Bijdrage Thieme AO Duurzaam Voedsel (tweede termijn)

Mevrouw Thieme (PvdD): Voorzitter.Bij de afronding van de eerste termijn van de minister werd door de voorzitter voorgesteld om één minuut aan elke fractie te geven. Toen heb ik gezegd dat dit te kort was. Het lijkt mij logisch dat de spreektijd nu niet toch één minuut wordt. Ik heb gerekend op twee minuten. Vorige week werd duidelijk dat steeds meer fracties aangeven dat er moet worden gekeken naar de mogelijkheden van een vermindering van de vleesconsumptie. Dat is winst. Dat de fracties van het CDA en de VVD daar in eerste termijn niet aan willen, verbaast mij niet. Die zijn de architecten van de vee-industrie en de massaproductie van dierlijke eiwitten. Dat zie
ik dan ook als een soort achterhoedegevecht. Het is wel opvallend dat de minister in haar eerste termijn een belangrijke component van de voedselnota, namelijk de vleesvermindering, nauwelijks heeft behandeld, hoewel de meerderheid van de toen aanwezige fracties haar toen daarover had bevraagd. Uit haar antwoord blijkt klip-en-klaar dat zij vooral wat ziet in de verduurzaming van dierlijke producten. Zij sprak nauwelijks over de noodzakelijke transitie van dierlijke naar meer plantaardige eiwitten. Waarom spreekt de minister bijvoorbeeld wel over 15% per jaar groei in de consumptie van duurzame dierlijke producten, maar wil zij geen percentage noemen ten behoeve van haar andere doelstelling: de reductie van het consumptieaandeel dierlijke eiwitten? Waarom kiest zij daar een andere benadering voor?

De minister heeft nog steeds niet uitgelegd waarom er geen afrekenbare doelstellingen zijn geformuleerd in de nota. Mede namens de GroenLinks-fractie, die hier niet aanwezig kon zijn vanmiddag, overweeg ik hierover een motie in te dienen. Mijn fractie heeft de wens uitgesproken dat wij de werkelijke kosten van de productie van
ons voedsel tot uitdrukking laten komen in de prijzen. Hoe gaat de minister ervoor zorgen dat consumenten meer gaan uitgeven aan voedsel? De minister zegt in haar eerste termijn niet vooruit te willen lopen op de discussie over een vleestaks of eventueel een hoger btw-tarief voor dierlijke producten. Die uitspraak staat haaks op haar uitlatingen in de pers, bijvoorbeeld op 9 september 2009 in het NOS Journaal over de biefstuktaks en in het interview in het tijdschrift VMT van vorige week. Ik dacht dat het kabinet geen taboes kende bij de eroverwegingen. Ik wil daar graag uitleg over. De minister wil graag dat de markt de verduurzaming regelt, maar in Boerderij van deze week lezen wij dat er nog geen harde afspraken zijn gemaakt tussen Albert Heijn en de zogenoemde Beter Leven-producenten. Hoe beoordeelt de minister dit? Welke rol denkt zij te kunnen spelen in dezen? Wat zijn de consequenties als het Beter Leven-keurmerk wordt aangeboden bij Albert Heijn op het aanbod van biologisch vlees bij Albert Heijn? Is de minister bereid om daar met Albert Heijn over te spreken?

(...)

Mevrouw Snijder-Hazelhoff (VVD):
Voorzitter. Ik herhaal wat ik in eerste termijn vorige week heb gezegd: voor ons blijft de concurrentiepositie van ondernemers essentieel bij de stappen die wij maken op weg naar duurzaamheid. Op EU-niveau moeten wij ervoor zorgen dat het goede speelveld wordt behouden (...)

Mevrouw Thieme (PvdD):
De VVD-fractie vindt het een verspilling van geld dat er 0,5 mln. wordt geïnvesteerd in vleesvervangers en dat er wordt gekeken hoe die wat krachtiger in de markt kunnen worden gezet. Als mevrouw Snijder vindt dat de markt dat zelf moet doen, waarom is zij dan consequent wel altijd haantje-de-voorste bij al die miljoenen die worden
gegeven aan de vee-industrie en de landbouw? Op een kunstmatige manier wordt de landbouw in de benen gehouden, namelijk met belastinggeld van Europa en van Nederlanders. Dan moet je ook consequent zijn en vinden dat de markt helemaal zijn eigen broek kan ophouden. Dan is het ook afgelopen met de subsidies aan de landbouw.

