Bijdrage Teunissen aan debat over klimaat en energie

Voorzitter, hartelijk dank. Het voordeel als laatste spreker is dat ik eventjes een stukje heb kunnen lezen uit het boek van de heer Bontenbal. Ik ben hem zeer erkentelijk voor dit boek. Ik kende het al een beetje, maar ik kende de passage over kernenergie nog niet. Die is heel interessant en heel genuanceerd. Maar als ik de conclusie lees, dan staat er toch dat kernenergie op de korte termijn geen optie is om onder de 1,5 graad opwarming te blijven en dat we op de korte termijn maximaal de beschikbare opties zullen moeten inzetten om de doelen die we onszelf hebben gesteld te halen. Dank ook voor deze extra onderbouwing. Op pagina 158 kunt u het nalezen.

Voorzitter. Ik zou even willen uitzoomen in aanloop naar de klimaattop in Glasgow. We moeten met z'n allen vaststellen dat het met het klimaat zeer ernstig gesteld is en dat de klimaatplannen die de landen tot nu toe hebben ingediend om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen ver achterblijven bij wat nodig is om de doelen van het akkoord van Parijs te halen. We stevenen nu af op 3 à 4 graden. Tegelijkertijd vindt momenteel de VN-biodiversiteitstop plaats waar ook een alarmerend bericht wordt gedeeld, namelijk dat we aan het begin van de zesde uitstervingsgolf staan. Opnieuw zien we dat er vrijblijvende afspraken worden gemaakt op die top en dat alle twintig vrijblijvende afspraken die hiervoor zijn gemaakt ook niet zijn gehaald. We zien dus een verergerde klimaat- en biodiversiteitscrisis. Zolang we vrijblijvende beloftes en afspraken maken, de economie groter blijft worden en de wereldwijde uitstoot blijft toenemen, koerst de wereld af op een desastreuze toekomst.

Als een van de rijkste landen heeft Nederland een belangrijke verantwoordelijkheid om de ecologische voetafdruk van ons terug te dringen, want we leven nu alsof we drie aardbollen tot onze beschikking hebben. We zien al de effecten van de ernstige klimaatverandering, niet alleen bijvoorbeeld in het Caribisch gebied bij ons eigen land Bonaire, waar koralen verbleken, maar ook heel dichtbij: de meest kwetsbare mensen staan nu letterlijk in de kou door ons getreuzel met de energietransitie. Dat is natuurlijk niet de oorzaak van het probleem van energiearmoede, maar als we eerder hadden ingezet op energiebesparing en we ook echt daadwerkelijk de doelen hadden gehaald die we onszelf hadden gesteld, dan was het er een stuk minder ernstig aan toe geweest. Uiteraard moeten de mensen die nu worden getroffen door energiearmoede royaal worden gecompenseerd.

Voorzitter. We zien in Nederland nog geen begin van de systeemverandering die nodig is, van een samenhangende aanpak. Ik hoor de discussie hier vooral gaan over de energietransitie. Dat is natuurlijk ongelooflijk belangrijk, maar een samenhangende aanpak, waarbij we anders gaan produceren, consumeren, wonen en reizen, en we onze natuur beschermen in plaats van afbreken, is noodzakelijk. Daarom heb ik een aantal vragen aan de staatssecretaris.

Allereerst is de inzet van Nederland als een van de rijkste landen ter wereld op de klimaattop van groot belang. Ik vraag me af wanneer we een brief over de inzet tegemoet kunnen zien. Daarnaast is een van de grote thema's op de klimaattop het ombuigen van vervuilende geldstromen, het stoppen met financieren van fossiele brandstoffen en het steken van dat geld in schone energievoorziening. Erkent de staatssecretaris dat we de winst, die het kabinet nu wil maken voor het klimaat met die extra investeringen van die 6,8 miljard, tenietdoen als we doorgaan met het subsidiëren van de fossiele industrie in Nederland? Die subsidies lopen op van 8,3 miljard tot 17 miljard euro. Waarom zijn die fossiele subsidies, waar dit kabinet mee strooit, nog altijd niet afgeschaft en wat is de inzet van Nederland op dit punt richting de klimaattop?

Voorzitter. Waar blijft de samenhangende aanpak voor de stikstofcrisis en de klimaatcrisis? Ik snap dat dat op de onderhandelingstafel ligt, maar ondertussen zien we dat een van de belangrijkste aspecten bij de klimaattop - dat wordt een van de belangrijkste thema's - het plan is dat de VS en de EU hebben gemaakt om tot een reductie van methaan te komen in 2030. Ik wijs hierbij ook op het voedseladvies van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur, dat al in 2018 naar het kabinet is gestuurd. Het advies van de regering was niet voor het eerst: zet de onvermijdelijke krimp van de intensieve veehouderij zo snel mogelijk in gang. Dat is onvermijdelijk om de klimaatdoelen te halen en is in het belang van de boeren. Bijkomende voordelen van de krimp van de intensieve veehouderij zijn: minder uitstoot van veenweidegebieden, minder stukken Amazone die worden platgebrand voor veevoer en minder kunstmestgebruik voor veevoer. Het levert ook enorme voordelen op voor de biodiversiteit. Is de staatssecretaris bereid om met haar collega van Landbouw tot een samenhangende aanpak te komen? Hoe kijkt het kabinet naar het plan van de EU en de VS om de methaanuitstoot te reduceren? Heeft Nederland daar al eigenstandig een standpunt over ingenomen?

Ik heb nog een aantal korte vragen. Op de agenda staat ook een brief van het kabinet over de CO₂-heffing. Ik vroeg me af hoe het zit met houtige biomassa: is daar ook CO₂-heffing op? Aangezien het kabinet door onze motie zou moeten rekenen met de werkelijke uitstoot van biomassa, zou dat nu wel het geval moeten zijn.

Voorzitter. Tot slot. Het kabinet zegt: we hogen het plafond voor CCS op. Dat is ook weer een van die end-of-pipe solutions, zou je kunnen zeggen. We moeten natuurlijk eerst fors inzetten op CO₂-mitigatie, op uitstootreductie, en niet op voorhand inzetten op heel veel CCS. De reden achter het voorstel van het kabinet, die ophoging van het plafond, is de lobby van Shell voor het mega-CCS-project; dat hebben we bij Nieuwsuur kunnen zien. Erkent de staatssecretaris dat we nu zo snel mogelijk moeten inzetten op mitigatie en het voorkomen van de rommel, in plaats van te dweilen met de kraan open?

Waarom is de Tweede Kamer er nooit over geïnformeerd dat er een lobby van Shell achter dit voorstel van het kabinet zit?

Dank u wel, voorzitter.