Bijdrage Partij voor de Dieren aan Schrif­telijk Overleg Aviaire Influenza

Algemeen

De Partij voor de Dieren is van mening dat uit het oogpunt van dierenwelzijn en volksgezondheid een effectieve preventie van een uitbraak van aviaire influenza in Nederland noodzakelijk is. Dat betekent dat gezocht moet worden naar een structurele aanpak en dat het te pas en te onpas inzetten van noodmaatregelen voorkomen moet worden. De Partij voor de Dieren vindt de huidige inzet van maatregelen om een uitbraak van het hoog pathogene vogelpestvirus te voorkomen onvoldoende. Zij vindt dat daarmee de risico’s voor mensen en dieren onaanvaardbaar hoog zijn. Het gevaar van een pandemie is levensgroot. De Partij voor de Dieren roept de minister op om verplichte preventieve vaccinatie van al het pluimvee in Nederland in te zetten en lange afstandstransporten van levende dieren uit te bannen om zo het risico op een uitbraak daadwerkelijk te verkleinen. Kan de minister hierop een reactie geven?

De minister heeft aangegeven dat grootschalige dodingen van dieren zoals bij de vorige vogelpestuitbraak in 2003 nooit meer mogen plaatsvinden. De Partij voor de Dieren twijfelt of de huidige aanpak van vogelpest afdoende is om deze garantie na te komen. Kan de minister deze garantie nog steeds bevestigen en op welke wijze voorkomt zij actief dat grootschalige dodingen nooit meer zullen plaatsvinden?

Afschermplicht is geen effectieve maatregel
De Partij voor de Dieren stelt dat de invoering van de afschermplicht en de dubbele ontsmetting van vrachtwagens uit risicogebieden weinig effectieve maatregelen zijn waarmee niet het hoogste niveau van risicopreventie wordt betracht. De minister gaf tijdens het VAO L&V raad op 25 september aan om, in tegenstelling tot eerder beleid, niet meer automatisch de afschermplicht in te stellen als de vogeltrek begint. Kan de minister aangeven wanneer zij wel tot het instellen van de afschermplicht ingaat, op basis van welke inzichten zij dit besluit neemt en welke onafhankelijke wetenschappelijke instanties haar hierover adviseren?

De Partij voor de Dieren is verheugd dat de minister niet bij elke overvliegende trekvogel het pluimvee naar binnen sommeert, maar vindt deze aanpak nog niet ver genoeg gaan. Zij verzoekt de minister met klem de afschermplicht niet meer in te voeren, maar andere meer effectieve maatregelen te nemen om uitbraken van het vogelpest virus te voorkomen. Uit onderzoek van de FAO blijkt namelijk dat wilde vogels geen rol hebben in de verspreiding van het vogelpestvirus. Bovendien is het virus dat zij verspreiden laag pathogeen. Kan de minister aangeven waarom zij nog steeds geen structureel afstand heeft genomen van het instellen van een afschermplicht terwijl steeds duidelijker wordt dat het afschermen van pluimvee geen zin heeft om uitbraken te voorkomen?

Alleen het hoog pathogene virus is een gevaar voor de mens en voor verdere uitbraken. Structurele preventie dient dus, volgens de Partij voor de Dieren, vooral gericht te zijn op het voorkomen van een uitbraak van het hoogpathogene virus. In Nederland zijn dit jaar geen wilde vogels gevonden die besmet zijn met het (hoog pathogene) virus. Wilde vogels zijn namelijk alleen drager van het laag pathogene virus als zij overtrekken. Een afschermplicht is dus geheel overbodig omdat die alleen is gericht op besmettingsgevaar via overtrekkende wilde vogels. Deelt de minister deze mening en waarom wel/niet?

De ontwikkeling van een laag pathogeen virus in een hoog pathogeen virus vindt plaats op plekken waar dieren in concentraties leven. De pluimveehouderijen dus. Tegenstrijdig genoeg kan daarom door het instellen van een afschermplicht voor pluimvee, waarbij de dichtheid van dieren dus onder overheidsdwang wordt verhoogd, het risico op een ontwikkeling van een laag pathogeen naar een hoog pathogeen vogelpestvirus toenemen. Ophokken kan zo dus een averechts effect hebben. Graag een reactie van de minister. Is de minister bereid om het instellen van een afschermplicht af te schaffen en deze te vervangen door meer effectieve maatregelen of de afschermplicht slechts in het uiterste geval na een goed onderbouwde risico analyse toe te passen?

