Bijdrage Thieme debat Staat van de Europese Unie

Bekijk het debat hier terug op debatgemist.nl

Eerste Termijn

Voorzitter. Ik ben het dit keer van harte eens met de woorden van de heer Dijkgraaf van de SGP. Dat komt niet vaak voor.

Wij voeren een debat over de Staat van de Europese Unie. Het heeft er alle schijn van dat we de term "Staat" steeds letterlijker moeten nemen. Het lijkt te gaan om de Verenigde Staten van Europa, die zich van een muntunie, via een bankenunie naar een politieke unie ontwikkelen. Daarbij is sprake van een steeds verdergaande overdracht van soevereiniteit, zonder dat de burgers daarover veel te zeggen hebben. Een en ander wordt gepresenteerd als een voldongen feit. Er zal geen weg terug zijn.

In 2005 sprak ruim 61% van de Nederlanders zich uit tegen een Europese grondwet. 85% van de politieke vertegenwoordigers was vóór die Europese grondwet. Daar tekende zich voor het eerst een dramatische kloof af tussen burgers en politiek. Die kloof is niet kleiner geworden. Ik herinner me nog als de dag van gisteren dat politici kiezers probeerden over te halen met het verhaal dat Europa een hemel op aarde zou kunnen gaan betekenen op het gebied van mens, natuur, milieu en dierenwelzijn. De Europese Unie zou mensen dichter bij elkaar brengen, volkeren verbroederen, solidariteit bevorderen, en welvaart en geluk brengen.

Hoe anders is dit uitgepakt. Er is een Unie die niet geïnteresseerd lijkt te zijn in haar burgers en hun opvattingen, maar vooral in het overeind houden van een munt, koste wat kost. Het gaat om het overeind houden van het grootste monetaire experiment uit de geschiedenis. Het gaat erom, economieën met een onverenigbaar temperament onder één gemeenschappelijk muntstelsel te brengen. Telkens als blijkt dat de gemaakte keuzes geen voorspoed maar rampspoed brengen, wordt gezegd dat er geen weg terug zou zijn, maar dat er grote stappen voorwaarts gezet moeten worden op een doodlopende weg.

In 2005 voerde de Partij voor de Dieren al een intensieve campagne tegen de Europese grondwet, omdat daarin werd gesproken van de noodzaak om een vergroting van het verbruik in de Unie te waarborgen. Er stond in dat de productiviteit van de landbouw de enige doelstelling van het Europees landbouwbeleid mag zijn, en dat dierenwelzijn moet wijken voor godsdienstige rites en tradities. Denk bij dit alles aan schade aan het milieu, stimulering van de bio-industrie en het beschermen van stierenvechten en ritueel slachten.

Dit alles was voor veel burgers een brug te ver. Het is nog veel gekker dan voorheen, want Europa subsidieert zelfs het fokken van vechtstieren en het in stand houden van arena's.

Dit is slechts een van de vele voorbeelden van zaken die ervoor zorgen dat burgers Europa niet "best belangrijk" vinden. Steeds meer mensen zien Europa als een bedreiging. Een bedreiging voor hun pensioen, hun spaargeld, hun baan en hun toekomst. Europa vaart een koers die losgeslagen is van de wensen van haar burgers. Ik geef een recent voorbeeld. Tijdens de CITES-conferentie deze week kwam een voorstel in stemming om de verkoop van ijsberenvellen te verbieden. Er leven naar schatting nog 25.000 ijsberen. Elk jaar worden er 800 gedood. Het voorstel werd echter weggestemd omdat de Europese Unie, nota bene de grootste importeur van de wereld, tegen stemde. Iedereen weet dat de uitslag een andere was geweest als de vraag was voorgesteld aan Europese burgers. Maar kennelijk is de Europese politiek volkomen losgezongen van de burgers die zij geacht wordt te representeren.

Mevrouw In 't Veld (EP/D66):
Stel dat niet de Europese Unie maar Nederland had meegesproken, had Nederland bij zo'n wereldconferentie dan meer gewicht in de schaal gelegd dan Europa?