Mevrouw Snijder-Hazelhoff (VVD): Ik weet niet of mevrouw Thieme haar cijfertjes kent,
maar de vleessector en de kippensector krijgen geen subsidies. Zij weet dat ook. Ik zie dat
in ieder geval nergens op de begroting.

(...)

Mevrouw Snijder-Hazelhoff (VVD):
Ja, die wel. Dit verwijt gaat gewoon niet op. Wees eerlijk: ziet mevrouw Thieme het echt zitten dat wij onderzoeken of wij eiwitten uit insecten kunnen halen? Als ik haar goed heb begrepen in eerste termijn, had zij daar zelf ook haar twijfels bij. VION heeft al geweldige initiatieven op dat gebied genomen. Moeten wij daar nog apart 0,5 mln. tegenover zetten?

Mevrouw Thieme (PvdD):
Uiteraard vind ik het niet de goede weg om het ene dierlijke eiwit te vervangen door het andere. Dat is een andere discussie. Hier gaat het erom dat in de begroting van LNV voor innovaties in de landbouw gelden zijn vrijgemaakt en dat bijna de helft van het budget van Europa aan landbouw wordt besteed. Dan hebben wij het dus over het kunstmatig in stand houden van een sector, die juist haar eigen broek zou moeten ophouden volgens de liberale visie van de VVD. Mevrouw Snijder meet dus met twee maten.

Mevrouw Snijder-Hazelhoff (VVD):
Daar worden wij het toch niet over eens. Ik zou het wel interessant vinden om mevrouw Thieme eens te horen over de footprint en het rapport van Wageningen. Dat kan haar misschien op andere gedachten brengen.

Minister Verburg:
Voorzitter. Dank voor de inbreng in tweede termijn van de Kamer. Ik houd mij niet helemaal aan de volgorde, maar de eerste vragen zijn gesteld door mevrouw Thieme. Zij houdt een heel betoog over minder vlees. De inbreng van mevrouw Snijder gaat daar ook over. Ik wil, en het kabinet zet zich daar ook voor in, de productie van dierlijke eiwitten verduurzamen, waar wij hele programma's voor hebben, maar ook de productie van plantaardige eiwitten verduurzamen. Beide zijn nodig, niet alleen in Nederland, maar wereldwijd. Graag maak ik een onderscheid tussen wat wij in Nederland voor eigen gebruik produceren en wat wij in de driehoek Berlijn-Parijs-Londen bedienen, zo zeg ik tegen de heer Polderman. Ik heb vorige week die driehoek geschetst. Daarmee heb ik onmiddellijk een antwoord op de vraag: vindt u dat wij in Nederland alles wat men in China en India aan
extra eiwitten gaat consumeren, moeten produceren? Het antwoord daarop is nee.

(...)Er zijn vragen gesteld over de vleesconsumptie. Mevrouw Thieme heeft gelijk; er is gezegd dat wij het element van vleestaks of hogere btw willen meenemen in de heroverweging. Daar lopen wij nu dus niet op vooruit. Die heroverweging komt er. Vervolgens is de vraag of wij tegelijkertijd in Nederland minder vlees moeten gaan eten. Vind je dat je dit vanuit de overheid moet opleggen? Daarop is mijn antwoord klip-en-klaar: nee, dat willen wij niet. Als mensen die keuze maken in het kader van de verduurzaming, staat het hun vrij. Dat gaat de overheid echter niet opleggen, want -- mevrouw Snijder heeft daar gelijk in -- dat kan ook langs de lijn van minder voedselverspilling.

Mevrouw Thieme (PvdD):
De minister zegt: mevrouw Thieme heeft gelijk dat de vleestaks bij de heroverwegingen wordt meegenomen, daar moeten wij niet op vooruitlopen. Waarom uit zij zich dan nu al zo tegen zo'n vleestaks, terwijl die discussie nog moet plaatsvinden? Zij spreekt zichzelf dus tegen, want zij neemt zelf wel een voorschot.