Het vogelpestvirus zal dus met name in pluimveehouderijen kunnen transformeren van laag pathogeen naar hoog pathogeen. Continue monitoring van al het pluimvee in Nederland kan dit risico beduidend verkleinen. Op dit moment wordt slechts beperkt gebruik gemaakt van monitoring, en dan alleen bij houderijsystemen met vrije uitloop. Gezien de huidige inzichten dat menselijke factoren en transportbewegingen het grootste risico op verspreiding vormen, is de kans reëel dat ook andere houderijsystemen een besmettingsbron kunnen zijn. De Partij voor de Dieren vraagt de minister om een meer intensief en effectief monitoringsysteem voor allee pluimveebedrijven in te voeren om zo in een vroeg stadium de aanwezigheid van het laag pathogene virus op te sporen. Is de minister daartoe bereid?

Mens en niet trekvogel is belangrijkste veroorzaker verspreidingsrisico Aviaire Influenza
Internationale transporten van levende dieren en onderlinge contacten tussen pluimveebedrijven en hun leveranciers en afnemers blijken bij de vogelpestuitbraken van dit jaar de belangrijkste veroorzakers en risicofactoren te zijn geweest. De Partij voor de Dieren vindt het dan ook onaanvaardbaar dat, in tegenstelling tot het gemak waarmee een ophokplicht wordt ingesteld, maatregelen die het risico van een uitbraak door menselijke factoren moeten voorkomen slechts beperkt en weinig effectief worden genomen. Kan de minister uitleggen waarom het instellen van een ophokplicht om potentiële besmetting via wilde vogels in de lucht volgens haar wél een effectieve maatregel is geweest, terwijl het risico op besmetting via menselijk handelen wordt gebagatelliseerd met de invoering van dubbele ontsmetting van vrachtwagens? Kan de minister uitleggen waarom zij tot aan heden heeft vastgehouden aan maatregelen die met name gericht zijn op het verkleinen van het verspreidingsrisico van wilde dieren en niet die door menselijk handelen en transportbewegingen?

De minister is in haar maatregelen om het vogelpestvirus via transporten te verkleinen niet verder gekomen dan de dubbele ontsmetting van vrachtwagens. De dubbele ontsmetting brengt grote risico’s met zich mee omdat de effectiviteit van de maatregel zeer afhankelijk is van degene die de ontsmetting uitvoert en de controle daarop. En die controle blijkt volgens insiders onvoldoende en weinig effectief. Kan de minister aangeven op welke wijze en door wie de controle op dubbele ontsmetting van vrachtwagens wordt uitgevoerd en waarom deze volgens haar voldoende effectief is om het verspreidingsrisico van het vogelpestvirus te voorkomen?

De Partij voor de Dieren vindt het risico van uitbraken door het continueren van transporten van levende dierennaar en van landen en regio’s waar het vogelpestvirus is uitgebroken onaanvaardbaar. De grote economische belangen die spelen bij het transport spelen daarin ongetwijfeld een grote rol, terwijl daarmee ook het risico voor de volksgezondheid stelselmatig wordt veronachtzaamd. Dit is een onwenselijke situatie waar zo snel mogelijk een einde aan dient te komen. De Partij voor de Dieren wil er bij de minister op aandringen een beleid te ontwikkelen waarbij het transport van levende dieren wordt uitgebannen en waarbij in ieder geval bij elke volgende uitbraak van vogelpest een vervoersverbod wordt ingesteld. Kan de minister uitleggen waarom zij geen vervoersverbod heeft afgekondigd, terwijl dat in het verminderen van het verspreidingsrisico veel effectiever is? Kan de minister aangeven op basis van welke criteria zij deze maatregelen heeft genomen en in hoeverre economische schade daarbij de leidraad vormt? Kan de minister aangeven of zij bereid is een vervoersverbod in te stellen ten einde verspreiding van het vogelpestvirus te voorkomen?