Mevrouw Thieme (PvdD):
Het gaat er vooral om dat mevrouw In 't Veld met mij moet concluderen dat Europa -- in tegenstelling tot wat de D66-fractie vaak beweert, namelijk dat Europa zo veel beter is voor het dierenwelzijn en dat wij daarmee vooruitgang kunnen boeken -- eigenlijk een hindermacht aan het worden is, zeker als het gaat om nationale regelgeving en principiële keuzes die lidstaten zelf kunnen maken om bijvoorbeeld een eigenstandig handelsverbod te introduceren om zo te voorkomen dat bedreigde diersoorten en hun producten naar Nederland komen. Dat is het grote probleem van Europa.

Voorzitter. Afgelopen week bleek dat maar liefst 64% van de Nederlanders een referendum wil over de bevoegdheden van Europa. En weer reageerden veel politici afwijzend. Daarom is het goed dat het Burgerforum EU inmiddels ruim voldoende handtekeningen heeft ingezameld om het onderwerp in dit huis bespreekbaar te maken. Voorafgaand aan dit debat hadden al ruim 46.000 bezorgde burgers de oproep op Burgerforum EU getekend. Mijn fractie hoopt dat voor het einde van dit debat de 50.000-grens gepasseerd zal zijn.

De heer Eickhout (EP/GroenLinks):
Ik wil mevrouw Thieme graag duidelijk maken dat de Europese Unie bij een CITES-conferentie niet als Europese Unie optreedt, maar namens de 27 lidstaten. Het Europees Parlement heeft ten aanzien van CITES en de ijsberen een standpunt ingenomen. Dat is een zeer goed standpunt, toegejuicht door alle dierenbeschermingsorganisaties. Ik hoop dat mevrouw Thieme dat heeft meegekregen. Het probleem is echter dat het Europees Parlement geen zeggenschap heeft bij een internationale organisatie waar de 27 lidstaten als 27 lidstaten opereren en de Commissie namens hen spreekt. Het was dus vooral een gebrek aan Europese democratie dat ervoor zorgde dat het standpunt van Europa niet goed was, door die lidstaten. Het Europees Parlement heeft een zeer progressief standpunt ten aanzien van CITES en de ijsberen.

Mevrouw Thieme (PvdD):
Daarmee geeft de heer Eickhout precies weer wat voor tandeloze tijger het Europees Parlement is.

De heer Eickhout (EP/GroenLinks):
Geen tandeloze tijger, maar nog geen zeggenschap over een aantal zaken. Is mevrouw Thieme het niet met mij eens dat het Europees Parlement daarover zeggenschap moet krijgen?

Mevrouw Thieme (PvdD):
Het is van groot belang dat wij de juiste stappen in de juiste volgrode zetten. Wij staan voor de Europese democratie. Ik vind het dan ook onbegrijpelijk dat GroenLinks in 2005 pleitte voor het aannemen van de Europese Grondwet, terwijl die er juist voor zorgde dat dierenwelzijn werd ingeperkt doordat godsdienstige rites en tradities belangrijker geacht werden dan dierenwelzijn. Wat dat betreft is GroenLinks voor mij onnavolgbaar.

Voorzitter. De Partij voor de Dieren is een groot voorstander van internationale samenwerking. Zij stelt echter vast dat het huidige beleid vanuit Brussel rond de crisis en de overdracht van bevoegdheden eerder als een splijtzwam werkt dan als een bindmiddel. Brussel heeft zich ontwikkeld tot de vijand van internationale solidariteit en samenwerking. Ik wil dan ook klip-en-klaar van het kabinet weten of het bereid is het burgerinitiatief serieus te nemen en of het bereid is de uitslag van het referendum over de bevoegdheidsoverdracht serieuzer te nemen dan de uitkomst van het referendum over de Europese Grondwet.

Voorts ben ik van mening dat er een einde moet komen aan de bio-industrie.

Dank u wel!

Tweede Termijn

Voorzitter. Ik dank de leden van het kabinet voor de beantwoording.

In eerste termijn heb ik gezegd dat het er bij dit debat over de Staat van de Europese Unie alle schijn van heeft dat we de term "Staat" steeds letterlijker moeten nemen. Er is sprake van de "Verenigde Staten van Europa", die zich van een muntunie naar een bankenunie naar een politieke unie ontwikkelen, met steeds verdergaande overdracht van soevereiniteit, zonder dat de burgers daar veel over te zeggen hebben. Wij steunen dan ook van harte het initiatief van Burgerforum EU voor een referendum.

Europa vaart een koers die losgeslagen is van de wensen van de burgers. In eerste termijn heb ik in dat kader een aantal voorbeelden genoemd, ook met betrekking tot belangrijke onderwerpen in Europa zoals landbouw en dierenwelzijnsbeleid. Daarom dien ik de volgende twee moties in.

