Bijdrage Thieme AO Dieren­welzijn 02-11-2016

Voorzitter,

Vanwege de beperkte spreektijd zal ik mij beperken tot drie onderwerpen: illegale puppyhandel, stalbranden en diertransporten. Andere onderwerpen zal de Partij voor de Dieren aan de orde brengen tijdens de begroting.

Illegale Puppyhandel
Voorzitter, elke week passeren tientallen geblindeerde bestelbusjes de Nederlandse grens. In Limburg en Brabant worden de busjes uitgeladen. De inhoud? Kratten met illegaal ingevoerde puppy’s uit Oost-Europa, 1.000 per week, 50.000 per jaar. Vaak niet gevaccineerd, niet gesocialiseerd, soms ziek. De puppy’s verdwijnen in schuren om vandaar uit via het internet verkocht te worden aan particulieren. Een criminele handel waar tientallen miljoenen in omgaan.

Voorzitter. De illegale puppyhandel moet zo snel mogelijk stoppen! Al in 2008 steunde de Tweede Kamer unaniem een motie van de PvdD die opriep tot een plan van aanpak tegen broodfokkers. Maar, nog altijd ontbreekt het aan daadkrachtige maatregelen. Handelaren hebben nog altijd vrij spel op het internet. Zij weten handig online te adverteren, op Marktplaats en op Facebook. Is de staatssecretaris eindelijk bereid onlinedierenhandel te verbieden? Grootschalige vervalsing van dierenpaspoorten wordt onvoldoende tegengegaan. Is de staatssecretaris bereid om zich in te spannen voor een uniforme Europese aanpak voor het dierenpaspoort-registratiesysteem

Handhaving vindt onvoldoende plaats door ondercapaciteit bij de NVWA en de dierenpolitie. Voorzitter, we hebben het hier over georganiseerde misdaad. De Partij voor de Dieren pleit er daarom voor, om de primaire verantwoordelijkheid voor de aanpak van deze vorm van misdaad bij het Ministerie van Veiligheid en Justitie te leggen. Graag een reactie.

Hitteprotocol Diertransporten
Voorzitter, afgelopen zomer hebben we weer allemaal kunnen zien dat de diertransportsector niet in staat is om haar verantwoordelijkheid te nemen en ernstig dierenleed tijdens hitte te voorkomen. Extra vroeg inladen werkte niet: varkens, runderen, schapen en geiten stonden uren te wachten voor het slachthuis. Hijgend, schuimbekkend, uitgedroogd, uitgeput, bevangen van de hitte. Voor kippen, kalkoenen en paarden was het Hitteprotocol überhaupt niet van kracht. Kratten met kippen gestapeld in de vrachtwagens krijgen middenin nauwelijks of geen ventilatie. De temperaturen lopen in ongekoelde veewagens dan al snel op tot 35 graden of hoger.

De Staatssecretaris zegt dat hij de voortgang van het Hitteprotocol ‘nauwlettend in de gaten’ zal houden, maar hij laat het volledig aan de sector zelf over, waar het om geld gaat en niet om de dieren. Voorzitter, wij blijven van mening: laat het niet over aan de sector. Diertransporten boven 28 graden moeten verboden worden! Voor alle dieren.

Stalbranden
Voorzitter, in de periode van 2012 tot heden zijn er ruim een half miljoen dieren levend verbrand. In augustus stond 2016 staat al bekend als ‘stalbranden’-rampjaar, toen de teller op 16 stalbranden met circa 168.600 slachtoffers stond. Sindsdien zijn er nog 70 kalveren en 60.000 kippen in een vlammenzee omgekomen, waaruit geen ontsnapping mogelijk was. Omstanders, boeren, maar ook brandweermannen keken machteloos toe, terwijl duizenden dieren het uitschreeuwden in hun angst, pijn en doodsstrijd.

