Bijdrage Teunissen aan debat over excuses voor het Neder­landse slaver­nij­ver­leden

Voorzitter,

Premier Rutte sprak op 19 december historische woorden namens de Nederlandse Staat. Een erkenning van een strijd die al honderden jaren gevoerd wordt. Eindelijk formele excuses, maar daarmee zijn we er nog niet. Het is het begin van het verleden erkennen en van rechtvaardigheid nu.

Voorzitter, slavernij, een bruut, gewelddadig, racistisch en mensonterend systeem, was geen natuurverschijnsel of een gril van de tijd. Er waren mensen, groepen, die in opstand kwamen tegen dit wrede uitbuitingssysteem.

Verzet door mensen als Tula, Sablika, de marrongroepen, en Cuffy en anderen bij Berbice, en al die andere mensen wiens namen en woorden verloren zijn gegaan in de tijd. Deze voorvechters moeten we waarderen, eren en herinneren. Mede dankzij hen en de nazaten is er een eind gekomen aan een gruwelijk systeem, en mede dankzij hen zijn excuses tot stand gekomen.

De excuses, zo zei premier Rutte ook terecht, zijn een komma, geen punt. Een belangrijk verschil. Dat brengt ons tot de vraag hoe wij verder verantwoordelijkheid nemen. Het Adviescollege Dialooggroep Slavernijverleden heeft concrete aanbevelingen gedaan. Waarvan het kabinet een deel heeft omarmt. Op welke manier gaat het kabinet deze aanbevelingen verder uitvoeren?

Voorzitter, een van de aanbevelingen is een wet die de slavernij en de slavenhandel die in het verleden heeft plaatsgevonden als een misdaad tegen de menselijkheid aanmerkt. Hiermee geven we postuum recht aan die mensen, van wie alle rechten ontnomen waren. Naast eerherstel is dit rechtsherstel. Hoe kijkt de minister aan tegen een dergelijk wetsvoorstel en is het kabinet bereid om een wetsvoorstel voor 1 juli naar de Kamer te sturen?

De Partij voor de Dieren vond twee groepen nog wel onderbelicht in de excuses. Aandacht voor Oost-Azië en de gevolgen van het koloniale- en slavernijverleden voor inheemse bevolkingsgroepen.

De rol van de VOC bij de slavenhandel slechts beperkt benoemd. De Dialooggroep heeft concreet de aanbeveling gedaan om hier meer onderzoek naar de rol van de VOC te versterken en het onderzoek en onderwijs te versterken. Op welke manier gaat het kabinet hier invulling aan geven?

Dan voorzitter, het bewustwordingsfonds van 200 miljoen euro, waarvan het doel en concrete invulling nog samen met de betrokken gemeenschappen ingevuld gaan worden. We moeten er voor waken dat dit fonds niet primair voor bewustwording in Nederland wordt ingezet. Hoe gaat de minister verzekeren dat dit fonds zowel voor Caribisch Nederland, alsook de landen de koninkrijk als ook Suriname en de andere landen in het Koninkrijk aan bod komt? En hoe gaan we zeker stellen dat we met het oprichten van het Slavernijmuseum niet alleen in Nederland aan bewustwording over het verleden doen?

Tot slot voorzitter, een van de grootste prioriteiten is uiteraard de aanpak van institutioneel racisme. En er moet veel gebeuren. Implementeer een structureel intersectioneel programma ter bestrijding van discriminatie en racisme waaronder institutioneel racisme en etnisch profileren. Er liggen aanbevelingen van onder andere het Kennisplatform Integratie en Samenleving (KIS) voor de arbeidsmarkt, in het onderwijs, huisvestiging, en bij de politie. Hoe gaat het kabinet de aanpak van institutioneel racisme intensiveren.

Het erkennen van misstanden in het verleden, is een cruciale stap naar een gezamenlijke toekomst, we hebben nog veel te doen, we zijn goed op weg.

Dank u wel.