Bijdrage Thieme debat over het aftreden van staats­se­cre­taris Verdaas

Bekijk de bijdrage via debatgemist.nl

Het voelt altijd wat ongemakkelijk om in een debat te spreken over personen. Het aftreden van staatssecretaris Verdaas is natuurlijk een persoonlijk drama. Maar er dient politieke duiding te worden gegeven aan de gehele gang van zaken tijdens de formatie en daarna. Bewindspersonen dienen van onbesproken gedrag te zijn en mijn fractie is het dan ook eens met de beslissing van de staatssecretaris om af te treden.

De verantwoordelijkheid van deze voor de politiek in het algemeen, maar voor het Kabinet in het bijzonder schadelijke affaire, ligt bij formateur Rutte. De politiek belooft de burger onder meer betrouwbaarheid, zorgvuldigheid en integriteit.
Voorzitter, de drift voor de PvdA en VVD om te mogen regeren lijkt op alle fronten belangrijker te zijn geweest dan wat dan ook. De poppetjes waren zeer kort na de verkiezingen al bekend. Maar voorzitter, toen was al bekend dat beoogd staatssecretaris Verdaas, als gedeputeerde van de provincie Gelderland onder vuur lag vanwege zijn declaratiegedrag. Er liep zelfs een rechtszaak.
Voorzitter, hoe kan het dat voormalig staatssecretaris Verdaas na afloop van het gesprek met formateur Rutte, voor de camera kon zeggen dat er met geen woord gesproken was over zijn declaratiegedrag, terwijl de minister-president zelf aangeeft dat dit wel het geval was. Graag helderheid hierover van de minister-president.

Fractieleider Samsom zei vanmiddag dat er anderhalve week geleden onduidelijkheid ontstond over de ''feitelijke woonplaats en de rechtmatigheid van het woon-werkverkeer'' van de voormalige gedeputeerde. Was dit ook nieuw voor formateur Rutte? Over deze kwestie berichtte de pers namelijk al enige tijd geleden. Waarom heeft minister-president daar niet naar gevraagd tijdens het formatiegesprek met de staatssecretaris? Welke waarde moet ik nou toch hechten aan de ferme taal die premier Rutte altijd bezigt bij de aanpak van mogelijke fraude en misbruik van publieke voorzieningen, als hij tegelijkertijd ten aanzien van de integriteit van zijn bewindspersonen zich er zo makkelijk van af maakt en kennelijk geen zwaarte toekent aan wat er over de staatssecretaris al bekend was?
En een andere vraag, voorzitter, fractieleider Samsom zei vanmiddag dat de staatssecretaris zelf de conclusie heeft getrokken dat hij moest aftreden. Had de minister-president anders die conclusie getrokken? Of had de Staatssecretaris wat de minister-president betreft aan mogen blijven? Graag een reactie.
Voorzitter, het is heel erg dat deze affaire het vertrouwen in de politiek verder heeft geschaad. Mijn fractie wil van de minister-president weten wat hij gaat doen om deze te herstellen.

Interrupties:

Mevrouw Thieme (PvdD): Ik vind het nogal wat dat de fractieleider van de VVD alleen zegt dat hij vindt dat de staatssecretaris heeft verzuimd om informatie te verstrekken tijdens het formatiegesprek met de minister-president en dat hij niets zegt over de verplichting van de minister-president om zelf navraag en diepgaand onderzoek te doen naar aanleiding van alle berichtgeving die allang bekend was over de staatssecretaris, waardoor hij in feite al niet meer van onbesproken gedrag was. Wat vindt de fractieleider ervan dat kennelijk niet voldoende grondig is gediscussieerd over het declaratiegedrag?