In de nota en in de onderliggende documenten staat duidelijk dat er ook een eiwittransitie dient plaats te vinden. Ik vraag niet aan de minister om mensen te verplichten minder vlees te gaan eten, want ik ben zelf ook erg voor persoonlijke vrijheid en verantwoordelijkheid. Het gaat er echter om dat de minister moet uitspreken dat een dag zonder vlees de meest duurzame manier van consumeren is. Kennelijk wil zij dat maar niet zeggen. Ik begrijp niet waarom zij niet wil inspireren door dat aan te geven en echt heel eerlijke informatie te geven. Zij denkt dat zij er is met de aanpak van verspilling van voedsel en de verduurzaming van dierlijke eiwitten alleen, maar dan is zij er nog lang niet.

Minister Verburg:
Mevrouw Thieme gaat over haar opvattingen en haar vragen. Als zij het
niet erg vindt en ook als zij het wel erg vindt, ga ik over mijn eigen antwoorden. Als mensen
ervoor kiezen om een dag of twee dagen iets anders te eten zoals vis, eieren of wat dan
ook, dan vind ik dat allemaal prima. Mijn advies is: eet gezond en eet niet te veel -- dat is het
allerbeste -- en wees je bewust van de rol die je als gezin, familie, huishouden of individu
kunt spelen in het hele verduurzamingstraject. Zowel de dierlijke als de plantaardige eiwitten
moeten immers worden verduurzaamd, omdat wij mondiaal gezien -- wij hebben in
Nederland een grote footprint -- een grote verantwoordelijkheid hebben. Die willen wij ook
dragen. Dat betekent dat wij ook zaken aan anderen zullen kunnen en moeten aanreiken om
de footprint niet te groot te maken waar sprake is van groei, en de footprint te verkleinen
waar de footprint al heel behoorlijk is.

Mevrouw Thieme (PvdD):
Graag krijg ik nog een reactie op het feit dat ik stel dat de minister zichzelf tegenspreekt. Aan de ene kant zegt zij immers dat wij niet vooruit mogen lopen op de discussie over de vleestaks. Aan de andere kant zegt zij op dit moment in alle persuitingen dat zij daar niet aan wil.

Minister Verburg:
Ik heb gezegd wat ik heb gezegd. De heroverwegingen -- het woord zegt het al -- zijn er om het huidige beleid op enig moment te heroverwegen, maar dat betekent niet dat de regering op voorhand met meel in de mond zou moeten praten. Als dat al duurzaam zou zijn, zou dat niet helpen om de problemen op te lossen. Het kabinet heeft dus standpunten totdat na de besluitvorming na de heroverweging zou blijken dat die standpunten niet langer valide zouden zijn. Mevrouw Thieme heeft gevraagd of ik kan bevorderen dat er harde afspraken komen tussen Albert Heijn en Beter Leven. Ja, ik houd op dat punt de vinger aan de pols (...)

(...) Dan de vraag of de omzet van het tussensegment ten koste gaat van biologisch. Ik heb daar geen enkele aanwijzing voor. Sterker nog: ik zou het mooi vinden als tussensegmenten of andere vormen van verduurzaming en biologisch elkaar scherp houden en beïnvloeden. Volgens mij heb ik daar vorige week een verhaal over gehouden in de richting van de heer Vendrik. Ik heb hem toen gewaarschuwd dat hij niet ouderwets zou moeten worden met zijn opvatting dat biologisch het beste zou zijn. Ik wil dat ook graag tegen mevrouw Thieme zeggen: idealiseer biologisch niet, want ook de biologische sector -- evenals Biologica als vooruitgeschoven post en "spokesman" daarvan -- zegt dat zij nog veel heeft te leren en nog een hele ontwikkeling moet doormaken. Ik vind het wel mooi dat er een competitie ontstaat in verduurzaming. Daar kunnen wij allemaal, maar tegelijkertijd ook het hele klimaat en de biodiversiteit veel baat bij hebben. Het komt goed op gang. Het zou mooi zijn als mevrouw
Thieme daar oog voor zou hebben, maar dat kan ik haar niet opleggen.