Stallen zonder sprinklers, zonder fatsoenlijke watervoorzieningen, zonder brandblussers. Strenge preventiemaatregelen uit het aangepaste Bouwbesluit gelden alleen voor nieuwe stallen. Voorzitter, dat is onacceptabel! Is de staatssecretaris bereid om samen met de minister van Wonen en Rijksdienst te kijken of het bouwbesluit ook van toepassing verklaard kan worden op bestaande stallen? De Partij voor de Dieren blijft erop hameren: brandpreventie in bestaande stallen MOET verplicht worden, net als stalsystemen waarbij dieren kunnen vluchten.

Interrupties bij andere partijen

Mevrouw Thieme (PvdD):

De heer Van Dekken weet dat we al jaren spreken over de stalbranden en dat in 2014 het Bouwbesluit is herzien. Dit geldt alleen maar voor nieuwe stallen. De heer Van Dekken vraagt de staatssecretaris wat we gaan doen met de bestaande stallen, maar dat weet de Tweede Kamer al. Er wordt gesproken over vrijwillige investeringen vanuit de sector om de stallen wat brandveiliger te maken. Dat werkt niet. De sector zegt namelijk dat het te duur is en dat het niet uit kan. Ondertussen zitten de dieren daar wel opgesloten en zijn ze slachtoffer van brand na brand. Het gaat om een half miljoen dieren in de afgelopen vier jaar. Is de Partij van de Arbeid met de Partij voor de Dieren van mening dat dit Bouwbesluit ook moet gelden voor de bestaande stallen? Dierenlevens zijn belangrijker dan winst op korte termijn.

De heer Van Dekken (PvdA):

Mijn collega Albert de Vries, die ruimtelijke ordening deed en doet, heeft zich behoorlijk bemoeid met de discussie over het Bouwbesluit. Ik wil dit nog wel een keer met hem opnemen om te bekijken wat er allemaal kan. Ik heb net een ander voorstel gedaan. De stalbranden liggen ons ook als een steen op de maag. Dat geldt voor de hele Kamer. Ik weet zeker dat de staatssecretaris ongelofelijk duwt en zijn best doet om ervoor te zorgen dat de sector daadwerkelijk beweegt. Laten we bekijken wat we kunnen, bijvoorbeeld met het Bouwbesluit, maar ook met de duurzaamheidsdiscussie in de veehouderij en het brandveiliger maken ervan. Ik doe in ieder geval manmoedige pogingen om te bekijken wat er kan in plaats van wat er niet kan.

Mevrouw Thieme (PvdD):

De Partij van de Arbeid zit nog tot maart aan de knoppen. Het is nu nog mogelijk om dat Bouwbesluit ook te laten gelden voor bestaande stallen. Het is fijn om te horen op welke dingen in de afgelopen jaren de heer Van Dekken trots is. Het gaat er echter ook om of er nu nog stappen worden gezet om de dieren in de bestaande stallen te beschermen. Ik hoop op de steun van de Partij van de Arbeid, zodat de strengere brandpreventiemaatregelen ook gaan gelden voor de brandveiligheid in bestaande stallen. Ik hoop dat de Partij van de Arbeid een motie van mij hierover zal steunen. Dan kan ze nu nog, voor maart, daadwerkelijk iets betekenen voor de dieren in de bio-industrie.

De heer Van Dekken (PvdA):

Mevrouw Thieme doet een oproep aan mij. Ik moet de motie keurig afwachten. De Partij van de Arbeid zit inderdaad tot half maart aan de knoppen, maar het zou best kunnen dat ze dat daarna ook nog doet. Als er wordt gelachen, zie ik dat als ondersteuning van beleid.

(…)

Mevrouw Thieme (PvdD):

Nederland heeft gisteren kunnen vernemen dat er in de afgelopen 25 jaar 750 miljoen biggenstaartjes op illegale wijze zijn afgebrand. Er is namelijk een verbod. Het mag alleen bij uitzondering. De NVWA treedt niet op en mensen zijn daar verontwaardigd over. Vindt de Partij van de Arbeid met mij dat wij de staatssecretaris moeten oproepen om streng te handhaven? Vindt zij ook dat de tijd van actieplannen, waarmee de varkenshouders de afgelopen 25 jaar gezwaaid hebben, voorbij is, en dat het afgelopen moet zijn met deze vorm van dierenmishandeling?

