Bijdrage Thieme Debat kabi­nets­re­actie commissie Davids

Mevrouw Thieme:

Voorzitter,

''Als je met de inzichten van nu terug zou kijken, denk ik dat je het anders zou hebben gedaan'' de premier die over zichzelf spreekt in de tweede persoon enkelvoud, alsof het iemand anders was dan hij die het besluit nam de inval in Irak te steunen. Het is niet alleen zo dat de huidige premier staatsrechtelijk verantwoordelijk is voor het besluit van zijn ambtsvoorganger om de oorkog in Irak te steunen, hij was die ambtsvoorganger zelf, dus als er iemand verantwoordelijkheid zou moeten dragen op dit dossier is dat de premier en naamgever van het huidige en het toenmalige kabinet.

“Had ik het maar geweten , dan had ik het niet gedaan “ is het begin van een scabreus kinderliedje dat populair is op basisscholen, en de premier van Nederland denkt ermee weg te kunnen komen om steun aan een oorlog zonder volkenrechtelijk mandaat te rechtvaardigen. Of de schijn van rechtvaardiging te geven.

Dr. Den Dekker van de Universiteit Utrecht merkt terecht op dat er geen sprake kan zijn van een ‘Adequater’ mandaat: het is in juridische zin betekenisloos om te spreken van een ‘adequater’ volkenrechtelijk mandaat. Juist op dit punt is het volkenrecht eindelijk eens een keer ondubbelzinnig: er is een geweldmandaat, of niet. In 2003 lag er geen geweldmandaat, noch om Irak te ’straffen’ wegens het niet-naleven van resoluties van de veiligheidsraad, noch om het regime aan de kant te zetten. De term ‘adequater’ wordt in de media als een knieval van Balkenende gepresenteerd maar is in wezen het tegenovergestelde: het suggereert dat er passende en passender geweldsmandaten van de VeiligheidsRaad bestaan. Daarvoor biedt het volkenrecht geen steun. En dat is niet nieuw, elke student volkenrecht weet dat daarin in de gehele periode waarover we vandaag spreken geen enkele wijziging is gekomen. Je bent zwanger of je bent niet zwanger, maar zwangerder bestaat niet, dat is volkomen helder in het volkenrecht . Iemand die gepromoveerd is in de rechtsgeleerdheid en hoogleraar christelijk sociaal denken aan de VU geweest is, zou zich moeten realiseren dat het niet geloofwaardig overkomt , wanneer hij zich volkomen van de domme houdt met een beroep op zijn toenmalige onwetendheid.
Mijn vraag aan de minister president, voorzitter, is welke kennis van nu hij precies miste , toen hij steun gaf aan de inval in Irak. Dat moet toch uitermate helder worden wil de premier en met hem het hele kabinet een beroep kunnen doen op “onwetendheid”.

Gister nog hoorde ik de minister president zeggen dat ‘de politiek zichzelf neerhaalt’.
Hij sprak over een door het CDA in gang gezet 'beschavingsoffensief' dat nieuw leven ingeblazen zou moeten worden. Nederlanders zouden aardiger tegen elkaar moeten zijn, respect voor elkaar tonen maar ook grenzen stellen.

Voorzitter, wie oproept z’n eigen straatje schoon te vegen, zou daartoe het goede voorbeeld moeten geven en dan niet op de wijze waarop de minister-president dat doet. Hij is een meester in het schoonvegen van z’n eigen straatje, maar dan wel op een zodanige wijze dat de sneeuw op z’n oprit gewoon blijft liggen en anderen lelijk ten val kunnen komen.

Volgens Uri Rosenthal was het vooral in de tijden van het hoogtepunt van de verzuilde politiek in de jaren ’50 en ’60 de gewoonte om lastige kwesties in handen van commissies buiten het parlement te leggen . De tijd waarin volgens Lijphart onder de bevolking een diep ontzag voor de gezagsdragers heerste. De tijd waarin de vader van de huidige minister Donner, André Donner, vond dat er krachtig geregeerd moet worden, met respecteren van de volwaardige uitoefening van de parlementaire controle. Dat laatste is met nadruk niet gebeurd, het parlement is lange tijd buitenspel geplaatst door het kabinet, onder verwijzing naar de de instelling van de commissie Davids. Alsof de instelling van een commissie ook maar iets zou kunnen veranderen aan de informatieplicht die het kabinet heeft aan de Kamer.

