Bijdrage Thieme AO Lucht­vaart (Schiphol/Lelystad)

Voorzitter. "Zwanenburg grote winnaar Aldersakkoord." Zo luidde de kop van een plaatselijke courant. De verliezers zijn Lijnden en Floriande. Maar Spaarndam en Buitenveldert staan evenmin te juichen. Zo blijkt Schiphol een splijtzwam te zijn voor buurten en dorpen. Als er minder over het ene dorp gevlogen wordt, moeten vliegtuigen uitwijken naar het andere dorp. De Alderstafel concludeert dat anders vliegen niets oplevert maar juist geluidsoverlast veroorzaakt in andere dorpen en buurten. Om het knooppunt Schiphol, de zogenaamde hub-functie, te kunnen behouden zijn er in 2020 145.000 meer vluchten nodig. Voor Schiphol komt dat neer op een toename van maar liefst 15%. De langetermijnverwachting is dat verdere groei noodzakelijk is om de hub-functie te behouden. Ik vraag mij af in welk jaar de milieunormen weer moeten worden opgerekt om de groeiwens te faciliteren. Wanneer heeft de staatssecretaris er genoeg van om deze zwaar gesubsidieerde sector te blijven steunen? Bij hoeveel vluchten stelt zij zich de vraag of de hub-functie echt wel zo belangrijk is? De gezondheid van mensen is in het geding; hoge bloeddruk, jaarlijks tot 34 hartinfarcten, allemaal te wijten aan Schiphol.

Vliegverkeer is een zeer klimaatbelastende manier van vervoer. Vindt de staatssecretaris het faciliteren van de groeiwens wel passen binnen het klimaatbeleid? Moet dit niet worden betrokken bij het klimaatbeleid? Zo ja, hoe gaat zij dit dan doen? Zo nee, hoe roept zij het ongebreidelde vliegverkeer dan een halt toe?

De regionale luchthavens vallen landzijdig onder de provincie, maar luchtzijdig onder het Rijk. Waar moeten de burgers naartoe als ze overlast ondervinden van de vliegbewegingen? Onze regionale fracties krijgen signalen dat mensen van het kastje naar de muur worden gestuurd. Er vindt geen handhaving plaats als vliegtuigen afwijken van de afgesproken routes en over kwetsbare natuurgebieden vliegen. Waar moeten de burgers naartoe volgens de staatssecretaris?

In een groot gebied rondom Schiphol worden zware beperkingen opgelegd aan bijvoorbeeld windmolens en gebouwen. Daarmee worden kansen voor duurzame energie op de tocht gezet. Ons wetenschappelijk bureau heeft in 2008 onderzocht wat de mogelijkheden zijn om van Schiphol een zonnekrachtcentrale te maken door op de gebouwen en de graslanden zonnepanelen te plaatsen. Dit zou 25% van de energie die Schiphol gebruikt duurzaam kunnen maken. Bovendien zou het gebied daarmee veel minder aantrekkelijk worden voor vogels, wat de vliegveiligheid weer vergroot. Waarom zou Schiphol niet kunnen wat in Denver en in Weeze wel kan? Is de staatssecretaris bereid om te kijken naar de mogelijkheden voor het gebied rond Schiphol?

Waar wel ruimtelijke beperkingen zouden moeten worden ingesteld, gebeurt dat niet. Er is een verbod op de vestiging van viskwekerijen rondom Schiphol, maar tegelijkertijd staan wij toe dat er rond de start- en landingsbanen van Schiphol op grote schaal graan wordt verbouwd, waarmee ganzen en andere dieren worden gelokt. Het beleid van de afgelopen jaren heeft geleid tot een grotere kans op aanvaringen met vogels. Dat is het beleid van dit kabinet en van vorige kabinetten. Ook al is de kans op een aanvaring klein, wij moeten geen aanvaringen uitlokken, maar dat gebeurt wel. Boeren mogen voor ganzen zeer aantrekkelijke voedselgewassen telen bij luchthavens; onbegrijpelijk. Daarnaast krijgen jagers in dit gebied alle ruimte om de natuurlijke vijand van deze vogels, de vos, dood te schieten. Mijn fractie pleit voor nadere beperkingen in artikel 2.2.3. van het Luchthavenindelingsbesluit. Dat zou een uitstekende oplossing zijn om gebieden minder aantrekkelijk te maken voor vogels.