De heer Van Dekken (PvdA):

U leest een persbericht op van Varkens in Nood. Dat geeft niets, dat heb ik ook ontvangen. Ik ben het ontzettend eens met het principe. Sterker nog, ik had het in mijn spreektijd verwerkt. Ik ken ook de Verklaring van Dalfsen. Ik heb een brief ontvangen van de Nederlandse Vakbond Varkenshouders. Die hebt u ook ontvangen, denk ik. Deze varkenshouders zeggen: Varkens in Nood, overdrijf niet zo en bemoei je er niet mee; we zijn bezig met een zorgvuldig traject. Dat staat er. Daarmee breng ik de discussie in evenwicht. Dan weet u ook hoe de discussie precies wordt gevoerd. Volgens mij loopt het inderdaad niet goed. We hebben een traject met elkaar afgesproken. Het is 25 jaar lang aan de orde geweest. Het probleem is nog niet opgelost. Natuurlijk moet het worden opgelost, maar misschien op een andere manier dan u voorstelt. Ik wil dat het in gezamenlijkheid gebeurt, zodat we toewerken naar een structurele oplossing. Dat het versneld moet gebeuren en dat het probleem moet worden opgelost, is evident.

Mevrouw Thieme (PvdD):

Er wordt al 25 jaar gezegd dat er in gezamenlijkheid moet worden gezocht naar een oplossing. Het gaat over allerlei vormen van dieringrepen in de bio-industrie. En op een gegeven moment is de maat vol. In het SER-rapport dat vorige week is uitgekomen, staat ook dat de tijd van goede voornemens voorbij is, dat de maatschappij niet meer accepteert dat dieren zo structureel met miljoenen tegelijk worden mishandeld en dat daardoor ook het draagvlak voor de veehouderij in Nederland aan het afnemen is. Vindt de Partij van de Arbeid, nu zij weer aan de knoppen zit, ook niet dat "wet is wet" geldt, dat het verboden is en dat er niet van mag worden afgeweken tenzij er sprake is van een uitzonderlijke situatie? Is de heer Van Dekken met mij van mening dat dan ook strikt moet worden gehandhaafd? De tijd van goede voornemens en loze beloften is voorbij.

De heer Van Dekken (PvdA):

Ik neem aan dat mevrouw Thieme dat laatste niet tegen mij zegt.

Mevrouw Thieme (PvdD):

Bent u dat met mij van mening?

De heer Van Dekken (PvdA):

U doet heel boos tegen mij, u doet net alsof ik er zelf verantwoordelijk voor ben.

Mevrouw Thieme (PvdD):

U bent verantwoordelijk voor het beleid.

De heer Van Dekken (PvdA):

Dat zegt u nu wel, maar we zijn het over de inhoud volstrekt met elkaar eens. Als het sneller kan, dan moet het sneller. Volgens mij kan het ook sneller. Maar zoals ik al zei, wil ik de zaak wel in evenwicht bezien. Op het moment dat alle betrokken instanties, organisaties en mensen op hun manier versneld daaruit kunnen komen, ben ik daar een voorstander van. Die polarisatie helpt immers niet. Die helpt echt niet, want die leidt alleen maar tot meer vertraging. Maar datgene wat wettelijk is vastgelegd, staat vast. In die zin wil ik met u een oplossing vinden. Ik zou die boze toon dus op iemand anders richten.

(…)

De heer Geurts (CDA):

Ik heb geen interruptie maar meer een punt van orde. Mevrouw Thieme sprak net over illegale activiteiten rondom het couperen van staarten in de varkenshouderij. Dat is feitelijk onjuist. Ik ben het met de heer Van Dekken eens dat als er uit een persbericht van Varkens in Nood wordt geciteerd, dat nog niet wil zeggen dat het een illegale activiteit is. Dat wil ik even in het verslag vermeld zien.

