Bijdrage Partij voor de Dieren aan AO Land­bouwraad

Voorzitter. Ik wil beginnen met gentech. Twee weken geleden heeft de minister over de toelating van genetisch gemodificeerde maïs en soja via een persbericht laten weten dat zij in Europa pleit voor “zorgvuldig en voortvarend onderzoek door de EFSA én acceptatie van deze wetenschappelijke beoordeling door de lidstaten”. Ik heb daar een brief over gevraagd, want voor zover mij bekend heeft de Kamer deze handelswijze van de minister niet gemandateerd.

De minister gaat in de brief niet in op de vraag of zij deze handelswijze wel kan legitimeren. In plaats daarvan probeert ze de aandacht van de kwestie af te leiden door een semantische discussie te starten over het verschil tussen lobbyen en bepleiten. Best een beetje flauw als je het mij vraagt. Ik heb concreet gevraagd naar de handelswijze van de minister in relatie tot haar eigen persbericht. Ik mag aannemen dat de minister dan weet waar het over gaat.

Het enige concrete dat de minister aangeeft, is weliswaar oud nieuws, maar precies de reden waarom we met argusogen kijken naar haar optreden in Europa. Ze zegt namelijk dat de EFSA tot nu toe alle aanvragen voor EU-markttoelating van genetisch gemodificeerde gewassen veilig heeft bevonden. En dat sommige lidstaten desondanks blijven weigeren de betreffende gewassen toe te laten.

De EFSA, voorzitter, is niet verheven boven kritiek en de minister weet dat maar al te goed. Andere lidstaten maken zich terecht grote zorgen over de onafhankelijkheid en transparantie van de onderzoeken. De adviezen missen een deugdelijke inschatting van de risico’s van genetische manipulatie, en er is veel te weinig oog voor de cumulatieve gevolgen van gengewassen. Kortom, waar de heeft de minister het eigenlijk over wanneer zij pleit voor zorgvuldig onderzoek door de EFSA? Stelt zij een rigoureuze verbetering van de onderzoekspraktijk voor, of slikt zij de huidige werkwijze van de EFSA voor zoete, genetisch gemanipuleerde koek?

Health Check

Het is duidelijk dat het overgrote deel van de Nederlandse burgers wil dat de Europese subsidies worden gekoppeld aan een beter dierenwelzijn[1]. De reactie van het kabinet op de health check is dan ook ronduit teleurstellend. Want behalve wat mooie woorden over de koppeling tussen inkomenstoeslagen en maatschappelijke waarden zoals dierenwelzijn, komt het kabinet niet verder dan wat kleine aanpassingen.

Een kaderstellend en richtinggevend beleid op het gebied van duurzaamheid en dierenwelzijn wordt niet gegeven, ondanks de mooie en sussende woorden van dit kabinet over de noodzaak tot vermaatschappelijking en verduurzaming van het GLB. En ondertussen wordt wél hard gewerkt aan een liberalisering van markt door bijvoorbeeld het melkquotum te verruimen en in 2015 af te schaffen.

Extra verplichte modulatie (van 5 naar 13%) ziet dit kabinet niet zitten want dat gaat allemaal wat snel, maar ze wil liever vandaag dan morgen meer melk produceren. Kortom, bij de vergroening van het landbouwbeleid wordt eerst even op de rem getrapt, terwijl de melkindustrie wel ruim baan krijgt. Terwijl die sector nu al verantwoordelijk is voor grootschalige vervuiling van water, lucht en bodem (mest, nitraat, ammoniak, methaan en lachgas).

Kan de minister aangeven hoe zij ervoor gaat zorgen dat het uitbreiden van het melkquotum zal plaatsvinden binnen de milieurandvoorwaarden en het dierenwelzijn niet zal schaden? Welke eisen gaat zij stellen aan de uitbreiding van de melkproductie van bedrijven op het gebied van milieu en dierenwelzijn?

Graag zou ik van de minister meer duidelijkheid willen hebben waarom zij de extra verplichte modulatie naar 13% nog niet wil invoeren. Bijna 90% van het GLB budget wordt besteed aan inkomens- en marktondersteuning. Daar moeten we zo snel mogelijk vanaf omdat daar geen goede gronden meer voor zijn. De Partij voor de Dieren vindt dat ook in de toekomst dat deze steun best bij de agrarische sector terecht mag komen, maar dan wel voor zaken die van maatschappelijk belang zijn. En juist modulatie biedt kansen voor het koppelen van steun aan zaken die de burger belangrijk vindt. En daarvan staat dierenwelzijn op nummer 1. Waarom moeten we hier nog langer op wachten, terwijl schaalvergroting, intensivering en kostprijsverlaging juist een groter gevaar vormt voor het welzijn van dieren?

