Bijdrage Partij voor de Dieren aan AO VWA over het rapport Vanthemsche en Dier­waardig Vervoer

Voorzitter. Opnieuw een vernietigend rapport over een moreel failliete sector en een disfunctionerende VWA. En het geeft, net zoals het gelekte VWA rapport en het Hoekstra rapport, een brevet van onvermogen aan de minister. Ze blijkt niet in staat om het dierenwelzijn in de vee- en vleessector adequaat te borgen en misstanden te sanctioneren. De minister koos zelf haar onderzoekers uit, eerst uit CDA kring en daarna uit kringen van de Belgische Boerenbond, dus zal ze de conclusies van háár onderzoekers uiterst serieus moeten nemen. Dat doet ze niet. Op 21 juni zegt de minister in de Leeuwarder Courant (ik citeer) ,,Het waren kennelijk luchtballonnen'', oordeelt landbouwminister Gerda Verburg over de klokkenluiders die recent ‘misstanden op grote schaal' in Nederlandse slachthuizen aankaartten.

Het heeft er op deze wijze alle schijn van dat de minister niet op zoek was naar waarheidsvinding, maar juist naar het toedekken ervan. De belangrijkste uitkomst voor de minister is opluchting dat de door klokkenluiders gemelde rampspoed niet uitputtend bewezen werd in het beknopte Vanthemsche onderzoek. Alsof dat had gekund in dit niet-kwantitatieve onderzoek. Alle misstanden die Vanthemsche meldt (die zelfs voor hem als boerenbondvoorman niet door de beugel kunnen), “vergeet” de minister te noemen in haar commentaar. Een minister die haar schouders ophaalt over de zeer ernstige conclusies van Vanthemsche, geeft daarmee een onthullend inkijkje in haar eigen normbesef, voorzitter.

Voorzitter. Ik vind het onbegrijpelijk dat de minister de in het rapport genoemde misstanden afdoet als een ‘luchtballon’, opgelaten door klokkenluiders en nu doorgeprikt. Omdat volgens haar is gebleken dat misstanden niet op grote schaal plaatsvinden. Voorzitter, ik vraag me af waar de minister haar mening op baseert.

Vanthemsche stelt ten eerste dat hij de omvang alleen heeft kunnen schatten (pag. 24) op basis van eigen waarnemingen gedurende enkele weken. En niet op basis van kwantitief onderzoek zoals bijvoorbeeld een gedegen analyse van slachtlijsten. Vanthemsche spreekt daarnaast over structureel onvoldoende toezicht op dierenwelzijn en onvoldoende strenge dierenwelzijnsnormen.

Voorzitter. Laat ik de bevindingen uit het rapport noemen om de ernst van de situatie te illustreren:

• Duidelijke welzijnscriteria ontbreken waardoor de interpretatie van de normen (vaak onder druk van de slachthuizen en exportverzamelcentra, maar ook door gewenning) steeds verder naar beneden worden vastgesteld.
• Zieke en zwakke dieren die niet vervoerd hadden mogen worden, belanden op de slachtlijn en VWA dierenartsen grijpen niet in.
• Veehouders gebruiken exportverzamelplaatsen om op goedkope wijze wrakke dieren van het bedrijf af te voeren. De controle op aanvoer en het doden van deze dieren ontbreekt volledig.
• Er komen op middelgrote en kleine slachterijen regelmatig, discutabele situaties voor in de feitelijke gang van zaken rond de aanvoer en het lossen, opstallen, bedwelmen en verbloeden en slachten van dieren.

Voorzitter. Hoekstra spreekt van niet-regelconform gedrag in de sector, Vanthemsche spreekt van normvervaging van VWA dierenartsen en practioners. Met name afgedankte varkens en koeien hebben grote kans om na uitbuiting op het boerenbedrijf (eufemistisch ‘loopbaan’ genoemd door de heer Vanthemsche) onderworpen te worden aan allerlei vormen van mishandeling. Ik noem het gebruik van prikstokken, scherpe hellingshoek van transportwagens en alleen met pijn kunnen lopen.

