Bijdrage Thieme Debat over de uitslag van het refe­rendum over het asso­ci­a­tie­ak­koord met Oekraine

Voorzitter, Nederland heeft gesproken. Een ruime meerderheid van de kiezers die de moeite genomen heeft te stemmen, zegt ‘nee’ tegen het vrijhandelsverdrag met Oekraïne. Mijn fractie heeft een krachtige Nee-campagne gevoerd, omdat het niet geassocieerd wil worden met corruptie, kinderarbeid, dierenleed, oligarchen, gefinancierd door Nederlandse en Europese banken en hoog scorend in de Panama papers. De cijfers waren meer dan duidelijk. 61% stemde tegen, 38,2 % stemde voor. Verpletterende cijfers voor wie dacht dat de bevolking het allemaal wel best vond.

De belangen waren groot. Als een Nederlandse ondernemer met zakelijke belangen in Oekraïne collega’s van D66 per privéjet invliegt om met de president van Oekraïne van gedachten te wisselen, zal het wel niet over niks gaan. Als VVD-er Hans van Baalen met tranen in zijn stem de bevolking van Oekraïne bedankt voor hun verzet, zal dat niet alleen maar vanwege zijn revolutionaire inborst zijn. En als de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland daags voor het referendum een waarschuwing tegen kinderarbeid offline haalt, zal dat meer te maken hebben met commerciële belangen, dan dat er geen kinderarbeid meer voorkomt in Oekraïne.

Voorzitter, kippenboeren en de Partij voor de Dieren voerden voor het eerst in de geschiedenis eensgezind campagne tegen het vrijhandelsverdrag. Omdat het ronduit onacceptabel is dat Nederlandse banken en Nederlandse megastallenbouwers hand in hand plofkipfabrieken en legbatterijen bouwen, waartegen Europese pluimveehouders niet kunnen concurreren. De voorstanders van het verdrag wekten de suggestie dat alle inhoudelijke gronden per definitie ongeldig zouden zijn, dat het alleen zou gaan om de vraag: kies je voor Juncker of kies je voor Poetin.

Die vraag lag niet voor bij dit referendum, voorzitter, al werd tot op kabinetsniveau deze framing hardnekkig gehanteerd.

Ook het gepalaver over de opkomst en hoeveel mensen er eigenlijk maar tegen gestemd zouden hebben, geeft aan hoezeer de gevestigde orde weigert de kiezer serieus te nemen. Er was een degelijke opkomstdrempel ingebouwd van 30% en die drempel is ruim gehaald.

Er is een serieuze heroverweging beloofd bij een NEE, voorzitter. En de bevolking heeft geen mandaat gegeven voor marginale wijziging van het vrijhandelsverdrag, nee, het heeft het verdrag afgewezen.

In 2005 zei de bevolking met vrijwel gelijke cijfers NEE tegen de Europese grondwet. Ook toen hebben wij met overtuiging een tegen-campagne gevoerd.

Toen was de opkomst 63,3%. Maar dat zorgde er niet voor dat de politiek de uitkomst serieus nam. De Europese grondwet kwam er gewoon, zij het met een ander kaftje. Veel kiezers zijn toen vervreemd geraakt van de politiek en waarschijnlijk is er daarom dit keer een lagere opkomst. En dat kan de politiek zich aanrekenen.

Nog voor de dag van het referendum twitterde de minister van Binnenlandse Zaken hoopvol dat bij een opkomst onder de 30% automatisch een Koninklijk Besluit volgt en het verdrag automatisch in werking treedt. Voorzitter, zelfs dan zou er geen interesse zijn in de verhouding tussen voor- en tegenstanders.

Het kabinet kiest nu voor uitstel van executie door misschien zelfs pas in september met een reactie te komen. Een schandalige vlucht naar voren die voelt als een klap in het gezicht van de kiezer.

Voorzitter, Is het kabinet bereid af te zien van ratificatie? Wanneer komt het intrekkingswetsvoorstel?
En gaat het kabinet alles in het werk stellen om het voorwaardelijk in werking getreden deel van het verdrag terug te draaien? Dat is het deel dat de invoer van legbatterijeieren en plofkippen uit Oekraïne, en alle andere producten die onder andere met behulp van kinderarbeid zijn gemaakt, mogelijk maakt.

Dank u wel.