De minister geeft aan modulatiegelden beschikbaar moeten komen voor een beter dierenwelzijn (naast de onderwerpen van de commissie zoals waterbeheer en klimaatverandering). Kan zij uitleggen op welke wijze zij dit zal gaan invullen en of zij al concrete voorbeelden voorhanden heeft?

De vermaatschappelijking van het landbouwbeleid kan niet wachten tot 2013. Via strengere eisen aan de toeslagen zelf (cross compliance) kunnen nu ook al stappen gezet worden. En dat is hard nodig want Nederland is het land met de grootste milieuvervuiling vanuit de landbouw. Water, bodem en lucht zijn ernstig aangetast en dieren leven nog steeds onder erbarmelijke omstandigheden. Terwijl wij treuzelen, stellen de ons omringende landen al strenge eisen aan het verstrekken van de boerensubsidies terwijl de milieuproblemen daar lang niet zo ernstig zijn. (SNM: Duitsland en UK formuleren bijvoorbeeld strengere voorwaarden via de Goede Landbouwkundige en Milieukundige Condities GLMC).

Kan de minister aangeven welke ambities zij heeft om bovenwettelijke cross compliance eisen te stellen aan de toeslagen om zo de wens van de Nederlandse burgers (om GLB meer te koppelen aan dierenwelzijn) ook tot 2013 tot uiting te laten komen?

Ik weet het antwoord op mijn vraag nog niet, voorzitter, maar de huidige praktijk maakt mij al enigszins somber. Zelfs de huidige Europese dierenwelzijnsregels (DB: varkens en kalveren wel, legkippen en vleeskippen niet) worden niet als eis gesteld voor het verkrijgen van subsidie. Iemand die zich aan de regels houdt kan dus wel duizenden euro’s gemeenschapsgeld ontvangen. Dat is natuurlijk onhoudbaar.

Kan de minister aangeven waarom nog niet alle Europese dierenwelzijnsregels onder cross compliance zijn gebracht en of zij bereid is om hier in de komende landbouwraad voor te pleiten?

Het is duidelijk dat de maatschappelijke acceptatie van het geven van grote hoeveelheden subsidies aan agrariërs sterk onder druk staat. Het is bijvoorbeeld niet meer uit te leggen dat kalverhouders in Nederland een slachtpremie van 50 euro per kalfje krijgen, terwijl deze dieren in kleine hokken met bloedarmoede worden opgefokt. Deze premie kost de samenleving tientallen miljoenen euro’s per jaar (er zijn 900.000 kalveren in NL) en het enige wat het oplevert is dat we fors meebetalen aan het in stand houden van dierenleed. Dat is echt niet meer van deze tijd minister….

Kan de minister toezeggen dat de volledige ontkoppeling tussen subsidie en productie (bv kalverpremies, stierpremies en zuivelpremies) in 2010 ook daadwerkelijk zal plaatsvinden (ze zegt namelijk in de brief dat het kabinet zich hiervoor zal inzetten, maar het is de vraag of het dan ook gebeurt…)?

Voorzitter. Ik sluit af met de opmerking dat de Health Check een goed moment is om duidelijk te krijgen welke inzet we willen leveren voor een duurzame en diervriendelijke landbouw in Nederland. Het ambitieniveau van dit kabinet is teleurstellend tegenover de veranderingen die nodig zijn om de uitdagingen op het gebied van een duurzame landbouw, een schone leefomgeving en een respectvolle omgang met dieren verder vorm te geven. Pappen en nathouden zal het draagvlak voor de landbouw alleen maar verder doen afnemen, en dat is een gemiste kans.

Dank u wel.


[1] Dierenwelzijn staat ruim bovenaan als maatschappelijke waarde (33%, terwijl nummer 2, een schoon milieu, 15% van de stemmen kreeg). En een ruime meerderheid geeft aan dat het noodzakelijk is dat het GLB rekening houdt met dierenwelzijn.