Bijdrage Thieme Debat Begro­tings­ak­koord 2013

Bekijk de bijdrage via debatgemist.nl

Mevrouw Thieme (PvdD):
Voorzitter. Nederlanders houden van eensgezindheid en daadkracht, vooral bij het gezamenlijk oplossen van grote uitdagingen. Daarin kan een klein land groot zijn. Groot waren de opluchting en de waardering toen na zeven weken vruchteloos onderhandelen over het Catshuisakkoord binnen 48 uur een Kunduzakkoord gesloten bleek te kunnen worden, niet met de PVV, maar met D66, GroenLinks en de ChristenUnie. Als de kortstondige vreugde over het Kunduzakkoord allang is vergeten, zullen de zware gevolgen echter nog heel lang blijven naklinken. Dat je binnen 48 uur een Catshuisakkoord met succes zou kunnen ombouwen tot een heel ander akkoord, was te hoog gegrepen. Dat is logisch: te mooi om waar te zijn en daarom een sprookje.

Het Catshuisakkoord in een groen cadeaupapiertje is nog steeds niets anders dan een ingrijpende kaasschaafoperatie die heel veel schaafwonden veroorzaakt bij heel veel landgenoten. Het klinkt goed om te spreken over ombuigingen en besparingen, maar er is overduidelijk vooral sprake van ernstige lastenverzwaring: op de verkeerde plaats, ongericht en onvoldoende gemotiveerd.

Treinforenzen hebben zich jarenlang als makke schapen laten vervoeren in overvolle NS-wagons. Ze hebben de "excuses voor het ongemak" gelaten over zich heen laten komen na uitgevallen treinen, vertragingen en sein- en wisselstoringen. Ze bleven echter per trein reizen, omdat ze dachten dat ze daarmee iets goeds konden doen. Het is voor treinforenzen een klap in het gezicht om nu te moeten vernemen dat hun reiskostenvergoeding belast zal gaan worden. Mensen moeten maar verhuizen, zegt de Kunduzcoalitie. Dit is een volkomen gebrek aan realiteitszin, verhuizen nu de woningmarkt compleet op slot zit. De treintaks zal van tafel moeten, en wel zo snel mogelijk. Ik overweeg op dit punt een motie in te dienen.

De indruk is gewekt dat dit akkoord goed zou zijn voor de natuur. Ook sommige groene organisaties hebben gedeeld in de juichstemming over de vermindering van de verslechtering. Natuurlijk is het prettig als het ergste wat men vreest, minder erg lijkt uit te pakken. Maar de vraag is: waarom zouden partijen als D66, GroenLinks en de ChristenUnie zich opstellen als burgemeesters in oorlogstijd als daar geen enkele noodzaak voor is? De gedoogcoalitie was in duigen gevallen, dus waarom de plaats van de PVV innemen om het CDA en de VVD te steunen? Waarom moesten idealen te grabbel worden gegooid? GroenLinks beweerde in april nog dat er niet te rigide bezuinigd moest worden en kwam met een pakket van 8 mld. aan bezuinigingen. Minder dan twee maanden later gaat ze akkoord met maar liefst 50% meer bezuinigingen dan het door haar zelf gestelde maximum. Waren er geen andere manieren om verantwoordelijkheid en daadkracht te tonen, bijvoorbeeld door een groen zakenkabinet te formeren tot aan de verkiezingen en de daarop volgende formatieperiode?

D66, GroenLinks en de ChristenUnie zetten hun handtekening onder onaanvaardbare natuurbezuinigingen die ervoor zorgen dat de Europese verplichtingen en doelstellingen op het gebied van natuur niet zullen worden gehaald. Een substantieel deel van de vermindering van de bezuinigingen op natuur van 200 mln. is allang geclaimd door de veehouders om te kunnen uitbreiden. Dat is geen extra geld voor de natuur, maar ordinair kiezersbedrog. De opbrengst van de accijns op rode diesel wordt een subsidie op potdichte stallen.

Dit soort spelletjes met woorden doen de geloofwaardigheid van de politiek geen goed. Het deels afschaffen van de rode diesel wordt nu bejubeld als een binnengehaalde vergroening, maar stond al in het Catshuisakkoord. Het huidige bezuinigingspakket wekt stellig de indruk dat er vooral is gezocht naar grote groepen mensen die kunnen boeten voor iets waar zij part noch deel aan hebben. Het zijn niet de negatieve gevolgen van de veehouderij op onder andere de natuur die in rekening worden gebracht. Nee, er wordt een boete geheven op een van de meest milieuvriendelijke vormen van vervoer: reizen per trein of per fiets. Kortom, in plaats van gerichte vergroening is er sprake van gerichte ontgroening. Dat is voor de Partij voor de Dieren niet acceptabel.

