Bijdrage Partij voor de Dieren AO Gentech

8 april 2009

Voorzorgsprincipe moet centraal staan
Voorzitter. De Partij voor de Dieren wijst het genetisch geknutsel met planten en dieren af. Genetische manipulatie leidt tot risico’s voor ons ecosysteem die nu nog niet te overzien zijn. Die risico’s zijn nog niet eens in kaart gebracht door de Europese Voedsel en Waren autoriteit, laat staan dat er is gekeken naar de mogelijke gevolgen op de lange termijn. Terwijl er duidelijke aanwijzingen zijn dat de huidige teelt van gentechsoja in Latijns Amerika nu al leidt tot een sterke stijging van het aantal ernstige ziektes bij mensen en vergiftiging van het milieu. We moeten dus uiterst voorzichtig te werk gaan bij beslissingen die zo kunnen ingrijpen in de samenleving en de ecologie. Bovendien moeten de steeds luider wordende geluiden uit de samenleving tégen gentech veel serieuzer in het debat worden meegenomen.

Recht op gentechvrij leven
Helaas lijkt het er op dat de regering vooral druk doende is om de weg vrij te banen voor de toelating en teelt van gentech gewassen hier, dan dat zij het voorzorgsprincipe of het starten van een maatschappelijke discussie echt serieus neemt. De veevoerlobby en de grote gentech multinationals zoals Monsanto lijken de regering al aan hun zijde te hebben. Want minister Verburg klampt aan gentech alsof het de laatste strohalm is om de crises die ons teisteren te lijf te gaan. Dat moet echt anders. Want hoe kunnen we de rechten van boeren die gentechvrij willen telen, de rechten van burgers die gentechvrij willen leven en de bescherming van onze leefomgeving tegen gentech inkruising garanderen als gentech in Nederland wordt toegestaan? Graag een reactie.

En wat te denken van de gevolgen van onze honger naar gentech veevoer voor de bio-industrie waarvoor tropisch regenwoud wordt gekapt? Consumenten weten niet eens dat zij vlees en zuivel eten waarvan de dieren zijn gevoerd met gentech voer uit voormalige regenwouden. En de minister weigert daarvoor steevast een etiketteringsplicht in te stellen? Waarom eigenlijk?

Gentech soja en de RTRS
Voorzitter. En dan heb ik het nog niet eens over de huidige ontwikkelingen in de Round Table of Responsible Soy. Eigenlijk zou die de Ronde Tafel van Onverantwoorde Soja moeten heten omdat zij op het punt staan om Roundup Ready Soja als duurzaam te bestempelen. Deze gewassen en bijbehorende pesticiden zijn alles behalve duurzaam en blijken ook grote gevaren op te leveren voor de volksgezondheid. De landbouwminister heeft haar hele duurzame sojabeleid geparkeerd bij deze ronde tafel –ze negeert daarbij zelfs moties (Koser Kaya en mijzelf) die haar oproepen zelf actie te ondernemen om geen onduurzame soja toe te laten- maar ik kan me voorstellen dat zij hier ook van schrikt. Graag een reactie.

Toelatingen gentech met pestciden die verboden worden
Voorzitter. Dan ook graag een reactie van beide ministers hoe het kan dat de Europese Unie op 13 januari heeft besloten de pesticide Glufosinaat uit te faseren (2017) omdat het een giftige stof is die leidt tot hormoonverstoringen, terwijl op 19 januari minister Verburg in de Landbouwraad heeft ingestemd met toelating van gentech raapzaad T45 waarbij juist Glufosinaat wordt ingezet? Hoe kunnen de ministers deze blunder verklaren? En gaan zij deze inconsistentie in beleid voorzetten als later deze maand gestemd wordt over de toelating van LL62 rijst (dat ook met Glufosinaat wordt geteeld), of zijn ze inmiddels al bij hun zinnen?