Vrije uitloop en biologische systemen zijn consumentenbedrog
De uitloop van kippen in meer diervriendelijke houderijsystemen is door het lukraak opleggen van een afschermplicht danig in gevaar gekomen. Honderduizenden kippen hebben hieronder te lijden en zijn voor lange perioden ernstig in hun welzijn aangetast. De onnodige stress die dit de kippen heeft opgeleverd heeft ook geleid tot grote economische schade bij díe pluimveehouders die juist meer zorg voor hun kippen hebben dan degenen die ze in een gesloten systeem houden. De Partij voor de Dieren vindt dit een ongewenste situatie, temeer omdat is aangetoond dat het instellen van een afschermplicht geen effectieve maatregel is. De minister heeft echter de laatste afschermplicht zonder scrupules of tussentijdse evaluatie bijna twaalf weken laten voortduren, terwijl de effectiviteit ook voorafgaand aan het instellen al ter discussie stond. Kan de minister aangeven waarom zij vanaf 5 juli de afschermplicht heeft ingesteld en bijna 12 weken heeft laten voortduren, zonder dat daar een stevige wetenschappelijk onderbouwde risico analyse aan ten grondslag heeft gelegen? Kan de minister aangeven waarom zij de afschermplicht zo lang heeft laten voortduren?

Voor consumenten is het meerdere malen per jaar instellen van een afschermplicht een steeds groter wordende vorm van kopersbedrog. Kopers van vrije uitloopeieren en biologische eieren en andere pluimveeproducten zijn in de veronderstelling dat zij bijdragen aan een diervriendelijk houderijsysteem, terwijl in de praktijk daar dit jaar dus weinig van terecht is gekomen. De Partij voor de Dieren vindt deze vorm van volksverlakkerij onaanvaardbaar, temeer omdat de minister de ophoktermijn tot 12 weken laat oplopen en pas wanneer grote economische consequenties voor de vrije uitloopsector in het geding zijn, de ophokplicht ineens wel afschaft. Dit neigt naar willekeur. Kan de minister aangeven waarom zij deze vorm van volksverlakkerij aanvaardbaar vindt? Kan zij aangeven op welke wijze zij tegemoet wil komen aan de eisen die deze consumenten stellen, namelijk pluimvee een vrije uitloop bieden?

Voor biologische eieren geldt dat zij zelfs niet gebonden zijn aan een maximale ophokperiode van twaalf weken. Als overheidsregelgeving wordt ingevoerd waarbij de ophokplicht langer voortduurt dan twaalf weken, kan deze sector zonder problemen de eieren met een biologisch keurmerk blijven verkopen. De consument wordt echter in de veronderstelling gelaten dat het bij een biologisch product om een diervriendelijk product gaat. De Partij voor de Dieren vindt deze gang van zaken onwenselijk. Deelt de minister onze mening en zo ja, op welke wijze wil zij deze problematiek gaan aanpakken en binnen welke termijn?

Verplichte preventieve vaccinatie
Preventieve vaccinatie is de beste garantie om een uitbraak en de verspreiding van het hoogpathogene vogelpestvirus te voorkomen. Het is ook de meest effectieve maatregel om besmetting van mensen te voorkomen. Gezien de grote risico’s op een pandemie met ook grote gevolgen voor de volksgezondheid is een daadkrachtige aanpak van levensbelang. Is de minister bereid om een plan van aanpak voor het verplicht preventief vaccineren van al het pluimvee in Nederland uit te werken en waarom wel/niet? Is de minister bereid om binnen Europa te blijven te pleiten voor de inzet van verplichte preventieve vaccinatie en waarom wel/niet?

Pluimveehouders met vrije uitloop en biologische systemen hebben nu al de mogelijkheid om preventieve vaccinatie in te zetten. Hier wordt echter niet tot nauwelijks gebruik van gemaakt, deels vanwege de administratieve rompslomp, deels omdat de afzet van deze producten buiten Nederland nog niet is geregeld. Met name in Duitsland bestaat grote weerstand. Voor een effectief beleid tegen uitbraken is vaccinatie het meest veelbelovend. De Partij voor de Dieren is van mening dat de minister daarom sterk zou moeten inzetten op de acceptatie van pluimveeproducten van gevaccineerde dieren. Kan de minister aangeven wat zij op dit moment doet om de afzet van deze producten te vergroten, welke inspanningen zij nog meer wil verrichten en waarom zij haar inspanningen voldoende acht? Kan de minister ook aangeven hoe groot zij de kans van slagen acht om de afzet van producten van gevaccineerd pluimvee in het buitenland geregeld te krijgen?