Bijdrage Thieme Debat verlenging strafmaat dieren­mis­han­deling, initi­atief Waalkens en Ormel

Mevrouw Thieme (PvdD): Voorzitter, voor de tweede keer in drie maanden tijd spreken wij vandaag over een wetsvoorstel dat het welzijn van dieren betreft – in dit geval de bescherming van dieren tegen mishandeling door zwaarder te straffen. Elke stap vooruit doet mijn fractie goed en ik wil de indieners en de oorspronkelijke initiatiefnemers, Eerdmans en Wolfsen, bedanken voor hun inspanningen.

Dierenmishandeling is ontoelaatbaar. Sinds de eerste verschijning van dit voorstel van wet hebben we helaas nog vele gevallen van ernstige dierenmishandeling en verwijtbare verwaarlozing voorbij zien komen. Bijvoorbeeld de fokker in Oisterwijk waar onlangs nog door de Landelijke Inspectiedienst 154 honden in beslag werden genomen. Deze recidivist kreeg nu voor de vierde keer een proces-verbaal. En vorige week een melkveehouder die dertig kalfjes zodanig verwaarloosde dat de AID de dieren in beslag moest nemen . Ook bij hem waren al herhaaldelijk afspraken gemaakt over hoe hij zijn dieren zou moeten verzorgen. Dat schreeuwt om een houdverbod.

Waarschijnlijk is het nog maar het topje van een enorme ijsberg. Ik neem aan dat de indieners bij het formuleren van voorliggend voorstel schrijnende gevallen als die bij deze fokker en deze melkveehouder voor ogen hadden. De dieren werden stelselmatig verwaarloosd, kregen onvoldoende eten en drinken, met voor enkele honden de dood tot gevolg. Maar serieuze vervolging en strafoplegging blijft achterwege.

Onlangs nog schreef minister Verburg dat de extra inzet in de strijd tegen malafide hondenhandel in 2008 en 2009 heeft geleid tot 41 gevallen waarbij proces-verbaal werd opgemaakt. De sancties die hierbij werden opgelegd varieerden van werkstraffen van 60 uur en boetes van 500 tot 2850 euro. Vijfhonderd euro, dat is een gemiddelde prijs voor 1 hond, via Marktplaats aangeboden. Dat is geen straf, niet eens een klein tikje op de vingers... Dat is een gecalculeerd risico voor de malafide handelaren die elke nacht vanuit Tsjechie en andere voormalige Oostbloklanden met kofferbakken vol verwaarloosde pups naar Nederland rijden. Met zulke straffen kan beter gesproken worden van door de vingers zien, dan optreden.

In veel gevallen zou een houdverbod meer op zijn plaats zijn, al zou ook dat voor mijn fractie nog lang niet ver genoeg zijn gegaan. Daarop kom ik later terug. Waar het om gaat, is dat de mogelijkheid voor het opleggen van een houdverbod niet nieuw is. Toch lijkt hier zelden gebruik van te worden gemaakt. Waarom niet? En welke verandering gaat dit voorstel hier in brengen? Dit zijn vragen waar de indieners van twee regeringspartijen wat mij betreft veel te makkelijk overheen stappen.
Wat zijn tot nu toe de ervaringen met het opleggen van een houdverbod? Hoe vaak wordt dit inmiddels opgelegd? Hoe vaak wordt dit vervolgens overtreden? In hoeverre heeft het instrument bijgedragen om recidive te voorkomen? Misschien kan de minister de indieners bijstaan bij het beantwoorden van die vragen.

Er is herhaaldelijk om een evaluatie van bestaande wetgeving en handhavingspraktijk gevraagd. En ik verwijs nog maar eens naar professor Freriks die in dit kader tijdens het rondetafelgesprek over de Wet dieren opmerkte dat er maar al te vaak wordt geroepen om verhoging van de strafmaat zonder te kijken naar de daadwerkelijke reden van nalaten van serieuze strafvervolging.