Mevrouw Thieme (PvdD):

De heer Geurts weet als voormalig varkenshouder dat het afbranden van varkensstaarten verboden is tenzij er sprake is van een uitzonderlijke situatie. Het is standaard nu zo. Het is nooit zo dat een boer daar niet voor kiest. En waarom? Omdat de bio-industrie simpelweg zo verziekt is dat biggen elkaar anders gaan verwonden. Het is dus een situatie die onhoudbaar geworden is. Is de heer Geurts dan niet met mij van mening dat als de wet zegt dat dat verboden is, je dat dus ook niet moet doen? Dat is heel simpel.

(…)

De heer Graus (PVV):

Zoals mevrouw Thieme al zei, sterven honderdduizenden dieren een onnodige marteldood. Zij doet voorstellen voor bestaande stallen. Daar moet je wel een dekking voor hebben. Ik heb die niet. Dat is het probleem. Ik wil heel veel voorstellen van de Partij voor de Dieren steunen, maar dit gaat niet.

Hetzelfde geldt voor het voorstel met betrekking tot de transporten. Bij 24?C in de zon sterven er ook al dieren. De temperatuur zegt dus helemaal niets. Je moet ervoor zorgen dat die wagens gekoeld worden. Ook een hondje in een auto gaat bij 24?C al binnen een paar minuten de pijp uit. Mevrouw Thieme is hier dus niet goed van op de hoogte.

Beantwoording staatssecretaris

Ik kom nu bij de honden en met name de handel in honden. Helaas is dat een onderwerp waar wij vaak met elkaar op terug moeten komen, want illegale handel blijft een punt van zorg. Er blijven ook signalen komen over illegale handel in pups. De Kamer heeft de afgelopen maanden in de media kunnen lezen dat de politie, de Landelijke Inspectiedienst Dierenbescherming en de betrokken gemeenten gezamenlijk zijn ingezet bij enkele grotere controles van de NVWA op misstanden in de puppyhandel, en met effect. Er wordt dus opgetreden, maar dat betekent niet dat de problemen daarmee de wereld uit zijn. Was het maar zo!

Daarom informeer ik de Kamer graag over de stand van zaken van de aanpak. Er zijn al veel maatregelen genomen in de afgelopen jaren, zoals een verplichte identificatie en registratie (i&r), en een verbeterd paspoort. Dat beleid is geëvalueerd. De Kamer heeft de brief daarover op 7 juli jongstleden ontvangen, inclusief mijn reactie daarop. De belangrijkste conclusie van de onderzoekers is dat de juiste zaken zijn opgepakt in het beleid, maar dat er qua uitvoering en inrichting nog werk te verrichten is. De onderzoekers hebben ook een aantal aanbevelingen gedaan om de uitvoering nog verder te versterken. Ik heb al die aanbevelingen op één na overgenomen in de brief van 7 juli. De i&r van honden moet intelligenter en betrouwbaarder. De Kamer krijgt dit jaar nog een brief over de uitwerking daarvan. Ik blijf inzetten op voorlichting via het LICG (Landelijk InformatieCentrum Gezelschapsdieren) en ik zal daarin de suggesties van de onderzoekers meenemen. De NVWA heeft dit jaar extra ingezet op risicogericht handhaven op hondenhandel. Ik blijf daarnaast samen met andere lidstaten om aandacht vragen voor de agendering van de problematiek in Brussel, bijvoorbeeld in het nog op te richten EU-platform voor dierenwelzijn. We zetten er daarmee steeds stappen bij, waarbij ik mij altijd realiseer dat we niet alles kunnen uitbannen, omdat deze handel in de illegaliteit plaatsvindt. Maar ik denk dat we op dit moment het maximale doen om die hondenhandel zo goed mogelijk tegen te gaan.

