Bijdrage Teunissen aan debat over verduur­zaming van de industrie

Voorzitter, dank u wel. We hebben vorige week allemaal de grafiekjes van het IPCC-rapport gezien, met die steile lijn die naar beneden gaat. Dat is nodig om de beperking van de opwarming tot 1,5 graad nog binnen bereik te houden. De beslissingen die we nu nemen, hebben gevolgen die nog duizenden jaren voelbaar zullen zijn.

En dan kijken we naar de grafiekjes voor Nederland. De klimaatdoelen zijn ver uit zicht. Zonder aanvullend beleid is het een kansloze missie. Dat zeggen wij niet; dat zegt het Planbureau voor de Leefomgeving. Er ligt op verzoek van het kabinet een lijst met bijna 300 suggesties om de doelen wel te gaan halen. Ik durf overigens te betwijfelen of minister Jetten erop had gerekend dat zijn collega-bewindspersoon de grond onder het kabinetsbeleid vandaan zou schoffelen, want minister Adriaansens is er immers niet van overtuigd dat extra klimaatmaatregelen nodig zijn, zo zei zij vlak voor de verkiezingen. Dat komt dus neer op het loslaten van de klimaatdoelen. Ik wil van deze ministers klip-en-klaar weten: is het kabinetsstandpunt dat er extra maatregelen nodig zijn? Zo nee, dan kan er volgens mij nog wel een crisisoverleg binnen het kabinet bij, want we lijken hier te maken te hebben met een patroon in de coalitie. Stikstofdoelen zijn niet heilig. Klimaatdoelen zijn niet heilig. Eerst wordt de belofte verbroken om de exportsteun aan fossiele projecten te stoppen, en nu dit. Ik krijg hierop graag een helder antwoord.

Dan de verduurzaming van de industrie. Uit het Nationaal Programma Verduurzaming Industrie blijkt dat weer fundamentele keuzes vooruit worden geschoven. Wanneer daalt het besef in dat we ons niet uit deze crisis kunnen innoveren, dat er grenzen zijn aan wat de natuur kan verdragen en dat die grenzen allang zijn overschreden? De grootste klimaattaboes zijn krimp, besparing en circulaire economie. Meer en anders produceren zou een integraal onderdeel moeten zijn van een programma om de industrie te verduurzamen. En ik heb het nergens gelezen. Er gaan miljarden naar de grote vervuilers om hun broeikasgasuitstoot te verminderen, maar wat ervoor in de plaats komt, is net zo erg. Raffinaderijen ombouwen voor onder andere biobrandstoffen, zal alleen leiden tot meer natuurvernietiging en ontbossing. Het maken van zogenaamd groen staal doet niets aan de milieuschade die gepaard gaat met de winning van ijzererts en betekent volle bak vervuiling voor de omwonenden tot minstens 2030.

Het antwoord is niet dat alle vervuilende bedrijven dan maar weg moeten, zoals de minister ons standpunt graag framet. Het antwoord is: minder en anders. De vraag is of het kabinet de ogen hiervoor blijft sluiten. Mijn collega heeft tijdens het vorige debat over de verduurzaming van de industrie voorgesteld om de plannen niet te toetsen aan de bijdrage aan het bbp van Nederland — dat staat wel weer in de brief van vrijdag — maar aan de impact op de brede welvaart hier en elders. De minister vond dat toen te veel werk. Het lijkt mij juist dat deze toets de overheid in de toekomst veel opruimwerkzaamheden zal besparen. Daarom wil ik de aangehouden motie op dit punt in stemming gaan brengen. Ik hoop op een positief oordeel van de minister.

Voorzitter. Dan de maatwerkafspraken en Tata Steel. De WRR heeft geadviseerd om op al het klimaatbeleid een rechtvaardigheidstoets te doen, omdat de lusten en de lasten nu zo oneerlijk zijn verdeeld. Ik ben wel benieuwd wat er uit zo'n rechtvaardigheidstoets op de maatwerkafspraken zou komen. Mijn vraag aan het kabinet is: wordt die rechtvaardigheidstoets betrokken bij de maatwerkafspraken, naar aanleiding van het rapport? Tata Steel wil naar verluidt 1 miljard subsidie. Het gaat om hetzelfde bedrijf dat recent strafrechtelijk is veroordeeld, jarenlang geen winstbelasting betaalde en een enorme vrijstelling heeft op CO2-uitstoot. Kan de minister aangeven of Tata Steel dit bedrag echt vraagt en wat zij daarop heeft geantwoord? Ik heb begrepen dat de provincie al een versnelde vergunningsprocedure is gestart. Dat verbaast mij, aangezien er een motie ligt — daar begon mevrouw Leijten net ook over — dat gezondheidswinst een harde voorwaarde moet zijn, voordat er nieuwe subsidierelaties worden aangegaan. En het nieuwe onderzoek van het RIVM van gisteren laat zien dat er nauwelijks verbetering is opgetreden in de hoeveelheid giftige stoffen die neerdalen in de omgeving. Graag dus een reactie.

Voorzitter, tot slot. Nog steeds worden vergunningen verstrekt voor megastallen, met nog meer broeikasgas en stikstof als gevolg. Het is onbegrijpelijk dat in deze tijd van crisis er nog steeds bedrijven vergunningen krijgen voor nieuwe vervuilende activiteiten. Ik wil de coördinerende minister voor Klimaat vragen wat hij daaraan gaat doen.

Dank u wel.