De Partij voor de Dieren is voorstander van een sluitende begroting: niet meer uitgeven dan wij hebben, niet meer consumeren dan er is en niet meer beslag op de aarde leggen dan wij ons kunnen veroorloven naar mensen in de rest van de wereld en naar toekomstige generaties. Schaf daarom de subsidies op milieuschadelijke activiteiten af. Dat levert volgens het Planbureau voor de Leefomgeving 5 tot 10 mld. per jaar op en natuur en milieu worden direct ontzien. Dat is vergroening. Zorgen dat de vervuiler gaat betalen in plaats van de treinforens. De houdbaarheidsdatum van het huidige akkoord is 13 september. Als er ooit reden was voor groeiend verzet vanuit de burgers dan is het nu. Wij willen graag meehelpen met hervormen, bezuinigen, ombuigen en vergroenen, maar niet op basis van angst voor Brussel of angst voor de financiële markten. Regeren is vooruitzien en dat is meer nodig dan ooit.

Voorts ben ik van mening dat er een einde moet komen aan de bioindustrie.

Interruptie van andere partij

Mevrouw Sap (GroenLinks):
Mevrouw Thieme klinkt een tikje zuur. Zij zegt dat wat er gebeurt eigenlijk allemaal gerichte ontgroening is. Hoe kan zij dan verklaren dat er in de groene wereld, bij vrijwel alle natuur- en milieuorganisaties in dit land, een enorm enthousiasme klonk nadat het akkoord naar buiten was gekomen? Natuur en Milieu spreekt bijvoorbeeld van een groene doorbraak voor Nederland.

Mevrouw Thieme (PvdD):
Ik kan mij heel goed voorstellen dat sommige natuurorganisaties, zeker niet alle, zeggen: gelukkig, er is in elk geval een soort vermindering van de verslechtering bewerkstelligd als het gaat om de natuurbezuinigingen. Nog steeds hebben wij echter te maken met een forse bezuiniging op natuur. Dat GroenLinks daar zijn handtekening onder zet, is voor mij onbegrijpelijk. Ik vind dat ook heel erg jammer, want er hadden ook andere keuzes gemaakt kunnen worden. Vaak wordt hier gesteld: wij konden niet anders dan met zijn vijven om tafel gaan zitten om dit akkoord voor elkaar te boksen. Er hadden andere keuzes gemaakt kunnen worden waarbij je niet je idealen te grabbel had gegooid.

Mevrouw Sap (GroenLinks):
Die organisaties zeggen niet: gelukkig dat er een vermindering van de verslechtering is. Zij zeggen: wat fijn dat er eindelijk in Nederland een groene doorbraak is, wat fijn dat er eindelijk maatregelen komen die de grote vervuilers laten betalen, wat fijn dat er eindelijk een kolenbelasting komt en wat fijn dat het bezuinigen op natuur nu is gestopt. Ik vraag mevrouw Thieme nogmaals hoe zij dan toch tot zo'n andere weging kan komen.

Mevrouw Thieme (PvdD):
Ik denk toch dat mevrouw Sap dit in een droom heeft gehoord. Als je de persberichten van Natuur & Milieu en Natuurmonumenten goed bekijkt, staat er namelijk: gelukkig dat er iets van de scherpe randjes afgehaald is, maar we hebben nog steeds te maken met forse bezuinigingen. GroenLinks, D66 en de ChristenUnie zetten daar hun handtekening onder. LTO Nederland publiceert tegelijkertijd een juichend persbericht, waarin zij duidelijk stelt dat er gelukkig wordt geïnvesteerd in de veehouderij, terwijl GroenLinks samen met de Partij voor de Dieren ageert tegen die grote megastallen. Het moet GroenLinks toch tot nadenken stemmen dat LTO Nederland net zo blij is als Natuur & Milieu? Dat kan toch niet helemaal goed gaan?

Mevrouw Sap (GroenLinks):
Wat mij tot nadenken stemt, is dat ik overal in het land vanuit groene hoek enthousiaste geluiden hoor en enthousiaste reacties ontvang op dit akkoord, terwijl alleen in de Kamer mevrouw Thieme van de Partij voor de Dieren het kennelijk te moeilijk vindt om toe te geven dat hier iets moois gerealiseerd is. Dat valt mij op.

Mevrouw Thieme (PvdD):
Het is jammer dat wij blij moeten zijn met een dode mus.

