Bijdrage Teunissen aan debat over systeem­tran­sitie en klimaat­beleid na 2030

Voorzitter, de Nederlandse economie draait op uitbuiting, vervuiling en verspilling. Moderne slavernij voor goedkope kleding, ontbossing in Brazilië om onze vlees- en zuivelverslaving in stand te houden, mensenrechtenschendingen in Congo zodat mensen in een veel te grote elektrische auto kunnen rijden. De rijken die met SUVs, privéjets en superjachten een groot deel van het mondiale koolstofbudget opsouperen. Het zijn maar een paar voorbeelden die illustreren dat onze economie ten koste gaat van mens, dier en milieu. Het huidige economische systeem is onhoudbaar.

Wat de Partij voor de Dieren betreft is een systeemtransitie voor het klimaat inderdaad heel hard nodig, maar broeikasgassen zijn niet ons enige probleem. We moeten er ook voor zorgen dat we in de toekomst geen drinkwatertekort hebben, we biodiversiteitsverlies stoppen, schaarse grondstoffen eerlijk verdelen en het risico op zoönosen verkleinen.

Daarom is de enige manier om onze toekomst veilig te stellen het loslaten van economische groei. Ik heb de VVD al vaak horen zeggen dat we zouden kunnen vergroenen en groeien tegelijk. Toen hij enkele weken geleden in de Tweede Kamer was heeft degrowth wetenschapper Jason Hickel deze mythe doorgeprikt. Maar het groeimantra is wel de rode draad in het kabinetsbeleid.

Twintig grote vervuilers krijgen subsidie zonder dat de vraag gesteld wordt welke industrie we echt nodig hebben in een klimaatneutrale, circulaire toekomst. In 2050 zouden we massaal op biobrandstoffen moeten rijden en vliegen, maar de vraag waar we de grondstoffen vandaan gaan halen om dat te doen wordt niet beantwoord. Hoeveel nieuw staal we nodig hebben, en waar we de grondstoffen daarvoor vandaan willen halen, evenmin. Zogenaamd ‘groen’ gas uit mestvergisting wordt gestimuleerd, terwijl we weten dat de intensieve veehouderij een van de belangrijkste veroorzakers is van mondiaal biodiversiteitsverlies.

Ondertussen begint het kabinet het draagvlak te verliezen. Het is begrijpelijk dat mensen zich zorgen maken als ze lezen dat het kabinet fossiel autorijden steviger wil belasten terwijl de treinen overvol zitten en de bussen op het platteland niet meer rijden. De regionale vervoerders zien inmiddels geen andere optie meer dan de kaartjes duurder te maken. De Partij voor de Dieren verwacht bij de Voorjaarsnota op zijn minst een flinke investering in het OV. Graag een reactie.

Juist voor het draagvlak is het zo belangrijk dat het kabinet de eerlijke en rechtvaardige route naar - én de voordelen van - een klimaatneutraal Nederland schetst. Een Nederland waarin de brede welvaart is toegenomen in plaats van afgenomen dankzij het loslaten van het groeimantra. Hiervoor zijn fundamentele keuzes en politieke moed nodig. Waar willen we onze schaarse energie en ruimte voor inzetten, voor welke bedrijven is plek in een klimaatneutraal Nederland en in welke landbouw willen we investeren voor de toekomst? Je kunt niet van de Kamer verwachten dat wij een stikstoffonds van bijna 25 miljard goedkeuren, en straks een klimaatfonds van bijna 35 miljard, terwijl een visie welke toekomst we met elkaar nastreven en het concrete instrumentarium daarvoor nog ontbreken. De situatie rondom de intensieve veehouderij is hier het meest prangende voorbeeld van. Daarom handhaaf ik mijn motie om met landelijk borgend instrumentarium te komen, waar we vanmiddag over stemmen.

In zijn brief van 17 maart erkent de minister dat de uitdaging groot is en dat het halen van de klimaatdoelen een maatschappelijke omwenteling zonder weerga betekent. Hoe gaat de minister dit concreet invullen? En is hij het eens met de Partij voor de Dieren dat we, als we het integraal willen oplossen, het BNP als graadmeter moeten loslaten en de brede welvaartsbenadering nu eens echt mee moeten gaan nemen in al het beleid? Is hij het met de Partij voor de Dieren eens dat het kabinet naast de route, ook moet laten zien wat transities opleveren, en dan bedoel ik niet in termen van economische groei of verdienvermogen, maar kwaliteit van leven? Graag een reactie.