Bijdrage Teunissen aan debat over data­centers

Voorzitter, dank u wel. Allereerst: het is heel goed dat we dit debat voeren, met drie bewindspersonen aan tafel, omdat het een overstijgend onderwerp is. Tegelijkertijd toont het ook aan hoe complex het onderwerp is. Dat sluit aan bij de aanbeveling van het Rathenau Instituut dat we besluitvormingsprocessen rondom datacenters transparanter en beter moeten maken voor bewoners, burgers en ook voor politici. Mijn eerste vraag aan het kabinet: ziet het kabinet mogelijkheden om de besluitvormingsprocessen rondom datacenters transparanter en beter zichtbaar te maken?

Onze natuur komt steeds meer in de verdrukking -- daarover hebben we onder andere vandaag een plenair debat -- maar we zitten ook in een klimaatcrisis, een watercrisis, een energiecrisis en een woningcrisis. Alle reden voor de Partij voor de Dieren om al jarenlang voorstellen te doen die Nederland voorbereiden op de toekomst, zoals het terugdraaien van bezuinigingen op de natuur, het aanleggen van de ecologische hoofdstructuur, het krimpen van de veestapel. Alles om toe te werken naar een Nederland met schone lucht, schoon water, gezonde natuur, gezond klimaat, kortom een fijne leefomgeving voor mens en dier. En hyperscale datacenters passen niet in dit plaatje. Het zijn energieslurpers die een enorm beslag leggen op ons toch al volle elektriciteitsnet, vruchtbare landbouwgrond opslokken, leiden tot waterverspilling en funest zijn voor het landschappelijk aangezicht.

Ook vruchtbare landbouwgrond past uitstekend in het toekomstbeeld van de Partij voor de Dieren. Hyperscale datacenters vallen wat ons betreft dus niet in dat plaatje van de toekomst. Het grootste probleem is nu dat het debat over die toekomst niet wordt gevoerd. Wat voor economie willen wij in Nederland en is daarbinnen plaats voor hyperscale datacenters? Daarom heb ik er nu alvast een aanzet toe gedaan. Voor de Partij voor de Dieren is daar dus geen plaats voor, gezien alle crises die wij nu hebben. Ik ben ook heel benieuwd naar de visie van het kabinet. Wat ik bij het kabinet lees, is dat wij digitale koploper in de Europese Unie willen worden. Je kunt je zeer afvragen of dat wel wenselijk is gezien alle opgaven waar we voor staan en of daar überhaupt ruimte voor is in Nederland. Ik zou graag willen dat het kabinet daarop reflecteert.

Dan wil ik het een en ander vragen over het ontwerpbesluit dat de minister vorige week naar de Kamer stuurde. Op zichzelf is het goed dat er nu een aanscherping komt, maar ik mis daarin de gronden waarop een ontheffing door het Rijk nog verleend kan worden. Gemeenten wordt verboden om in een bestemmingsplan een hyperscale datacenter op te nemen, maar een gemeente kan het Rijk wel om een ontheffing vragen. Er worden op geen enkele manier criteria vermeld waarop die ontheffing wordt gebaseerd. Graag een reactie van de minister daarop.

Dan over de uitzonderingsgebieden in het ontwerpbesluit, Hollands Kroon en Het Hogeland. Waarop zijn die uitzonderingen gebaseerd? Het kabinet gebruikt alleen groene stroom en ruimte als argumenten, maar in het ontwerpbesluit op zichzelf staat niet waarop die uitzonderingen zijn gebaseerd. Ik ben daar dus benieuwd naar.

De energiebelasting voor grootverbruikers is nog steeds heel erg laag en dat zorgt ervoor dat Nederland nog steeds heel aantrekkelijk is voor bedrijven als Microsoft en Facebook om hiernaartoe te komen. Mijn vraag aan de minister van Economische Zaken is wat de plannen van het kabinet zijn om datacenters ook via deze weg te ontmoedigen. Moeten we niet toe naar een progressieve energiebelasting voor grootverbruikers? Graag een reactie.

Tot slot Zeewolde. De minister heeft gezegd: voorlopig in de ijskast, voorlopig zet ik de verkoop van de rijksgronden niet door. Hoe ligt dat in lijn met de twee aangenomen moties? Op welke manier voert hij deze op dit moment uit?

Dank u wel.