Mevrouw Thieme (PvdD):

Het is goed dat de staatssecretaris dit serieus oppakt, want we hebben hier te maken met een criminele handel waarmee tientallen miljoenen euro's zijn gemoeid. Het probleem is dat mensen een dier heel vaak online kopen en daarvoor niet meer naar een dierenwinkel gaan. De onlinemarkt is dé markt voor illegale broodfokkers. We zullen er dus voor moeten zorgen dat dierenhandel niet meer online kan plaatsvinden. Is de staatssecretaris met mij van mening dat het online aanbieden van dieren op bijvoorbeeld Facebook en Marktplaats onwenselijk is? Is hij het met mij eens dat we dat zouden moeten aanpakken en dat hij daarin een regierol moet nemen?

Staatssecretaris Van Dam:

Mevrouw Thieme doet nu alsof het aanbieden van pups op internet überhaupt onwenselijk is. Dat is natuurlijk niet per se het geval. Maar zij heeft wel gelijk dat dergelijke platforms, zoals Marktplaats en Facebook, ook gebruikt en misbruikt worden door illegale hondenhandelaren. Om die reden zijn er afspraken gemaakt, bijvoorbeeld met Marktplaats. Niet alleen Marktplaats kijkt mee, maar ook de NVWA monitort dergelijke platforms. Er wordt op internet actief gezocht naar aanbod dat lijkt te komen van handelaren die de regels niet nauw genoeg nemen. Er wordt op dergelijke platforms ook gericht geadverteerd om ervoor te zorgen dat mensen voorgelicht worden, zodat ze zich realiseren waar ze op moeten letten als ze pups aangeboden zien worden op Marktplaats of Facebook. Die voorlichting heeft een positief effect, want deze illegale handel kan uiteindelijk alleen maar bestaan doordat mensen deze pups kopen. Als een pup verzwakt is door de manier waarop die behandeld is, is dat niet in het belang van degene die hem koopt. Laat staan dat je daarmee de praktijken van dergelijke handelaren legitimeert.

Mevrouw Thieme (PvdD):

Maar het online kopen van een pup, terwijl je niet weet waar het moederdier is, hoe het is gehouden en hoe de pups erbij hebben gelegen in de eerste weken van hun leven, is toch niet meer van deze tijd? Je kunt het toch niet aan Marktplaats overlaten om te bekijken of er misschien broodfokkers tussen zitten? De mensen die bij Marktplaats werken, zijn toch geen experts? De NVWA kijkt natuurlijk wel mee, maar kun je niet op een veel eenduidigere en makkelijkere manier handhaven door te zeggen dat het gewoon niet mogelijk is om op Marktplaats een dier te kopen? Als je een dier wilt hebben, zul je naar de fokker zelf moeten gaan, maar liever nog naar een asiel.

Staatssecretaris Van Dam:

Er wordt van alles aangeboden op internet, dus ook dieren. Zelfs al zou je dat willen reguleren, dan kan dat niet eens. Maar er is op internet natuurlijk ook sprake van bonafide aanbod. Als je een pup of kat zoekt, kun je terecht bij iemand die zijn nestje online heeft gezet. Handelaren kunnen er ook gebruik van maken. Maar als je daarop ingaat, is het wel verstandig om een aantal checks toe te passen. Daarom zetten we ook zo sterk in op voorlichting, zodat mensen die een pup willen kopen, weten waar ze op moeten letten. Een van de dingen die je sowieso altijd moet doen, is de plek bezoeken waar de pup is. Je moet naar de handelaar toe gaan, zodat je kunt zien hoe de omstandigheden daar zijn. Je moet alle voorlichting die je online kunt krijgen, en die we ook bewust via dergelijke platforms aanbieden, in je achterzak hebben, zodat je weet waarnaar je moet kijken.

