Bijdrage Thieme Debat AO Neder­landse Voedsel- en Waren Auto­riteit

Mevrouw Thieme (PvdD): Voorzitter, in mijn schriftelijk inbreng ben ik al uitgebreid ingegaan op mijn bezwaren tegen de fusie van de VWA, AID en PD. Rapport na rapport bevestigt dat er structureel systeemfouten zitten in de organisaties van de AID en de VWA. Uit niets blijkt dat de problemen zijn opgelost. Is er een onafhankelijk onderzoek gedaan vraag ik de staatssecretaris. Een fusie van de organisaties zal de aanpak van de problemen nog eens extra complex maken en zal de kernproblemen toedekken. Ondanks al deze alarmbellen zet de staatssecretaris niet alleen de fusie door, hij bezuinigt ook nog eens fors op de handhavingscapaciteit: dit is heel erg zorgelijk.

En wie zullen er uiteindelijk de dupe van zijn als blijkt dat de fusie niet leidt tot een betere controlerende instantie: de mensen en vooral ook de dieren op transport en in slachthuizen. Om een goed beeld te krijgen van de problematiek bij veetransporten heb ik een aantal incidenten enkel in de maand juli op een rijtje gezet. Op 2 juli keurt de VWA een transport van varkens goed terwijl de temperatuur opliep tot 40 graden. Op 8 juli komt een Nederlandse transporteur in Spanje aan met 300 dode biggen. Op 22 juli worden kreupele koeien ingeladen door transport met goedkeuring van de VWA dierenarts. Op diezelfde dag keurt een andere dierenarts van de VWA het transport van een driedeks geladen truck met koeien goed zonder ruimte boven de schoft. Hoe kan het gebeuren dat de instantie die het dierenwelzijn zou moeten waarborgen, zulke praktijken toelaat? Graag een reactie.

Per jaar vervoeren de Nederlandse transporteurs meer dan 675 miljoen levende dieren in 400.000 transportbewegingen. In 2008 waren er nog 2500 controles, in 2009 waren dat er slechts 1668. Nog geen half procent van de transporten wordt dus gecontroleerd. Dit kabinet gelooft in zelfregulering. Maar voorzitter, het kabinet verzuimt het ondersteunend bewijs te leveren dat het werkt en dat is allerminst het geval. Integendeel! ‘Dierwaardig vervoer’ is een waardeloos en waardenloos systeem en het is ook niet voor niets dat na invoering er al snel weer een ander certificeringsysteem kwam. Het is tekenend dat er na invoering nauwelijks deelnemers zijn toegetreden tot dierwaardig vervoer: we hebben ongeveer 1700 vervoerders waarvan er in 2008 87 aangesloten waren bij dierwaardig vervoer. In 2009 waren dat er 120.

Nu is er de ambitie om de certificeringssystemen samen te voegen en we kunnen de soap tussen de vervoerders volgen via de media: er is totaal geen consensus over de te hanteren normen met als gevolg koehandel met het welzijn van 675 miljoen dieren. Hoe voorkomt de staatssecretaris dat de normen bij de samenvoeging van de systemen naar beneden worden bijgesteld omdat degene met de grootste mond en die het minst snapt van dierenwelzijn, ik noem met name de bond van veehandelaren, zijn zin door zal drijven. Dierenwelzijn en voedselveiligheid leg je niet in handen van een sector die meer geld verdient bij lagere normen en keer op keer bewijst geld belangrijker te vinden ethiek. De staatssecretaris dient zelf de regie en de handhaving op zich te nemen. Zo kan er ook korte metten gemaakt worden met de free riders.

De private controles stellen ook niets voor blijkt uit het rapport van Ernst en Young. Het is beschamend om te lezen dat er vorig jaar slechts 6 steekproeven op slachthuizen en 8 steekproeven op een bedrijfslocatie zijn gedaan. In de evaluatie spreekt men van voornamelijk administratieve controles. En als ViaNorm ter plaatse was, dan waren er geen dieren aanwezig om te kunnen controleren op dierenwelzijn (zie pagina 6, 19 en 22 van het rapport). Kan de staatssecretaris mij dit uitleggen en kan hij ook uitleggen wat met ‘onaangekondigde controles’ bedoeld wordt als die een paar dagen van te voren worden aangekondigd?

Voorzitter, Je zal maar VWA-er en AID-er zijn en te maken krijgen met boeren, dier- en vleeshandelaren die je tegenwerken, je intimideren of die simpelweg de wetten niet respecteren. Rapport na rapport rept over deze ondermijnende factoren voor een goed handhavingsbeleid. En als je dan als klokkenluider melding maakt van de misstanden dan wordt je vervolgd door de Staat. Niet de misstanden worden aangepakt, maar de brenger van het slechte nieuws dat de overheid faalt.

Voorzitter. Hoe lang moeten we als samenleving nog accepteren dat een sector die keer op keer bewijst zichzelf niet te kunnen reguleren, de hand boven het hoofd wordt gehouden? Waarom zijn worden economische belangen belangrijker geacht dan veilig voedsel en een fatsoenlijk niveau van dierenwelzijn?

Waarom kunnen wij niet rekenen op een overheid die belangrijke publieke taken zoals wettelijke controles naar behoren zelf uitvoert? De Law en order mentaliteit van dit kabinet geldt kennelijk niet als er economische belangen mee gemoeid zijn.

Voorzitter, het rapport over de Qkoorts bevestigt dat het beter is als de VWA enkel nog onder VWS ressorteert. De eerste kamer nam inmiddels met algemene stemmen een motie van de Partij voor de Dieren aan, waarin wordt gepleit voor een centrale regie bij VWS in geval van besmettelijke dierziektenuitbraken die een gevaar voor de volksgezondheid vormen. Een erg goed plan, graag een reactie van de staatssecretaris. Hij moet ons nu eens duidelijk maken waarom de slager z’n eigen vlees mag keuren. Waarom de nVWA onder EL&I valt en niet onder VWS

Dank uw wel.