De heer Zijlstra (VVD): Zoals mevrouw Thieme terecht zegt, dient een formateur de vraag te stellen of er relevante informatie is die betrekking heeft op de benoembaarheid van een kandidaat-bewindspersoon. Ik heb geconstateerd, ook op basis van het formatiedossier, dat die vraag is gesteld. Het is de kern van de procedure die wij met zijn allen hebben afgesproken dat het de verantwoordelijkheid van een kandidaat-bewindspersoon is om op dat moment relevante gegevens te delen, zodat die onderdeel kunnen zijn van de procedure of iemand benoembaar is. Als je achteraf constateert dat informatie die relevant bleek te zijn, op dat moment niet is gedeeld, is dat de individuele verantwoordelijkheid van de desbetreffende kandidaat-bewindspersoon. Dat is namelijk de essentie van de procedure.

Mevrouw Thieme (PvdD): Ik vind dat de fractieleider de richtlijn rondom de formatie wel erg eenzijdig interpreteert. Er is namelijk welzeker een actieve rol weggelegd voor de minister-president. Als dan uit de berichtgeving uit Gelderland blijkt dat de beoogde staatssecretaris niet van onbesproken gedrag is, mag je toch van een formateur verwachten dat hij veel meer doet dan alleen een paar vragen stellen over hoe het precies zat met het woon-werkverkeer? Je mag je dan toch ook afvragen of de formateur wel zorgvuldig handelt door het risico aan te gaan om hem toch voor te stellen om staatssecretaris te worden, terwijl hij daarmee in feite zijn kabinet in gevaar brengt?

De heer Zijlstra (VVD): Nogmaals, de kern van de procedure is dat dit de individuele verantwoordelijkheid is van een kandidaat-bewindspersoon. Ik heb zelf ooit zo'n gesprek mogen voeren. Daarin geef je aan of er informatie is en of die relevant is. Het is de verantwoordelijkheid van een formateur om die vragen te stellen. Ik heb moeten constateren dat de vragen zijn gesteld en dat bepaalde informatie op dat moment niet is gedeeld. Die blijkt achteraf wel degelijk relevant te zijn. Dan denk ik dat de heer Verdaas vandaag een te respecteren en verstandig besluit heeft genomen. Dat is vooral voor hem persoonlijk en voor zijn partij te betreuren. Het is echter ook de essentie van de procedure die door ons allen in dit huis is afgesproken dat tijdens het gesprek het jouw verantwoordelijkheid als kandidaat-bewindspersoon is om aan te geven of er zaken spelen, te ja of te nee. Dat is gebeurd. Daarom staan we hier vandaag en is hetgeen vandaag is gebeurd, gebeurd.

Mevrouw Thieme (PvdD): Ik krijg geen antwoord op de vraag of de heer Zijlstra vindt dat de minister-president hierin een wat actievere rol had moeten spelen, gezien de bekendheid van de staatssecretaris. Er is nog een vraag die ik graag beantwoord wil hebben. We horen al de hele tijd, ook van de fractieleider van de PvdA, dat het goed is dat Verdaas zelf zijn ontslag heeft ingediend. Als hij dat nu niet had gedaan, was het voor de VVD dan aanvaardbaar geweest dat hij was aangebleven? Of had de VVD hem dan zelf gevraagd om af te treden?

De heer Zijlstra (VVD): Nogmaals, de kern van de procedure is de individuele verantwoordelijkheid. Wij zijn helemaal niet in dat soort scenario's terechtgekomen, vanwege het heel simpele feit dat de heer Verdaas vandaag zelf zijn conclusies heeft getrokken. Dat respecteer ik. Het is geen situatie waarvan we heel vrolijk worden. Het is juist belangrijk dat we op volle kracht aan de slag gaan met dat belangrijke regeerakkoord. Ik hoop dat dat nu kan gebeuren. Dit verdient absoluut geen schoonheidsprijs; laat dat helder zijn. Ik ben echter blij dat de procedure uiteindelijk heeft gewerkt, namelijk dat je, als je de individuele verantwoordelijkheid als kandidaat-bewindspersoon niet voldoende hebt ingevuld, daaruit individueel, als inmiddels benoemde bewindspersoon, eventueel consequenties trekt.