Vorig jaar werd ondubbelzinnig bewezen wat kenners al jaren wisten: als er bij Schiphol niets te halen valt, dan komen de vogels ook niet. Na het vrijwillig omploegen van oogstresten van graan daalde het aantal kruisingen van ganzen met de banen van vliegtuigen met maar liefst 90%. Vervolgens zagen wij een onmiddellijke stijging van het aantal baankruisingen naar het oude niveau, het niveau ten tijde dat er aardappelen en bieten werden geoogst en de resten op het land bleven liggen. Het vergassen van ganzen had niets veranderd aan de situatie, het omploegen van de graanresten wel. Onderzoeksbureau Arcadis geeft in overweging om het Luchthavenbesluit aan te passen voor de zone van 0 tot 6 kilometer van de luchthaven en dit gebied anders in te richten. Is de staatssecretaris daartoe bereid, samen met de staatssecretaris van Economische Zaken?

De gemeenteraad van Amsterdam kreeg na vragen van de Partij voor de Dieren te horen dat het ministerie dit hoopt mee te nemen bij de herziening van het Luchthaveninpassingsbesluit. In het voorliggende voorstel is hierover niets te lezen. Hoe kan dat? Neemt de staatssecretaris de vliegveiligheid wel serieus? Op grond van het LIB mogen er dus geen viskwekerijen gevestigd worden in een straal van 6 kilometer, maar landbouw die ganzen uit de hele omgeving aantrekt vanwege oogstresten die op het land blijven liggen, is kennelijk geen probleem. Hoe legt de staatssecretaris dat uit?

Het is tijd voor echte maatregelen die mens en dier beschermen. Ik hoor graag wat de staatssecretaris gaat doen.

...

Mevrouw Kuiken (PvdA): Zoals ik al zei tegen mijn collega van GroenLinks, 2020 lijkt ver weg maar is heel dichtbij. Het vervelende van de discussie die wij continu voeren over het hier en het nu is dat wij bijna vergeten dat er ook nog een wereld daarna is. Ik daag de staatssecretaris en onszelf uit om langzamerhand eens te gaan nadenken over Schiphol en, nog beter, de metropool Schiphol-Rotterdam-Eindhoven na 2020. Wat is daarvoor nodig qua infrastructuur en openbaar vervoer? Hoe ziet de wereld er dan uit? Welke stappen moeten wij zetten om ervoor te zorgen dat wij die metropool dusdanig interessant maar ook leefbaar maken?

Mevrouw Thieme (PvdD): Over de toekomstbestendigheid van deze sector gesproken, hoe kijkt de PvdA aan tegen het feit dat deze sector een grote bijdrage levert aan de broeikasgassenuitstoot? Wordt het niet eens tijd om deze sector goed onder de loep te nemen en te kijken naar de vervuilende subsidies die wij verstrekken in de vorm van belastingvrijstelling voor kerosine? Moeten wij hierin geen verdere stappen zetten, juist om verder te kijken dan alleen 2020?

Mevrouw Kuiken (PvdA): In mondiaal verband wordt er al gekeken naar het ETS. De luchtvaartsector loopt op sommige fronten voorop. Ik mopper ook wel eens op de sector, maar men beseft niet altijd dat men daarin een rol heeft. Ik ben absoluut voor stappen die de sector schoner en milieuvriendelijker kunnen maken. Ik ben echter niet naïef. Wij hebben de luchtvaartsector ook nodig voor de Nederlandse economie en onze positie in de wereld. Schiphol is een kunstmatige hub, maar levert wel veel werkgelegenheid op. Er is ons veel aan gelegen om dat zo te houden. Ik vind het zonde dat wij ons nu focussen op CO2-uitstoot en veel minder op het stiller maken van vliegtuigen. Mensen in gebieden als Buitenveldert, Floriande en elders zouden daar veel baat bij hebben. Die discussie wil ik wel verder aangaan.

Mevrouw Thieme (PvdD): Het is jammer dat wij met de PvdA niet de discussie kunnen aangaan over de miljardensubsidie aan de luchtvaart via vrijstelling van belasting. Is mevrouw Kuiken geïnteresseerd in het plaatsen van zonnepanelen op de velden rondom Schiphol? Op die manier worden niet alleen vogels geweerd, maar functioneert Schiphol ook als een zonnekrachtcentrale.

Mevrouw Kuiken (PvdA): De PvdA heeft in het verleden altijd stappen gezet. Ook wat het ETS betreft lopen wij voorop om de luchtvaartsector te dwingen schoner te worden. U vindt ons op dat vlak aan uw zijde. Wij beseffen ook dat wij de luchtvaart economisch nodig hebben. Wat zonnepanelen betreft: ik ken niet alle technische ins and outs. Alles wat wij kunnen doen om Schiphol duurzamer te maken, verdient mijn steun. Ik meen mij te herinneren dat de KLM de duurzaamste luchtvaartmaatschappij ter wereld is. Dat verdient een compliment. Het feit dat u en ik hiervoor aandacht vragen, werkt dus wel degelijk.