zijn uitgangspunten. Als ik het goed heb begrepen, zegt de staatssecretaris dat wij niet moeten sturen op soorten, maar op een flexibele en bestendige natuur en dan heeft hij mij aan zijn zijde. Voor mij hoeven wij niet op die ene rugstreeppad of die ene witsnuitlibel te sturen. Ik vraag de staatssecretaris wel het volgende. Wat laat hij nu zien -- en nu spreek ik de staatssecretaris ook aan op zijn politieke kleur -- waardoor wij die soortenbescherming kunnen loslaten? Wat mij betreft hebben wij een robuust natuurnetwerk en gaan wij niet meer zo op de soorten sturen, maar dat doet de staatssecretaris ook niet. Ik wil hem vragen om in de rest van zijn betoog daarover helderheid te scheppen. Waarom denkt hij dat het natuurbeleid dat wij tot nu hebben gevoerd, op zichzelf wel werkt maar dat wij wel een geen stap terug kunnen doen als de achteruitgang in soorten honderd- tot duizendmaal groter is dan in het verleden? Ecologen zeggen dat de robuuste zones nodig zijn.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): De korte vraag die daarop volgt, is: kan de staatssecretaris aannemelijk maken dat het vanuit ecologische doelstellingen verantwoord is om deze stappen nu te zetten? Dan gaan wij verder praten over het loslaten van de grote focus op de soorten. Ik denk dat wij dat aan het eind van het debat niet kunnen concluderen, maar ik daag de staatssecretaris uit.

Staatssecretaris Bleker: Het is een beetje een debattruc. Ik zeg het maar bij voorbaat, dan is mevrouw Ouwehand erop voorbereid.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Ik herken ze wel, hoor.

Staatssecretaris Bleker: Ooit in den beginne, eind jaren 80, begin jaren 90, werd gesproken over een taakstelling van 728.000 ha ehs. Denkt mevrouw Ouwehand dat dit met een nauwkeurigheid is gedaan van 10% of 20%? Stel je nou voor dat wij uiteindelijk uitkomen op het inrichten van het nu verworven areaal, van 650.000 ha. Dan heb je 91% van de oorspronkelijke taakstelling gerealiseerd. Mevrouw Ouwehand, maakt u mij a contrario nu eens duidelijk dat de biodiversiteit in Nederland ernstig wordt geschaad doordat wij niet 100% hebben gerealiseerd van wat wij in 1989 hebben bedacht, maar 92%.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Daar mag ik zeker niet op reageren, voorzitter?

De voorzitter: Nee, nee, dat gaan wij maar niet doen.

Staatssecretaris Bleker: O, dat mag niet?

De voorzitter: Nee, dit is een prachtige stelling van u. Die kunnen wij ons allemaal ter harte nemen, maar u gaat nu met uw volgend blokje verder.

[…]

Staatssecretaris Bleker: Voorzitter, dat was eigenlijk alles wat met de ehs van doen had. De herijking heeft dus een kwantitatief aspect. Wij kunnen ook kijken naar de kwalitatieve doelen. Je kunt ook naar de inrichtingsvarianten en naar particuliere en niet-particuliere beheersvarianten kijken. Dat zijn allemaal zaken die wij samen met de provincies bezien.

Er is een behoorlijk aantal gebieden waarvan wij nu nog niet zeker weten of wij het probleem voor de omgeving wel voldoende kunnen aanpakken met de Programmatische aanpak stikstof. Voor een reeks van gebieden weten wij dus niet of deze aanpak, waarvoor vier maal 25 mln. beschikbaar is gesteld in de begroting voor de komende jaren, voldoende soelaas kan bieden; misschien zijn er toch te veel knellende situaties in de omgeving van een Natura 2000-gebied. Voordat de aanwijzing en de melding in Brussel plaatsvinden, wil ik dit voor de desbetreffende gebieden eerst goed doorgeakkerd hebben. Als dit betekent dat de aanwijzing en de melding in Brussel later zullen plaatsvinden dan 1 januari 2011, dan moet dat maar, ten behoeve van de natuur, het draagvlak en de omgeving. Naar het zich nu laat aanzien, gaat het om 40 tot 60 gebieden die stikstofgevoelig zijn en waarvan wij niet zeker weten of onze aanpak daarvoor voldoende soelaas kan bieden. Ik neem liever een paar maanden extra om te kijken of wij eruit kunnen komen, dan dat ik 1 januari als een heilige datum hanteer en daar later spijt van krijg. Dat is de aanpak die ik voorstel voor Natura 2000.

Mevrouw Ouwehand stelde een vraag over intensivering. De intensivering betreft vier maal 25 mln. voor de realisatie van de PAS, de Programmatische aanpak stikstof. Mijn ambtsvoorgangster, mevrouw Verburg, heeft ten aanzien van één gebied in Utrecht, Groot Zandbrink, inmiddels een procedure in werking gezet voor heroverweging. Over dit gebied zal definitief heroverweging plaatsvinden.