Interruptie bij andere partij

Mevrouw Thieme (PvdD):
GroenLinks zet zich graag neer als de grote bestrijder van het kolen stoken en komt dan ook met een kolenbelasting. Hoe moet ik dat zien, als datzelfde GroenLinks in de Eemshaven een kolencentrale bouwt? Die komt er dankzij GroenLinks. Ik heb een twitterdebatje gehad met het wetenschappelijk bureau van GroenLinks. Dat zegt dat GroenLinks inderdaad de kolencentrale in de Eemshaven mogelijk heeft gemaakt, maar dat GroenLinks ervoor gaat zorgen dat die niet in gebruik wordt genomen. Is dat de nieuwe economie en het nieuwe duurzaamheidsstreven van GroenLinks?

Mevrouw Sap (GroenLinks):
Laat ik eerst zeggen dat ik blij ben met de kolenbelasting. Ik ben ook blij met de steun die daarvoor vandaag is uitgesproken, niet alleen door Natuur&Milieu, maar zelfs door Shell en Eneco. Die zeggen allemaal dat dit belangrijke stappen zijn op weg naar de innovatieve, groene economie die ons voor ogen staat. Dat is een heel belangrijk winstpunt van dit akkoord.

Dan terug naar de Eemshaven en Groningen. GroenLinks is samen met de PvdD en een aantal andere partijen altijd consequent tegen de bouw van nieuwe kolencentrales geweest. Helaas bestaat daarvoor geen meerderheid in de Provinciale Staten. Wij hebben de door de meerderheid gedragen keuze, waarbij onder andere de PvdA voor een meerderheid heeft gezorgd, om door te gaan met de bouw niet kunnen keren.

Mevrouw Thieme (PvdD):
Het was een gedeputeerd van GroenLinks die daarvoor koos. Kennelijk waren toch weer de macht en het pluche belangrijker dan een principiële keuze. Laat ik een ander voorbeeld noemen, tegen de achtergrond van de geloofwaardigheid van GroenLinks met dit akkoord. Mevrouw Sap zegt dat de natuur gered wordt dankzij haar inspanningen. Waar gaan de opbrengsten van de accijns op rode diesel echter naartoe? Er wordt tot 40 mln. geïnvesteerd in potdichte megastallen. Is dat nu duurzaamheid volgens GroenLinks?

Mevrouw Sap (GroenLinks):
Wij hebben in dit akkoord een breuk gemaakt met de plannen van Breker, eh, Bleker, die de natuur afbrak. Wij hebben een breuk gemaakt met de trend van verkwanseling van de natuur in dit land. Ik had, met mevrouw Thieme, graag nog veel meer geld beschikbaar gehad om verder te investeren in de natuur en in de prachtige rijkdom aan planten en dieren in dit land en om de kwetsbare natuurgebieden verder te beschermen. Er wordt volgend jaar een heel stevig begin gemaakt, met 200 mln. Ik zal samen met mevrouw Thieme vechten om het nog beter te maken.

Mevrouw Thieme (PvdD):
Ik wil ook heel graag samenwerken met GroenLinks. Het gaat echter wel om geloofwaardigheid. Maar wat als je aan de ene kant zegt met verduurzaming bezig te zijn door de accijns op rode diesel te verhogen en je aan de andere kant een handtekening zet onder een investering van 40 mln. in megastallen? GroenLinks heeft tijdens de provinciale verkiezingen gezegd geen megastallen in Nederland te willen. GroenLinks is dus ongeloofwaardig. Nu worden er dankzij GroenLinks toch kolencentrales gebouwd in Groningen, omdat het graag in de Gedeputeerde Staten wil blijven zitten. Ik vraag mij af of wij wel goed af zijn met zo'n partner.

Mevrouw Sap (GroenLinks):
Er wordt absoluut niet geïnvesteerd in megastallen met dit akkoord. Integendeel. Er wordt geïnvesteerd in verduurzaming van de agrarische sector, in aankoop en beheer van nieuwe natuurgebieden en in nog meer belangrijke zaken.

Dat is het allerbelangrijkste wat er moet gebeuren. Voor mij is geloofwaardigheid dat je kansen grijpt als ze zich voordoen, dat je kansen grijpt om dingen echt te verbeteren en dat je het niet alleen laat bij mooie woorden, maar echt concrete maatregelen treft om volgend jaar in Nederland de natuur verder te beschermen.

Mevrouw Thieme (PvdD):
Dit hoorde ik ook in de debatten met de heer Bleker, alleen werd het dan niet gezegd namens GroenLinks, maar zei staatssecretaris Bleker dat. Hij zei namelijk: wij gaan investeren in duurzame stallen. Mevrouw Sap weet met mij dat dat megastallen zijn. Het akkoord gaat daarop verder en GroenLinks zet daar haar handtekening onder.