Het kabinet heeft tijd gekocht met de instelling van de commissie Davids, maar we moeten vaststellen dat die tijd lang niet alle wonden die het Irak dossier geslagen heeft, heeft kunnen helen, Integendeel zou ik willen zeggen.
Het gezag onder de bevolking voor dit kabinet is tot een dieptepunt gedaald , mede onder invloed van de houterige pirouettes die het kabinet maakt om zich uit te draaien onder het nemen van haar verantwoordelijkheid.
Het is buitengewoon beschamend wanneer blijkt dat de Minister president twee van de belangrijkste conclusies van een door hemzelf ingestelde commissie keihard afwijst, die over het ontbreken van een adequaat volkenrechtelijk mandaat en die van het al dan niet juist en volledig informeren van de Kamer.

De commissie Davids die eerder al constateerde dat de premier nauwelijks leiding gaf rondom Irak in vraagstukken van oorlog of geen oorlog, werd vervolgens op een zeer onheuse wijze afgeserveerd door de Minister president. Zozeer dat commissievoorzitter Davids sprak over een ‘onzuivere reactie’, een schot in de verkeerde richting. Die manier van optreden , voorzitter, van de minister president , zorgt ervoor dat de politiek zichzelf neer haalt. Dat burgers geen enkel vertrouwen meer hebben in hun bestuurders die ons land een oorlog ingerommeld hebben, waar we niets te zoeken hadden.
Dat én de minister president en de voormalig secretaris generaal van de NAVO blijven volhouden dat niet de onafhankelijke onderzoekscommissie het bij het rechte eind heeft, maar dat zij de enige representanten van de waarheid zouden zijn, doet voor burgers in ons land ronduit ongeloofwaardig aan.

Welke Nederlander komt op z’n werk weg bij het maken van zulke grove fouten als het kabinet maakte, het niet voldoen aan de informatieplicht zoals het kabinet deed en dan met heel veel verhullend taalgebruik het eigen straatje schoon proberen te vegen.
Geen weldenkend mens kan daar begrip voor opbrengen, laat staan waardering voor hebben.

Het voeren van een oorlog , de meer dan honderdduizend doden, de executie van een president, dat alles kan niet worden weggepoetst of schoon gepraat met een compromisdocument dat de coalitie moet redden.
Waarheidsvinding zou zwaarder moeten wegen dan politiek eigenbelang, en daar lijkt het op dit moment allerminst op.
De vragen die de commissie Davids beantwoord heeft, worden door het kabinet voor kennisgeving aangenomen, zonder dat er consequenties aan verbonden worden.
De arrogantie van de macht, voorzitter, die zich weigert te verantwoorden. En de coalitiepartners, voorzitter, ze gedragen zich als was in de handen van de Minister-President.

De Christenunie wil voortaan na elke militaire missie een parlementair onderzoek komt, te beginnen met Uruzgan, maar een parlementair onderzoek naar de foute oorlog in Irak hoeft voor de christenunie niet. Collega Voordewind is het met de commissie-Davids eens, dat het kabinet de Tweede Kamer „selectief en onvolledig” heeft geïnformeerd over de politieke steun die Nederland in 2003 gaf aan de Amerikaans-Britse inval in Irak. Hij vindt dat „een fout”, maar consequenties lijkt hij er niet aan te verbinden. De fout van het kabinet wordt met de mantel der liefde bedekt, of moet ik zeggen met de mantel van het welbegrepen eigenbelang?