Verbod op gentechteelt in lidstaten
Voorzitter. Het kabinet heeft zich op het standpunt gesteld dat lidstaten in het vervolg zelf mogen beslissen om genteelten al dan niet toe te staan. Maar daarbij zegt ze: dat is nu nog niet mogelijk. Ik zeg daarvan: dat is niet waar. Prachtig als je meer duidelijkheid wilt scheppen in die zogenaamde spelregels, maar dat gaat jaren duren. In de tussentijd is de realiteit dat er lidstaten zijn met gegronde bezwaren tegen de teelt van gengewassen in hun eigen land, en zij willen die teelt dan ook niet toestaan. Die spelregels laten daar ruimte voor, maar het kabinet wil dat bewust niet zien. En dus stemt Nederland gewoon tégen haar eigen standpunten en tégen de vrijheid van andere lidstaten om zelf te bepalen of hun akkers vrij blijven van genetisch geknutsel. Onvoorstelbaar.

Sociaal economische aspecten van de teelt van GGO’s
Voorzitter. Het is positief dat sociaal-economische aspecten van de teelt van ggo’s op termijn mee zullen worden genomen in de beoordeling ervan. Maar we moeten nog niet te vroeg juichen, want uit de brief van de milieuminister van 14 november maak ik op dat zij vooral wil kijken naar de vermeende voordelen van ggo’s voor veevoerfabrikanten, de vleesindustrie en boeren die ze willen verbouwen. Ook de titel van workshop over gentechgewassen en duurzame landbouw waarvan wij het verslag ontvingen belooft weinig goeds: want juist duurzame landbouw zou centraal moeten staan en niet de rol van gentech daarin. Dat is al een brug te ver, wat ons betreft. Ook is het opmerkelijk dat de COGEM is gevraagd advies te geven over sociaal-economische duurzaamheidsaspecten. Dat laat dan nog weinig ruimte over voor andere geluiden. Wie worden er veigenlijk uitgenodigd voor het seminar dat nog voor de zomer gaat plaatsvinden? Kunnen wij een overzicht krijgen van de genodigde en staat Greenpeace daar bijvoorbeeld ook bij?

Voorzitter. De hamvraag voor de komende maanden is wat de sociaal-economische aspecten zullen zijn waarop gentech gewassen worden beoordeeld. En ik hoop vandaag van beide ministers de toezegging te krijgen dat hierbij een integrale duurzaamheidsbenadering wordt gehanteerd. Laat ik dat concretiseren door te stellen dat de mogelijke risico’s voor het ecosysteem moeten worden meegenomen in de beoordeling, de gevolgen van gentech voor biologische boeren; dat de gevolgen voor de gentechvrije burger, dat de gevolgen voor de gezondheid, voor de kleine gezinsbedrijven. En wiens belangen komen centraal te staan bij de afweging? Die van de grote multinationals of die van het gezinsbedrijf dat tegen de stroom van intensivering, schaalvergroting en genetische manipulatie in aan het roeien is om zich staande te houden? Of die van de burger die geen gentech in zijn achtertuin wil? Welke stakeholders worden hierbij betrokken en hoe wordt het voorzorgsprincipe toegepast?

Voorzitter. Het initiatief van de FAO, WHO, Wereldbank en 400 wetenschappers die de mogelijkheden van een duurzame landbouw hebben besproken in het IAASTD, hebben al gekeken naar de sociaal-economische gevolgen en de duurzaamheid van gentech gewassen. Zij zijn tot de schokkende conclusie gekomen dat gentech zal leiden tot een verergering van de afhankelijkheid van chemische middelen, voor milieuproblemen, honger en ongelijke machtsverhoudingen. Zal Nederland deze conclusies meenemen in de discussie? Graag een reactie.

Veldproeven met gentechpopulieren
Voorzitter. Dan ter afsluiting nog even wat opmerkingen over de veldproef met de genetisch gemanipuleerde populieren. Deze populieren zijn nauw verwant met inheemse populieren en uitkruising is een groot risico. Dit is niet meer dan een zeer gevaarlijke hobby van onderzoekers met mogelijk zeer grote maatschappelijke en ecologische gevolgen. Niet doen dus. Nederland moet geen proeftuin worden van de gentech industrie.