Het staat als een paal boven water dat tot nu toe structureel onvoldoende prioriteit is gegeven aan het bestrijden van dierenmishandeling. Zowel op het gebied van de melding, van de opsporing, vervolging en de strafoplegging. Het aantal meldingen bij de LID neemt toe, maar de politie heeft het te druk met andere zaken. En áls de zaak al bij het OM komt wordt er in veel gevallen geseponeerd door de officier van justitie. Die enkele dierenbeulen die uiteindelijk voor de rechter moet verschijnen komen er met een beschamend lage boete vanaf.
Welke verandering gaat dit wetsvoorstel hier in brengen?
Hogere straffen en een langere proeftijd. Een goede zaak. Maar mijn fractie vreest dat de veranderingen in het Wetboek van Strafrecht zoals voorgesteld in het wetsvoorstel slechts papieren tijgers zijn en niet leiden tot veranderingen in de rechtspraktijk. Ik hoor het graag als dit niet zo is.

Dan kom ik op de inhoud van het voorstel.
Het houdverbod wordt verlengd van drie naar tien jaar. Dit gaat mij niet ver genoeg. Wat mijn fractie betreft mogen mensen die herhaaldelijk hebben laten zien dat zij niet de verantwoordelijkheid kunnen dragen voor een dier een levenslang houdverbod opgelegd krijgen. Zeker als er een bedrijfsmatige kant aan zit, zoals bij de eerder genoemde fokker en melkveehouder. De markt kent immers geen ethiek, die zal van buitenaf moeten worden toegevoegd.
Wij hebben hiervoor een amendement ingediend dat mogelijk maakt om na het houdverbod van 10 jaar, wanneer er binnen 5 jaar weer een dier wordt mishandeld, een permanent houdverbod op te leggen.

Een tweede amendement heb ik ingediend om –naast de voorgestelde verruiming- de mogelijkheid te creëren om een houdverbod als zelfstandige straf op te leggen. Het probleem bij het houdverbod als bijzondere voorwaarde bij een voorwaardelijke straf, is dat de voorwaarde komt te vervallen bij de tenuitvoerlegging van de hoofdstraf. Een overtreder kan er dan voor kiezen de voorwaarden te overtreden, een kleine boete te betalen of een paar uur werkstraf te verrichten, en vervolgens doorgaan met mishandeling en verwaarlozing. . In een lucratieve handelsomgeving is dat weinig afschrikwekkend. Mijn fractie vindt dat zeer onwenselijk. Het voordeel van een zelfstandig houdverbod is dat het niet afhankelijk is van de verwezenlijking van gestelde voorwaarden. Dit houdverbod kan niet zomaar 'verdwijnen' als zich bepaalde omstandigheden voordoen waarvan het afhankelijk is gesteld. Juist een dergelijk zelfstandig houdverbod zou met recht de benaming "dierenhoudverbod” kunnen verdienen, en het introduceren ervan zou bovendien passen bij de ambities van het regeerakkoord.

Om het ook mogelijk te maken dat personen die hun eigen dieren mishandelen, een houdverbod op te leggen, dien ik ook een amendement in.


Handhaving

Nog een punt dat naar mijn mening onderbelicht blijft in dit voorstel: de handhaving. Hoe zullen de houdverboden worden gehandhaafd? Worden er extra controleurs aangesteld of wordt er alleen actie ondernomen als er een melding bij de dierenbescherming binnen komt? De Partij voor de Dieren pleit voor voor een plan van aanpak om de handhaving te verbeteren, om met recht te kunnen spreken van een Nederlandse dierenpolitie. Is de minister bereid hier het voortouw in te nemen en spoedig een voorstel hiervoor aan de Kamer te presenteren?

Voorzitter, de indieners kunnen wel mooie sier maken met hun bezorgdheid over het welzijn van dieren, hun fracties zijn er tevens voor verantwoordelijk dat er niet voldoende middelen beschikbaar worden gesteld om effectief te handhaven op het gebied van dierenwelzijn. En dát er meer middelen noodzakelijk zijn om het dierenwelzijn inderdaad te kunnen handhaven, mag duidelijk zijn. De AID heeft het veel te druk met de handhavingstaken die ze verplicht vanuit Brussel moeten uitvoeren om toe te komen aan het handhaven op het gebied van dierenwelzijn. Misschien dat er per dag nog een halfuurtje tijdens de lunchpauze over is, maar dat was het dan ook wel. Bovendien ontbreekt het die organisatie aan voldoende mensen, middelen en specialistische kennis die nodig is om daadwerkelijk goed op te kunnen treden tegen dierenmishandeling. Dit blijkt keer op keer uit onafhankelijke onderzoek. Hoe zien de indieners dat?