Dat gebied gaan wij niet alleen heroverwegen, dat zullen wij schrappen. Dit is hoe de regering de aanpak van Natura 2000 nu voorstaat.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter, wij hebben maar twee interrupties, dus u zult zien dat wij daarin onze vragen kwijt moeten. Allereerst dacht ik: is jokken ook een debattruc? Bij de aanwijzing gaat het er niet om wat de omgeving ervan vindt maar om ecologische criteria, afgesproken in Europa. Dat was de eerste vraag. De tweede vraag is: wat is het regeerakkoord waard waar er staat: "Het kabinet respecteert internationale verdragen"? Afspraak is toch afspraak? Ik hoor de staatssecretaris hier nu zeggen: trouwens, we gaan het toch niet doen, die aanwijzing per 31 december 2010. Verder wil ik weten wat het gaat kosten. Wij hebben het bedrag van de staatssecretaris gehoord, maar ik heb sterk de indruk dat het uit de ILG-gelden komt. Zijn er additionele middelen voor de Programmatisch aanpak stikstof? Ik wil ook weten wat de begroting is voor het niet-naleven van deze Europese afspraak.

Staatssecretaris Bleker: De vier keer 25 mln. is extra en komt dus niet uit het ILG. Bij de Natura 2000-gebieden die niet onder het criterium vallen, zal de Programmatische aanpak stikstof voldoende soelaas bieden. Daarmee wordt gewoon volgens de voorziene procedures verdergegaan. Verder bestaat de Europese Commissie niet uit Japanners die alleen de rekenmachine hanteren. Naar mijn vaste overtuiging is men bereid om serieus te kijken naar de aanpak die wij voorstellen. Er is ook interesse in de PAS-aanpak. Ik vertrouw op onze overtuigingskracht en verwacht enig begrip aldaar, zodat wij dit op een goede manier voor die gebieden kunnen doen.

[…]

Staatssecretaris Bleker: Dan kom ik nu op de polders. De regering zal geen landbouwpolders onder water zetten, permanent of tijdelijk, behalve als dat noodzakelijk is voor de veiligheid. Als het alleen maar voor natuur of recreatie is, doen we het niet. Alleen als het primair om de veiligheid gaat, doen we het. Als je daarmee ook nog wat andere functies kunt dienen, is dat prima, maar het onder water zetten van landbouwpolders ten behoeve van uitsluitend natuur is wat ons betreft niet aan de orde. Tot twee jaar geleden had ik nog nooit van de Hedwigepolder gehoord. Op een CDA-congres begon men daar ineens over. Ik dacht toen: dan zal het wel heel belangrijk zijn. Het bleek inderdaad belangrijk te zijn. Ik kan heel duidelijk zijn. We houden ons aan internationale afspraken. Alles moet uit de kast om te bekijken of we een verantwoord alternatief kunnen vinden voor het onder water zetten van de Hedwigepolder. We maken daar geen vierjarige studie van. We willen over dik een halfjaar duidelijkheid hebben of er een reëel alternatief is voor het onder water zetten van de Hedwigepolder om aan onze internationale afspraken te voldoen. Meer is er niet over te zeggen. Alles gaat uit de kast om een alternatief te vinden. Als dat er niet is, constateren we dat over dik een half jaar en kunnen we elkaar recht in de ogen kijken.

[…]

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Voorzitter. Dank aan de staatssecretaris dat hij in antwoord op mijn vraag weer een vraag aan mij heeft gesteld. Ik kan hem zeggen dat verschillende wetenschappers -- het zijn er een heleboel -- hebben aangegeven dat juist de fragmentatie van habitats en dus het ontbreken van verbindingen een van de belangrijkste oorzaken is van het verlies aan biodiversiteit. Nu u weer, zou ik dus tegen de staatssecretaris willen zeggen. Het viel mij op dat de staatssecretaris sprak over debattrucs. Aan trucs geen gebrek. Het was weer een interessante framing van het debat over natuur vandaag. Natuur staat niet tegenover economie maar is daarvan een onderdeel. Natuur levert juist ook geld op, waarmee wij weer zorgkosten et cetera kunnen betalen. Ik heb zelfs de Founding Fathers voorbij horen komen. Dit kabinet negeert de voortschrijdende inzichten over biodiversiteit, het negeert de afspraken die het daarover internationaal is aangegaan en het negeert het feit dat natuur een onderdeel is van de economie. Als je er slim mee omgaat, zouden wij er juist opbrengsten van kunnen hebben.

Ik dien enkele moties in.

08-11-2010 Motie Ouwehand tegen verdere verdiepingen van de Westerschelde
08-11-2010 Motie Ouwehand over kosten van wijzigingen van internationale afspraken
08-11-2010 Motie Ouwehand over vertaling Biodiversiteitsverdrag naar Nederlands beleid
08-11-2010 Motie Ouwehand over aanwijzen Natura 2000-gebieden in december 2010
08-11-2010 Motie Ouwehand over de realisatie van het Oostvaarderswold