Bijdrage Thieme aan debat afschaffing divi­dend­be­lasting

Voorzitter,

Vorige week knapten de onderhandelingen tussen de industrie en de milieubeweging. Marjan van Loon van Shell diende een hulpvraag in. Shell heeft, en ik citeer, "in deze fase een extra zetje nodig". Een eufemisme voor: Shell wil alleen meewerken aan groene energie als ze extra subsidie krijgt. Da’s wel lef hebben, voorzitter.

Zo kenden we Shell al als wereldmacht, die fossiele voorraden oppompt van Nigeria tot aan de Noordpool. En die brutaliteit heeft een nieuw gezicht gekregen.

Voorzitter, Shell is het bedrijf dat volgens Amnesty International betrokken is geweest bij moorden en martelingen in Nigeria. Dat er niet voor terugdeinst miljarden aan smeergeld te betalen aan verdachte regimes. Dat meer geld uitgeeft aan marketing dan aan duurzaamheid. Dat al ruim dertig jaar weet dat fossiele brandstof klimaatverandering veroorzaakt, maar stug doorgaat met pompen. En dat in 2005 een geheime miljardendeal heeft gesloten met de Nederlandse belasting.

Burgers en MKB-bedrijven betalen belasting. Shell voelt zich too big to pay. En het kabinet gaat daarin mee.

We debatteren vanavond over de rechtmatigheid van dit exorbitante cadeau namens de belastingbetaler, maar zonder medeweten van de belastingbetaler, aan een onderneming met een uiterst bedenkelijke bedrijfsmoraal.

Het kabinet heeft een deel van de fractievoorzitters en leden hier vanmiddag in een geheime briefing over bijgepraat. Na de commissie stiekem over de inlichtingen en veiligheidsdiensten, hebben we nu ook een commerciële commissie stiekem. Mijn fractie heeft bedankt voor die achterkamertjespolitiek.

Voorzitter, het was Marjan van Loon zelf die het openbare debat opzocht door te beweren dat er niets illegaals aan de deal is. Moet de kiezer Shell op haar blauwe ogen geloven? Is het oordeel of iets legaal niet aan ons, volksvertegenwoordigers? Hoe kunnen kiezers dit soort deals, en de politieke reacties daarop, beoordelen zolang het een schimmenspel blijft? Niet wat ons betreft, voorzitter, het is tijd voor radicale integriteit.

De premier verschuilt zich achter een geheimhoudingsplicht. En weigert in de openbaarheid vragen te beantwoorden. Is hij met mij van mening dat in een democratie het parlement het hoogste gezag vormt en dat de bescherming van bedrijfsgegevens dus moet wijken voor het recht op democratische controle? Zeker nu de maatschappelijke ophef zo groot is.

Voorzitter, zodra Nederlandse multinationals in de problemen komen, staat het Kabinet klaar om ze op kosten van de belastingbetaler te helpen. Dat was al in 2005 zo met Shell. Shell moest haar oliereserves afwaarderen. De koers kelderde, aandeelhouders werden boos, en Shell beloofde er een Nederlands bedrijf van te maken, met Den Haag als hoofdzetel. Daarin speelde deze belastingdeal een doorslaggevende rol.

Vorig jaar herhaalde de geschiedenis zich toen Unilever overgenomen dreigde te worden. Ook hier was de reactie om er een Nederlands bedrijf van te maken. En dat mocht wat kosten! Toenmalig minister Kamp liet een heus bidbook opstellen. Alsof het om het binnenhalen van de Olympische Spelen ging. We hebben geen flauw idee wat de minister Unilever allemaal heeft beloofd. De e-mails die NRC wobbenderwijs in handen kreeg, zijn namelijk van top tot teen weggelakt. Dat afschaffing van de dividendbelasting erin heeft gestaan, is inmiddels zo klaar als een klontje. Vele malen heeft de Kamer om opheldering gevraagd. Ik vraag het nogmaals: stond de afschaffing van de dividendbelasting in het bidbook waarmee het Britse hoofdkantoor van Unilever naar Nederland moest worden gelokt?

Voorzitter, als we de cadeaus die multinationals hebben gekregen bij elkaar optellen, kom ik op het bedrag van tenminste vijf miljard euro per jaar: 400 miljoen voor Shell per jaar, 1,4 miljard afschaffing dividendbelasting, 3 miljard verlaging vennootschapsbelasting. En dat ieder jaar opnieuw. En we hebben geen flauw idee wat voor geheime deals er nog meer zijn gesloten.
Het gaat om belastinggeld dat niet beschikbaar is voor zorg, onderwijs, armoedebestrijding of vergroening. We zouden voor datzelfde bedrag 365.000 woningen per jaar aardgasvrij kunnen maken. Dan moeten we denken aan pakweg alle huizen in Den Haag en Utrecht aardgasvrij. Wat zou u liever doen, voorzitter? Het grootbedrijf een cadeau geven of huizen aardgasvrij maken? Ik zou het wel weten. Maar nu geven we het aan buitenlandse aandeelhouders. Zonder democratische controle.

De deal met Shell past in een patroon. Terwijl burger en MKB de afgelopen vijftien jaar langer zijn gaan werken, meer zijn gaan betalen voor zorg, onderwijs, groenten, fruit….., hebben multinationals het ene na het andere cadeau ontvangen. Lagere belastingen, aftrekposten, zeggenschap over onderzoeksgelden, vrijhandelsverdragen, het kan niet op. En ondertussen mag de burger opdraaien voor de kosten van onze infrastructuur, ons onderwijs en onze rechtsstaat waar multinationals hun winsten mede aan te danken hebben.

Verrassend is het niet. De afgelopen vijftien jaar waren er 15 kabinetsleden afkomstig van Shell. Drie bewindslieden van Rutte III hebben bij Shell gewerkt. En de premier stond op de loonlijst van Unilever.
Verrassend is het niet. Dat de deal met Shell in 2005 onder Gerrit Zalm tot stand is gekomen. Die sinds 2013 Commissaris van Shell is en mede-architect van het regeerakkoord.

Voorzitter, er moet een einde komen aan Nederland als verzorgingsstaat voor multinationals. Evenzeer ik van mening ben dat er een einde moet komen aan de bio-industrie!
Dank u wel.