(…)

Staatssecretaris Van Dam:

Mevrouw Thieme vraagt om alle bestaande stallen aan te passen aan de modernste eisen. Die vraag kun je op die manier niet neerleggen bij de verschillende veehouders, want dat vergt behoorlijke investeringen. Daarom gaat het stap voor stap en stellen we strenge eisen aan de nieuw te bouwen stallen. Wel moeten we bekijken welke aanpassingen we wél kunnen verlangen in bestaande stallen. Een verplichte brandmelder is daar één van. Het is altijd makkelijker om iets dergelijks verplicht te stellen via een kwaliteitssysteem van de sector zelf dan om dat via wetgeving te doen, want dan moeten we er ook handhavingscapaciteit op zetten. Ik zet er nu dus op in om het vanuit de sector zelf via de IKB te laten verplichten. Het alternatief is om het via de Wet dieren verplicht te laten stellen. Uiteraard gaat het hierbij niet om gewone brandmelders, want de boer slaapt zelf niet in de stal; het betreft brandmelders die ervoor zorgen dat het signaal meteen doorkomt, zodat de boer gewaarschuwd wordt en direct in actie kan komen.

Mevrouw Thieme (PvdD):

Is het moreel acceptabel om het risico te accepteren dat er telkens weer tienduizenden dieren levend worden verbrand, omdat het nu eenmaal een te grote investering van de boer vraagt? Is het moreel acceptabel dat we akkoord gaan met de volgende redenering: het kost gewoon te veel geld voor de boer, dus dan zal er af en toe een stalbrand met 60.000 kippen plaatsvinden? Uiteindelijk draait het dus om geld. Dat is toch de conclusie die ik hieruit moet trekken?

Staatssecretaris Van Dam:

U zegt het op een manier waardoor ik het gevoel heb dat u niet helemaal een indruk hebt van de positie waarin sommige veehouders zich bevinden. Recent waren de inkomens in de varkenshouderij in het nieuws. Mensen hebben daar jarenlang voor een minimuminkomen en soms zelfs minder moeten werken. Dat is de reële situatie. Bovendien staan er meer onderwerpen op de agenda. We hebben net gesproken over couperen. Dat zijn allemaal zaken die we niet zo willen, maar die in de loop der tijd wel zo zijn ontstaan. Dan kun je constateren dat de situatie nu niet in overeenstemming is met hoe we het idealiter zouden willen. Wat is de weg om ten aanzien van kwesties als couperen of castreren, of het tegengaan van stalbranden in de juiste situatie terecht te komen? Als je zoals mevrouw Thieme vaker doet, voorstelt dat het morgen gewoon geregeld moet zijn, heb je één zekerheid, namelijk dat veel van de ondernemers daartoe niet in staat zijn en dus failliet gaan. Is dat de weg die we moeten bewandelen? Of moet je een weg zoeken waarbij je die veranderingen samen met de veehouders gaat maken en je accepteert dat het langzamer gaat dan je graag zou willen, maar waarbij je wel weet dat de veehouders in staat zijn om die veranderingen door te voeren? Ja, soms is het helaas een economische kwestie. Je moet het wel kunnen financieren op het moment dat je veranderingen doorvoert. Als we de veehouders ertoe verplichten en ze het niet kunnen financieren, gaan ze dus failliet. Ik denk niet dat dat de route is die uiteindelijk de situatie die ook mevrouw Thieme voor ogen staat, op een goede manier dichterbij brengt.

De heer Geurts (CDA):

Ik wil de staatssecretaris vragen om mevrouw Thieme te vertellen dat elke varkensstal in Nederland minimaal één temperatuuralarmmelder heeft, die mijns inziens sneller reageert dan wat er net werd voorgesteld. Het gros van de stallen heeft veel meer alarmsystemen, die efficiënter en hoger gekwalificeerd zijn dan de systemen die menig huis of ander bedrijf heeft.

De voorzitter:

Als u uitlokt, zijn we nog veel langer bezig.

De heer Geurts (CDA):

De staatssecretaris weet dat en kan dat gewoon aan mevrouw Thieme vertellen.

Staatssecretaris Van Dam:

Ik denk dat mevrouw Thieme de heer Geurts gehoord heeft. Dat lijkt mij de kortste route.

De voorzitter:

Het lijkt mij heel verstandig dat mevrouw Thieme en de heer Geurts een keer koffie gaan drinken