De voorgestelde aanpak van de minister is volstrekt onvoldoende om het dierenleed in de vee- en vleessector terug te dringen. Er is meer nodig dan wat informatievoorziening, onderzoek om aanvoer van wrak vee te ontmoedigen, de inzet van extra dierenartsen of het halsstarrige geloof in bewezen niet werkende zelfregulering.

Wat gaat de minister nu écht doen om dierenwelzijn te waarborgen in slachthuizen, tijdens vervoer en op exportverzamelplaatsen:

• Is de minister bereid om duidelijke instructies en dierenwelzijnsprotocollen voor te schrijven en de handhaving daarop te verbeteren?
• Is de minister bereid om bijvoorbeeld roulatiesystemen en cursussen in te stellen die gewenning, normvervaging en beroepsdeformatie van VWA dierenartsen en practioners voorkomen?
• Is de minister bereid om permanente controle bij alle slachthuizen in te stellen die toeziet op de aangevoerde dieren en de manier waarop zij worden behandeld?
• Is de minister bereid om extra aandacht te besteden aan de situatie in slachthuizen die gespecialiseerd zijn in afgedankte koeien en varkens?
• Is de minister bereid om incentives weg te nemen die kunnen leiden tot het illegaal afvoeren van wrakke dieren van veehouderijbedrijven (zoals de slachtpremie) en zwaardere straffen in te voeren bij overtreding?

Voorzitter. Dan kom ik nu op het andere deel van dit overvolle AO, namelijk de zelfregulering van de veetransportsector via het certificeringssysteem Dierwaardig Vervoer. Het systeem kent nog steeds geen onafhankelijke controle, sanctionering en accreditatie. Ondanks dat, is de minister er als de kippen bij om groen licht te geven aan dit rammelende systeem. Zodoende kan de regering zich andermaal aan haar eigen verantwoordelijkheid onttrekken.

De Dierenbescherming, maar ook het CBL en de COV (Centrale Organisatie Vleessector) hebben belangrijke kritiek geuit waaruit blijkt dat waar het Kwaliteitssysteem Dierwaardig vervoer niet meer dan een lege huls is, een luchtballon zo u wil, die ten onrechte de naam ‘dierwaardig’ draagt. Het CBL en COV willen hieraan niet eens deelnemen. Graag een reactie.

Ik heb nog de volgende vragen:

• Het kwaliteitssysteem Dierwaardig Vervoer is nog steeds niet geaccrediteerd door een onafhankelijke instantie. Waarom heeft de minister de klepkeuring dan per 1 april al opgeheven?
• Het controle en sanctioneringssysteem stelt nog steeds niets voor. De NBHV wil zelfs een afzwakking van de sancties als de VWA overtredingen vaststelt. Wat moeten we van zo’n private partner verwachten als het gaat om het waarborgen van dierenwelzijn. Zeker gezien de constatering van Vanthemsche dat veehouders en vervoerders moedwillig wrakke dieren naar exportverzamelplaatsen vervoeren om zo controles te omzeilen?
• Voldoet het certificeringssysteem aan de Europese transportrichtlijn (waarin juist het waarheidsgetrouw invullen van de papieren door een dierenarts tijdens het opladen van de dieren dient te geschieden)? Is het systeem getoetst bij de Europese Commissie?

Voorzitter. De minister neemt haar eigen verantwoordelijkheid om dieren te beschermen niet. Daarentegen stelt zij vertrouwen in een privaat diervervoersysteem dat notabene mede ontwikkeld wordt door organisaties die de gehanteerde overheidssancties en boetes overdreven vinden!
Is de minister bereid de klepcontrole weer in te stellen, in ieder geval totdat de sector haar zaken wel weer op orde heeft en controle en handhaving onafhankelijk plaatsvinden en de sancties daadwerkelijk wat voorstellen? Ik overweeg hierover een motie in te dienen.

Voorzitter. In het belang van de miljoenen dieren die jaarlijks over de kling worden gejaagd, puur en alleen voor de lekkere trek, vraag ik de minister en de collega kamerleden, in elk geval zij die een diervriendelijk verkiezingsprogramma aan hun kiezers presenteerden, eens een keer níet de belangen van de sector centraal te stellen, maar die van de dieren. Dank u wel.