Interruptie beantwoording minister

Mevrouw Thieme (PvdD):
In aanvulling op de doorberekening door het Centraal Planbureau, er wordt nogal trots gedaan over de vermindering van de bezuiniging op natuur. Wordt ook bekeken in hoeverre de natuurdoelen worden gehaald? Wordt het Planbureau voor de Leefomgeving daar ook bij betrokken?

Minister De Jager:
Nee, niet voor dit begrotingsakkoord, maar het is volgens mij wel mogelijk om dat bij de verkiezingsprogramma's te doen.

Mevrouw Thieme (PvdD):
Dat is wel van belang, omdat in de aanbiedingsbrief staat dat de doelen waarschijnlijk gehaald zullen worden. Ik wil graag een doorberekening van die aanname zien, dus een toezegging dat het kabinet dat laat uitrekenen.

Minister De Jager:
Voor alle duidelijkheid, dit akkoord wordt op ieder onderdeel gedragen door het hele kabinet. Als het gaat om de koopkracht, gebeurt dat door de minister van Sociale Zaken. Als het om natuur gaat, zijn het de bewindslieden van EL&I en eventueel I&M. De Kamer kan dan over deze onderdelen van het akkoord spreken. De Kamer heeft met dit akkoord nu de hoofdlijnen besproken. Vanaf nu zullen maatregelen uit dit akkoord de Kamer gaan bereiken, op allerlei manieren, via AMvB's, wetgeving en misschien notities of brieven. De Kamer kan vanaf nu met de vakbewindslieden over de maatregelen van dit akkoord spreken. Ook deze vraag kan daarbij volledig worden behandeld.

Mevrouw Thieme (PvdD):
Voor de duidelijkheid, de minister wees er net op dat dit bij de verkiezingsprogramma's moest terugkomen, maar ik vraag het kabinet om dit akkoord ook bij het Planbureau voor de Leefomgeving te laten checken.

Minister De Jager:
Net als bij de koopkracht doe ik niet dat soort toezeggingen, want dat is niet mijn portefeuille. Als de Kamer dat zou willen, als er een meerderheid voor zou zijn, kan dat worden gevraagd aan de betreffende vakbewindspersoon, die de voor- en nadelen ervan kan aangeven. Ik weet wel dat er voor de verkiezingsprogramma's advies gevraagd kan worden aan het Planbureau voor de Leefomgeving, dat daar ook tijd voor heeft. Voor dit begrotingsakkoord laat ik het echt even bij de betreffende vakbewindslieden. Wij doen hier vandaag alleen het hoofdlijnendebat. Ik ben aanspreekbaar op het saldo en op alle bezuinigingen in geld.

Tweede termijn

Mevrouw Thieme (PvdD):
Voorzitter. Het verschil tussen het Kunduzakkoord en het Catshuisakkoord is 48 uur en een groen cadeaupapiertje. Dat kan niet anders betekenen dan dat veel politieke partijen in essentie weinig van elkaar verschillen. De bezuinigingen dienen elders te worden gezocht. Met het afschaffen van subsidies op milieuschadelijke activiteiten kan 5 mld. tot 10 mld. per jaar worden bezuinigd en worden natuur en milieu direct ontzien.

We moeten ervoor zorgen dat de vervuiler gaat betalen in plaats van de treinforens. Daarom dien ik de volgende motie in.

Ik zie dat de minister-president gelijk kan antwoorden. Daartoe geef ik hem het woord.

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

constaterende dat het begrotingsakkoord de maatregel bevat belasting te heffen op de reiskostenvergoeding van treinforensen;

constaterende dat deze maatregel veel treinforensen ernstig dupeert;

constaterende dat stagnatie op de woningmarkt verhuizing onmogelijk maakt voor veel gedupeerden;

verzoekt de regering, af te zien van deze voorgenomen forensentaks waar het ov-reizigers betreft en op zoek te gaan naar een alternatief in de vorm van een heffing op milieubelastende activiteiten,

en gaat over tot de orde van de dag.

De voorzitter:
Deze motie is voorgesteld door het lid Thieme. Naar mij blijkt, wordt de indiening ervan voldoende ondersteund.

Zij krijgt nr. 2 (33280).

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

constaterende dat het begrotingsakkoord maatregelen bevat die consequenties hebben voor natuur en milieu;

constaterende dat deze maatregelen in hun uitwerking niet zijn doorgerekend door het Planbureau voor de Leefomgeving;

verzoekt de regering, de gevolgen van het begrotingsakkoord voor natuur en milieu door te laten rekenen door het Planbureau voor de Leefomgeving,

en gaat over tot de orde van de dag.

De voorzitter:
Deze motie is voorgesteld door het lid Thieme. Naar mij blijkt, wordt de indiening ervan voldoende ondersteund.

Zij krijgt nr. 3 (33280).