Bijdrage overleg V&W over Water­beleid (Decem­bernota Kader­richtlijn Water)

Voorzitter,

Miljoenen vissen vinden jaarlijks onnodig de dood in gemalen die in Nederland het water op peil houden. Ze worden massaal vermalen alsof ze door de versnipperaar worden gedraaid.

Wat gebeurt er met de vissen?
Vrijwel alle vissen migreren, waarbij ze in aanraking komen met een van de duizenden gemalen die Nederlandse polders en andere laaggelegen gebieden droog moeten houden. De gemalen veroorzaken, op slechts enkele uitzonderingen na, een gigantische slachting onder vissen, omdat vrijwel geen enkel gemaal simpele voorzieningen heeft die een ongeschonden doorgang voor vissen mogelijk maken. Miljoenen en waarschijnlijk zelfs tientallen miljoenen vissen worden jaarlijks gedood of verminkt door de gemalen, doordat ze in de schroeven van bijvoorbeeld een traditioneel vijzelgemaal terechtkomen, die hen versnipperen als een ordinaire keukenmachine.

Er zijn oplossingen
Er zijn goede oplossingen beschikbaar. Er bestaan al adequate visvriendelijke gemalen, de technologie is gebruiksklaar, maar wordt veel te weinig toegepast. Een visvriendelijk vijzelgemaal is zelfs goedkoper en heeft een hoger rendement dan een traditioneel gemaal.

Aal
Vorige week is een Europees akkoord bereikt over een herstelplan voor de Europese aal. Om dit uit te voeren moet de passeerbaarheid van gemalen en stuwen onherroepelijk worden verbeterd. Het herstelplan is nodig omdat de palingstand is gereduceerd tot 1% van haar oorspronkelijke stand, waarover velen nu zeggen dat we er eerder iets aan hadden moeten doen. Laten we dat niet laten gebeuren met alle andere vissoorten die te lijden hebben onder de vermaling in onze waterwegen, zoals bijvoorbeeld de baars, de karper, de voorn en de brasem.

Benelux Beschikking Vrije Vismigratie
Al in 1996 heeft Nederland de Beneluxbeschikking ‘Vrije Vismigratie’ ondertekend. Het doel van deze beschikking is dat in 2010 de vissen vrij kunnen migreren. Nederland heeft zich bij ondertekening verplicht om binnen tien maanden na inwerktreding een programma én een begroting op te stellen voor de uitvoering. Het is de Partij voor de Dieren onduidelijk of er daadwerkelijk al inspanningen zijn geleverd om de migratiemogelijkheden van vissen te verbeteren.

• Kan de staatsecretaris daarom aangeven in hoeverre de Benelux Beschikking Vrije Vismigratie is uitgevoerd en wat de resultaten zijn tot nu toe?
• Kan de staatssecretaris aangeven of de passeerbaarheid van gemalen, stuwen en sluizen al is verbeterd en zo ja, waar dat uit blijkt?
• Kan de staatsecretaris aangeven welke ambities zij heeft op dit terrein voorde komende vier jaar?

Ook in de Kaderrichtlijn Water is een duurzaam visstandbeheer de doelstelling om tot een gezonde visstand te komen. Hierin schuilt ten minste de verplichting om het vermalen van vissen in gemalen en turbines van waterkrachtcentrales tot het uiterste te beperken.

• Kan de staatssecretaris aangeven op welke wijze de eisen vanuit de Kaderichtlijn Water om te komen tot een gezonde visstand worden ingevuld?
• Kan de staatsecretaris verder aangeven of visgeleidende maatregelen zoals visvriendelijke gemalen en visvriendelijke turbines verplicht gesteld kunnen worden?
• Kan de staatssecretaris aangeven of en op welke wijze het ministerie daar nu al invulling aan geeft en welke ambities zij heeft voor de toekomst?

Het akkoord over herstel van de Europese Aal legt een extra druk op de noodzaak voor het vergroten van de passeerbaarheid van gemalen, stuwen en sluizen en het voorkomen van vermaling.

• Kan de staatsecretaris aangeven of zij door dit Europees Akkoord voor de aal een extra inspanning wil leveren om te komen tot een versnelde invoering van visvriendelijke gemalen, stuwen, sluizen en waterturbines. Zo ja, op welke wijze en binnen welke termijn?