En de Partij van de Arbeid? De partij die in de oppositie zo’n fel pleitbezorger was van een parlementaire enquête, die partij vindt het nu bij monde van fractievoorzitter Hamer plotseling ‘niet meer nodig’. Niet meer nodig voorzitter, een grotere afgang met de staart tussen de benen is nauwelijks denkbaar.
Zes van de tien kiezers vinden een parlementaire enquête naar de achtergronden van de Irak oorlog bittere noodzaak en binnen de PvdA achterban is de behoefte aan een parlementaire enquête nog aanzienlijk groter .
74% van uw kiezers, mevrouw Hamer, wil een parlementaire enquête, en het is zeer de vraag of u die kiezers op dit moment, aan de vooravond van de gemeenteraadsverkiezingen zo moet teleurstellen, terwijl u weet dat uw eigen Klaas de Vries er in de eerste kamer straks alles aan gaat doen om die parlementaire enquête er gewoon te laten komen. Daar is hoogstwaarschijnlijk een meerderheid voor , waarom zou de Partij van de Arbeid eerst kiezen voor de blamage van het compromis dat nu op tafel ligt, terwijl de kans groot is dat uw partijgenoten aan de overzijde alsnog de onderste steen boven zullen willen halen.
Is het voorkomen van de achternamiddag van Hamer het waard om op de nacht van Klaas de Vries te wachten?

De oud-bewindslieden Bot, Van den Broek, Van Mierlo, Van der Stoel en Van Aartsen hebben volkomen gelijk wanneer ze stellen dat deze kwestie eindelijk uit de wereld moet worden geholpen. Oud Eurocommissaris Bolkenstein geeft aan dat er in 2002 alle informatie aanwezig was om tot het juiste besluit te komen namelijk geen steun aan de oorlog. En de uitkomsten van de commissie Davids plus de getuigenis van Tony Blair dat hij geen greintje spijt heeft, maken dat er alle aanleiding is om alle misverstanden over Irak moeten worden weggenomen.

Is het zo dat het kabinet de vrijheid heeft om steun kunnen en willen geven aan elke inval van elk dictatoriaal regime zonder de kamer daar juist over te informeren en zonder adequaat volkenrechtelijk mandaat? Zijn daar nog voorwaarden aan verbonden? Moet er bijvoorbeeld olie in de grond zitten of is het een voorwaarde dat er geopolitieke belangen van de VS bij betrokken zijn? Vergroot zo’n inval de kansen wel of niet om de secretaris generaal van de NAVO te mogen leveren?
En welke landen komen dan wel en niet in aanmerking, omdat er nogal wat landen zijn met staatshoofden die er net zulke verwerpelijke ideeën op na houden als Saddam Hoessein tijdens zijn leven en wél massavernietigingswapens bezitten, anders dan Saddam Hoessein?

Voorzitter, you can fool some of the people all of the time and all of the people some of the time, but you can't fool all of the people all of the time, wist Abraham Lincoln al van z’n vriend P.T.Barnum
Een kabinet dat weigert consequenties te verbinden aan het steunen van een oorlog zonder volkenrechtelijk mandaat en zonder de Kamer juist voor te lichten, verdient het niet nog een besluit te mogen nemen over verlenging van een als opbouwmissie verkochte oorlog in Uruzgan.

De sit down staking die het kabinet andermaal organiseert om de democratische controle in dit huis onmogelijk te maken, is een obsceen gebaar in de richting van de kiezer die zich allang niet meer serieus genomen voelt door deze coalitie.
De partijen die dit kabinet laten wegkomen met het niet verbinden van persoonlijke consequenties voor persoonlijk gemaakte ernstige fouten in het verleden in vraagstukken van oorlog en vrede en dood, zullen niet kunnen rekenen op sympathie van wie dan ook.

Wie pleit voor herstel van normen en waarden en durft te spreken over een beschavingsoffensief, zal de daad bij het woord moeten voegen. In het Irak dossier, in het Uruzgan dossier , kortom op elk gebied waar het onfatsoen, het geweld en het recht van de sterkste het winnen van de belangen van de zwakkeren. In dat kader kan ik ook niet nalaten te wijzen op het feit dat wij voorts van mening zijn dat er een einde moet komen aan de bio-industrie.
Dank u wel!