Bijdrage Teunissen aan debat over asiel­opvang (Ter Apel)

Voorzitter. Wat zijn mensenrechten in dit land nog waard? Het kabinet is deze zomer definitief door de morele ondergrens gezakt. We moeten ons diep schamen voor de mensonterende toestanden in ons land. Maandenlang zijn mensen de meest basale voorzieningen ontzegd: fatsoenlijk voedsel, een dak boven het hoofd en basale zorg. Zelfs Artsen zonder Grenzen, dat normaal gesproken medische noodhulp biedt in conflictgebieden, moest eraan te pas komen. De oorsprong van die escalatie ligt in moedwillig bestuurlijk falen, de jarenlange bezuinigingen op het COA en de IND en het uithollen van het asielsysteem. Het kabinet maakt kleingeld van mensenrechten, met als gevolg dat de meest kwetsbare mensen de dupe zijn. Dat het kabinet nu ook nog eens een zelfgecreëerde opvangcrisis probeert te repareren door het recht op gezinshereniging van vluchtelingen te schenden, is mensonterend. De gevolgen: trauma's verergeren en kinderen zijn veel langer gescheiden van hun ouders. Hoe langer gezinshereniging wordt uitgesteld, hoe langer een goede en volledige integratie duurt. Heeft de staatssecretaris zich afgevraagd of dit een echte oplossing is voor deze zelfgecreëerde bestuurscrisis? Heeft hij ook gekeken naar de langeretermijngevolgen van deze rampzalige maatregel? Of is het alleen om stoer te kunnen zeggen dat je iets aan de zogenaamde instroom doet, ook al weet je dat het plan geen stand houdt bij de rechter? Ik denk het laatste, maar ik wil graag een reactie van de staatssecretaris.

Als je dan na het nat gaan van het kabinet bij de rechter vanwege een klimaatzaak of vanwege een stikstofdebacle nog steeds denkt dat je politieke keuzes kunt overlaten aan de rechter, dan is dat niets minder dan onverantwoord bestuur. Ik vraag het kabinet: welk leiderschap wil het eigenlijk uitstralen? Wanneer leert het van de gemaakte fouten, namelijk dat je het niet op de rechter moet laten aankomen maar politieke keuzes moet durven maken? Hoelang blijft het nog doof voor de tientallen juristen, onder anderen van de commissie-Meijers, die al zeggen dat dit onzalige plan voor beperking van gezinshereniging juridisch onhoudbaar is? Graag een reactie.

En hoe kun je als kabinet beweren dat je iets aan instroom doet als je tegelijkertijd de klimaatcrisis volledig laat ontsporen? We hebben deze zomer al 33 miljoen ontheemden gezien door de overstromingen in Pakistan. Dat zullen er in de toekomst steeds meer worden, tenzij rijke landen nu werk gaan maken van het 1,5 gradendoel.

Voorzitter. De onnoemelijke schade die het kabinet al jaren heeft aangericht in het asielsysteem, moet nu een halt toe worden geroepen en dat kan ook. Het totale asielsysteem moet op de schop. Het is dan ook goed dat het kabinet komt met een fundamentele heroriëntatie. Als dit maar niet weer voor de bühne is! Richt het stelsel opnieuw in met een structurele en kleinschalige opvang, waarbij de menselijke waardigheid en de menselijke maat centraal staan. Zo moeilijk is het niet; alleen de politieke wil ontbreekt. Met een maatregel als het uitstellen van gezinshereniging glijden we juist verder af richting de morele afgrond en verder weg van een oplossing.

Voorzitter. Tot slot hoor ik graag van het kabinet hoe belangrijk het mensenrechten eigenlijk vindt. Wat voor voorbeeld wil het zijn, ook voor toekomstige generaties? Wil het verder bijdragen aan polarisatie, aan dehumanisering, aan mensen tegen elkaar opzetten en aan "ikke, ikke, ikke en de rest kan stikken"? Of wil het kabinet te boek komen te staan als het kabinet dat de medemenselijkheid weer terugbracht in het beleid, dat erkent dat het gefaald heeft en dat het heeft geleerd? Het is een kwestie van kiezen. De staatssecretaris mag het zeggen.

Voorzitter, tot slot. Het kabinet heeft ons in verschillende crises gestort en heeft die verergerd. Laat de meest kwetsbaren niet langer boeten voor het eigen falen.

Dank u wel.