Bijdrage spoed­debat orgaan­do­natie

Bijdrage Partij voor de Dieren, Esther Ouwehand

Voorzitter,

Medische ontwikkelingen plaatsen ons niet zelden voor grote dilemma’s. Technieken die beschikbaar komen, kunnen veel betekenen voor het leven en de gezondheid van mensen. Maar een aantal van die technieken is niet vrij van mogelijk ernstige bezwaren.

Juist omdat het debat draait om het zelfbeschikkingsrecht waar het het meest wezenlijke van de mens betreft: het eigen leven en het eigen lichaam, is het van het grootste belang dat we een heldere discussie voeren. De fractie van de Partij voor de Dieren hecht er sterk aan om de elementen van het probleem waarmee we geconfronteerd worden zuiver te benoemen.
En dat begint met een constatering die nogal voor de hand lijkt te liggen, maar die in de discussie over orgaantransplantatie vrijwel niet wordt genoemd. Mensen gaan dood omdat ze ziek zijn. Zeker als het om jonge mensen gaat is dat verschrikkelijk, en vandaag spreken we dan ook over de mogelijkheden die voorhanden zijn om met behulp van orgaantransplantatie te voorkomen dat mensen bezwijken aan de aandoening die hen getroffen heeft. Maar hoe naar ook: de oorzaak van een eventuele dood is de ziekte, niet het ontbreken van een oplossing.

De volgende constatering is dat de oplossing sterk ingrijpt in de meest persoonlijke levenssfeer van mensen. De keuze om al dan niet je organen beschikbaar te stellen na je overlijden is geen gemakkelijke. Het vraagt niet alleen een zorgvuldige afweging voor jezelf, maar ook overleg met de mensen die je dierbaar zijn. Een beslissing die zo ingrijpend kan zijn moet heel bewust en in alle rust genomen kunnen worden, ver weg van morele dwang of financiële prikkels. Het gaat hier niet om een tijdschriftabonnement dat je afsluit onder de verleiding van het cadeau dat je erbij krijgt, of waar je ineens aan vast zit als je even niet zit op te letten. In een van de commentaren in de media las ik: “twijfel is een fase in een rijpingsproces, het zou niet goed zijn om dat te verbieden.”

Onder voorwaarde dat de grootst mogelijke zorgvuldigheid wordt betracht in de manier waarop de overheid haar voorlichting over orgaandonatie vormgeeft, kan er veel meer worden gedaan om burgers ertoe aan te zetten na te denken over de vraag of zij zich willen laten registreren als orgaandonor. BNN heeft bewezen dat je met een creatieve aanpak de hele samenleving in gesprek kunt brengen over het onderwerp. De Partij voor de Dieren stelt de persoonlijke vrijheid en persoonlijke levenssfeer van mensen centraal en is daarom van mening dat er geen oneigenlijke druk zou moeten worden uitgeoefend voor welke beslissing dan ook op het gebied van orgaandonatie.

Tweede termijn

Voorzitter. Er is uitgebreid gesproken over de ethische en morele afwegingen ten aanzien van een eventueel nieuw registratiesysteem. Wij hebben begrip voor alle afwegingen die moeten worden gemaakt en zien 1 september dus met belangstelling tegemoet om hier verder over te kunnen spreken.

Nog wel een vraag over de manier waarop de voorlichtingscampagnes van de overheid zullen worden vormgegeven. Ik wil de minister vragen om daarover ook duidelijkheid te verschaffen aan de Kamer. Er zijn wel wat punten van zorg. Er lopen naar mijn gevoel wat dingen door elkaar heen in deze discussie. Er wordt continu geroepen dat wij graag willen dat iedereen zich laat registreren en uitspreekt of hij wel of geen orgaandonor wil zijn. Tussen de regels door, en soms ook hardop, hoor ik hier toch mensen zeggen: we willen een “ja”. Als dat het geluid is dat de overheid laat horen aan de burgers, valt daar moreel nog wel een aantal kanttekeningen bij te plaatsen. Is de minister bereid om voorlichtingscampagnes die worden vormgegeven en het beleid daarvoor te laten toetsen door een onafhankelijke, brede ethische commissie waarin alle mogelijke bezwaren vanuit de samenleving tegen het licht kunnen worden gehouden?