Motie inzetten op Europees import- en handelsverbod voor ijsbeerproducten.

Motie geen landbouwsubsidies naar stierenvechten

Interrupties bij anderen

[...]

Mevrouw Thieme (PvdD):
Toen wij met de Europese samenwerking begonnen, stond ons voor ogen en was ons beloofd dat dit solidariteit onder de volkeren zou bevorderen, dat er vrede en stabiliteit zou komen. Daar zag het in eerste instantie ook naar uit, want we gingen op velerlei onderwerpen intensief samenwerken. Maar is de heer Pechtold niet met mij van mening dat de euro een splijtzwam is gebleken, gezien de focus op het slagen van het grootste monetaire experiment van de geschiedenis, de euro, en de focus om die euro maar te redden? Is die euro geen splijtzwam gebleken onder de Europese bevolking in plaats van het beoogde bindmiddel?

De heer Pechtold (D66):
Dat zou zo kunnen zijn, deel ik de visie van mevrouw Thieme, wanneer wij de problemen niet oplossen. Problemen dien je op te lossen. Toen de vorige splijtzwam, het IJzeren Gordijn, door Europa liep, hebben we dat uiteindelijk kunnen oplossen. U moet eens kijken hoe snel vervolgens landen rechten en economieën kregen. Zeker, op dit moment loopt er niet van noord naar zuid, maar van oost naar west een scheiding door Europa. Zaak is dat we dat oplossen. Zaak is dat we de landen aan de ene kant helpen en ze aan de andere kant onder druk zetten, maar vooral niet terug gaan hangen.

Mevrouw Thieme (PvdD):
Het is goed dat de heer Pechtold met mij constateert dat de euro nu een splijtzwam gebleken is. We zien de sociale onrust waar de heer Pechtold het ook over heeft. Mensen gaan de straat op in Griekenland, mensen accepteren de draconische bezuinigingen om maar de euro te redden. Moet de heer Pechtold niet met mij concluderen dat het kennelijk onbegonnen werk is om al die verschillende monetaire economieën samen te bundelen tot één economie, gezien ook de verschillende temperamenten van die economieën? Moet hij niet met mij concluderen dat het nu juist in het belang van Europa is dat elke lidstaat of elk euroland zijn eigen tempo kan bepalen, zodat de landen samen kunnen blijven werken en krachtig kunnen worden?

De heer Pechtold (D66):
Ik deel deze visie niet. Ik ben het er wel mee eens dat Europa, ook als het om de euro gaat, niet af is. Als je vrij verkeer van goederen, van personen, van diensten hebt, dan dien je uiteindelijk één politieke sturing te hebben, als je de economie tot één geheel wilt vormen. Die is nu beperkt, zowel in de eurozone -- al hebben we daar tegenwoordig een fantastische voorzitter zitten -- als ook in Europa zelf. Dus het oplossen van problemen is op dit moment moeilijk. We hebben weliswaar een soort Europese regering van regeringsleiders, die elke keer maar bij elkaar komen en sinds Griekenland bijvoorbeeld al meer dan 20 toppen hebben gehad, maar dan niet tot een punt komen.ste termijn heb ik gezegd dat het er bij dit debat over de Staat van de Europese Unie alle schijn van heeft dat we de term "Staat" steeds letterlijker moeten nemen. Er is sprake van de "Verenigde Staten van Europa", die zich van een muntunie naar een bankenunie naar een politieke unie ontwikkelen, met steeds verdergaande overdracht van soevereiniteit, zonder dat de burgers daar veel over te zeggen hebben. Wij steunen dan ook van harte het initiatief van Burgerforum EU voor een referendum.

Europa vaart een koers die losgeslagen is van de wensen van de burgers. In eerste termijn heb ik in dat kader een aantal voorbeelden genoemd, ook met betrekking tot belangrijke onderwerpen in Europa zoals landbouw en dierenwelzijnsbeleid. Daarom dien ik de volgende twee moties in. [...]