Dierenmishandeling en huiselijk geweld

Voorzitter, aangezien we vandaag praten over dierenmishandeling en de bestrijding ervan, wil ik nog even ingaan op de toenemende signalen dat dit vaak voorkomt in een omgeving waar meer aan de hand is.
Uit onderzoek naar de situatie in Amerika, het Verenigd Koninkrijk, Canada en Australië blijkt dat:
-40% van de daders van geweldsmisdrijven eerder dieren mishandelden
- dat meer dan de helft van de mishandelde vrouwen in opvangcentra meldt dat hun huisdier ook wordt mishandeld
-en dat dierenmishandeling door jonge kinderen een sterke en vroege indicator is voor gedragsstoornissen, maar niet meegenomen in de diagnosticering als risicofactor voor later probleemgedrag. Of het als additionele risicofactor wordt meegenomen in de risicotaxatie van gewelddadig gedrag is nu geheel afhankelijk van de onderzoeker.

Serieuze gegevens, waarvan je zou verwachten dat die leiden tot een serieuze vertaling in preventief beleid. Maar dat is niet het geval. Gegevens over dierenmishandeling worden niet doorgegeven aan instanties als de GGD, politie, Advies- en steunpunt huiselijk geweld of advies- en meldpunt kindermishandeling. En bij meldingen over huiselijk geweld wordt niet gevraagd naar eventueel aanwezige huisdieren in het gezin.
Mishandeling van dieren vormde eerder onderdeel van de risicotaxatie-instrumenten, nu niet meer. Waarom is dit aspect er uit gehaald? Is de minister bereid de mogelijkheden te bekijken om dierenmishandeling toe te voegen aan protocollen die de politie gebruikt bij meldingen van huiselijk geweld, en de vraag naar aanwezige huisdieren (weer) op te nemen de risicotaxatie-instrumenten?

Een meldingsplicht voor dierenartsen in gevallen van vermoede dierenmishandeling is een instrument dat ook in andere landen wordt gebruikt in de opsporing van huiselijk geweld. Hoe staat het kabinet hier tegenover?

Minister Rouvoet merkte eerder in een overleg over kindermishandeling op dat het signaleren van dierenmishandeling een belangrijk aspect kan zijn bij het signaleren van kindermishandeling. Hij stond open voor suggesties. Ook minister Hirsch Ballin gaf aan dat “Als het van belang is in substantiële mate voor huiselijk geweld, zullen wij dit spoor uiteraard niet laten lopen. Als het voorkomt, is het relevant, want wij willen heel graag een eind maken aan de duisternis rondom het huiselijk geweld. Als daar op deze manier indirect een bijdrage aan kan worden geleverd, dan graag.”

Voor de bestrijding van dierenmishandeling verwijzen de beide bewindspersonen echter naar collega Verburg. En dat is jammer. Want zij houdt het bij voorlichting over huisdierbezit en bij psychosociale ondersteuning van veehouders die herhaaldelijk hun dieren verwaarlozen.
Ik had mij meer voorgesteld van een kabinet dat de bestrijding van dierenmishandeling in het regeerakkoord heeft opgenomen. En dat zegt te staan voor normen en waarden, maar dieren daar kennelijk van uitsluit of althans ze zeer karig bedeelt als het op normen en waarden aankomt bij hun behandeling.
Vandaag zetten we op initiatief van de Kamer een klein stapje in de goede richting, maar het zal nog lang duren voor we er zijn. Ik stel dan ook voor dat we vanaf nu het marstempo flink verhogen. Onze amendementen geven daarvoor een eerste aanzet.
En voorts ben ik van mening dat er een einde moet komen aan de bio-industrie.

Dank u wel!