Mevrouw Thieme (PvdD):
Nu hoor ik de heer Pechtold zeggen dat het volgens zijn partij van groot belang is dat we dat democratisch tekort opheffen en dat we zo veel mogelijk democratie in Europa krijgen. Tegelijkertijd zei hij zojuist in een interruptiedebatje met mij dat hij vindt dat wij zo snel mogelijk naar een soort politieke unie moeten komen. Bij het traject daar naartoe zie ik dat de democratie maar even moet wachten. Dat kan niet allebei waar zijn. Is het niet veel logischer om eerst het democratisch gehalte van Europa op orde te krijgen, alvorens we verdergaan met bijvoorbeeld een bankenunie of een politiek unie? Is het niet logischer om die stap als eerste te zetten?

De heer Pechtold (D66):
Mevrouw Thieme en ik komen tot elkaar. Het ene moet, maar het andere ook. Als je het een wilt organiseren, moet je zorgen dat je het ander ook goed regelt. De stappen die moeten worden gezet, zullen dus vergezeld moeten gaan met meer invloed van het Europees Parlement. Wij hoorden vandaag dat het Europees Parlement niet accepteert dat de begroting wordt vastgesteld die door regeringsleiders is aangekaart. Dat vind ik alweer een belangrijke stap en dat hebben wij nog nooit meegemaakt.

Mevrouw Thieme (PvdD):
Helaas komen wij niet tot elkaar. D66 heeft in de afgelopen periode namelijk alleen maar gepleit voor het versneld overdragen van bevoegdheden van Nederland naar Brussel. Dit doet zij, terwijl het democratisch gehalte van Europa nog helemaal niet op orde is. Kennelijk is de Europese droom van D66 om te komen tot een politieke unie belangrijker dan het streven om eerst het democratisch gehalte van Europa op orde te brengen.

[...]

Mevrouw Thieme (PvdD):
De heer Pechtold zegt in feite "referenda are my middle name", voor referenda moet je bij de fractie van D66 zijn. Als wij destijds voor de introductie van de euro een referendum hadden willen houden, was D66 daar dan voor geweest?

De heer Pechtold (D66):
Even eerst het volgende, want anders wordt er uit Leiden getwitterd. Ik heb namelijk als wethouder Verkeer in Leiden een referendum over de RijnGouwelijn tegengehouden, maar daar had ik als bestuurder ook mijn redenen voor. Er wil nog wel eens een VVD'er met een Leidse achtergrond naar de interruptiemicrofoon lopen op dit soort momenten, maar dat is nu rechtgezet.

Ik had het idee dat helemaal niemand daar toen een probleem mee had. Ja, ik kende u toen nog niet, mevrouw Thieme. Dat was een gemis. Maar ik weet nog dat Gerrit Zalm indertijd biljetten stond te tappen. Er was euforie in dit land. Laten we niet vergeten, de euro begon een stuk onder de dollar. Iedereen dacht: eens kijken hoe die munt zich ontwikkelt. In een paar jaar ging hij er overheen. Het is een sterke munt. Oliesjeiks dreigden zo ongeveer te zeggen: laat maar zitten die dollars; we willen de barrels in euro's afrekenen. Die tijd, mevrouw Thieme, kan terugkomen als we slagvaardig zijn.

Mevrouw Thieme (PvdD):
Er was wel degelijk kritiek op dit experiment, maar het gaat om het principe of je het normaal vindt dat er een referendum wordt uitgeschreven bij belangrijke Europese beslissingen als het introduceren van een nieuwe munt. Waar staat D66? Wanneer is het voor de D66-fractie belangrijk om een referendum uit te schrijven? Juist omdat de munt nu echt een mislukking blijkt te zijn, is het van groot belang om te weten waar D66 staat. Hadden wij hier een referendum over moeten hebben?

De heer Pechtold (D66):
Ik moet kort antwoorden, maar de munt een mislukking noemen, is waar wij al afscheid nemen in ons denken. Dat is niet waar. Daarvoor hadden we ook geen gulden. De heer Madlener had net weer een verhaal over de gulden, maar de gulden zat al sinds 1980 aan de Duitse Mark vast. Wim Duisenberg, die veel golfde, zei: op het moment dat ze in Duitsland de rentestand veranderen, heb ik een kwartier om te volgen. Hij zei: die vijftien minuten is mijn soevereiniteit. Laten we daar eerlijk over zijn.

Mevrouw Thieme (PvdD):
En?

De heer Pechtold (D66):
En dus ga ik niet in de geschiedenis terug met u en zeggen dat dit toen had gemoeten. De omstandigheden waren er immers niet naar. Iedereen was dolbij. We kunnen weer dolblij zijn als we handelen.